بررسی نقش ایدئولوژی از نظر بافت زبانی در ترجمۀ متون سیاسی نزد رسانه‌های خبری فرانسوی‌زبان

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 10، دوره 2، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 213-238   

نوع مقاله: پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.v1i2.83199

نویسندگان

زینب رضوان طلب^* ؛ نادیا صدیقی

دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نقش بافت-زبانی-سیاسی-اجتماعی در درک و دریافت متن، اساسی و انکارناپذیر است. طبق نظریۀ بافت زبانی، روابط همنشینی و جانشینی و ساختار نحوی بستر شکل‌ گیری معنی را می‌سازند. در این راستا، مترجمان می‌توانند به‌منظور القای ایدئولوژی و پیام موردنظر خود، طی روند ترجمه متن، از راهبردهای مختلفی برای ایجاد تغییر در بافت آن و درنتیجه در معنای آن استفاده کنند. هدف از تحقیق حاضر بررسی نحوۀ تأثیرگذاری ایدئولوژی بر روند ترجمه متون سیاسی در رسانه ‌های خبری است. بدین منظور، متن سخنرانی دکتر حسن روحانی در خصوص تصمیم ایران برای کاهش تعهدات خود در توافقنامه برجام به‌ عنوان متن مبدأ انتخاب‌شده و ترجمۀ آن به زبان فرانسه در چند رسانه مکتوب و سایت فرانسوی ‌زبان، بر طبق نظریه بافت زبانی مورد تحلیل و واکاوی، قرار گرفته است. مطالعۀ موردی ترجمه‌ های فرانسوی ارائه‌شده از این متن توسط یک هفته ‌نامه، سه روزنامه و دو سایت خبری فرانسوی ‌زبان که از میان هر دو طیف راست ‌گرا و چپ‌ گرا گزینش‌ شده‌اند، مبین نکات جالبی در خصوص کمیت و کیفیت تأثیرات ایدئولوژی و خط ‌مشی سیاسی رسانه ‌ها بر ترجمه یک متن یا سخن مشخصی است. یافته ‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد که رویه و مواضع سیاسی هر رسانه، بر پایۀ تکنیک‌ های انتخاب واژگان و ساختارهای دستوری، باعث ایجاد تغییراتی در متن ازجمله حذف یا تعدیل می‌شود که منتهی به ایجاد متنی در زبان مقصد می‌شود که با هدف و تفکر اولیۀ مدنظر در متن مبدأ متفاوت و بعضاً حتی در تضاد می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

ترجمه؛ ایدئولوژی؛ رسانه؛ بافت زبانی؛ رابطه همنشینی و رابطه جانشینی

مراجع

بی یرویش، مانفرد. (1374). زبانشناسی جدید. ترجمه محمدرضا باطنی. تهران: آگاه.

پالمر، فرانک. (1387). نگاهی تازه به معنا‌شناسی. ترجمه کوروش صفوی. تهران: کتاب ماد.

صفوی، کوروش. (1383). درآمدی بر معنا شناسی. تهران: سوره مهر.

صفوی، کوروش. (1370). هفت گفتار درباره ترجمه. تهران: نشر مرکز.

صفوی، کوروش. (1382). معنی‌شناسی کاربردی. تهران: انتشارات همشهری.

صفوی، کوروش. (1384). فرهنگ توصیفی معنا شناسی. تهران: فرهنگ معاصر.

صلح‌جو، علی. (1377). گفتمان و ترجمه. تهران: نشر مرکز.

غضنفری، محمد. (1384). "نگاهی بر چهارچوب تحلیلی بازتاب جهان بینی در ترجمه و مصداق‌های آن در ترجمه‌های ادبی". ادبیات. مجله علمی-پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. دوره دوم. شماره 41. صص 203-185.

کاستلز، مانوئل. (1389). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (قدرت و هویت). ترجمه حسن چاووشیان. تهران: طرح نو.

میر عمادی، سید علی. (1369). تئوری‌های ترجمه و تفاوت ترجمه مکتوب و همزمان. تهران: نشربهارستان.

BALLY, Ch. (1951). Traite de Stylistique Française. Genève : Librairie Georg DESTUT DE TRACY, Antoine-Louis-Claude. (1993). Memoire sur la faculte de penser. Paris: Fayard.

DINNEN, F.P. (1967). Introduction to General Linguistics. New York: Holt, Reinhart and Winston.

FELLBAUM, C.Ed. (2007). Collocations and Idioms Corpus-Based Linguistic and Lexicographic Studies, Birmingham (UK): Continuom Press.

FIRTH. J.R. (1934). Personality and Language in Society, in papers in Linguistics. Fourth Printing 1964 Oxford University Press.

FREEDEN, Michael. (1998). “Ideology”, in Routledge encyclopedia of Philosophy, vol.4, London (UK): Routledge, pp. 681-685.

GRICE, H.P (1975). Logic and Conversation, in P.Cole & J.L.Morgan (eds.)

HATIM, Basil and MASON, Ian (1997). The Translator as Communicator. London/New York: Routledge.

https://www.egaliteetreconciliation.fr/

https://www.mediapart.fr/

MALMKYAR, K. (2000). The Linguistics Encyclopedia. New York: Routledge.

MARTINET. (1960). Elements de linguistique generale. Paris : Armand Colin .

NIDA, E.A. (1964). The Theory and Practice of Translation, Leiden: E.J.Brill.

SAMPSON, G. (1980). Schools of linguistics: Competition and evolution. London: Hutchinson.

SAUSSURE, Ferdinand de . (1972). Cours de Linguistique General. Paris : Payot

SCHÄFFNER, Christina (1997). “Theory of translatorial action”, in Routledge encyclopedia of translation studies. Editor / Mona Baker; Gabriela Saldanha. Vol. 1, London (UK): Routledge, pp. 3-5.

SINCLAIR, J.McH. (2004). Trust the Text: Language, Corpus and Discourse, London: Routledge.

VAN DIJK, T. A. (2004). Ideology and discourse: A multidisciplinary introduction. Barcelona: Pompeu Fabra University.

VENUTI, Lawrence (1995). The Translator’s Invisibility. London/New York: Routledge.