برآورد سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی با استفاده از روش‌های زمین آماری (مطالعه موردی: دشت زاهدان)

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 7، دوره 1، شماره 1، اسفند 1392، صفحه 49-56   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v1i1.34599

نویسندگان

صادق نیکبخت¹؛ معصومه دلبری^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی منابع آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

²استادیار گروه مهندسی منابع آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

چکیده

با توجه به جایگاه آب‌های زیرزمینی به عنوان یکی از منابع آبی قابل استفاده و همچنین رو به کاهش، مطالعه و مدیریت مناسب بهره‌برداری از آن دارای اهمیت ویژه­ای است. از طرفی مدیریت صحیح منابع آب مستلزم داشتن اطلاع از تغییرات مکانی سطح آب زیرزمینی در سطح حوضه مورد مطالعه می‌باشد. برای دست‌یابی به اطلاعات مورد نظر، میان‌یابی و پهنه‌بندی صحیح سطح ایستابی براساس تعداد مشخصی داده معلوم لازم است. در سال‌های اخیر استفاده از روش‌های میان‌یابی زمین ‌آماری به دلیل دقت قابل قبولی که دارند رو به گسترش است. در مطالعه حاضر، دقت روش زمین آماری کریجینگ معمولی (OK)، وزن‌دهی عکس فاصله (IDW)، توابع پایه شعاعی (RBF) و چند جمله‌ای جهانی (GPI) برای تخمین سطح ایستابی مورد ارزیابی قرار گرفته است. داده‌های سطح ایستابی مربوط به تعداد 31 حلقه چاه واقع در دشت زاهدان که در سال 1390 برداشت شده‌اند، می­باشد. برای ارزیابی روش‌ها از تکنیک اعتبارسنجی متقابل (cross-validation) با معیارهای آماری ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین انحراف خطا (MBE) استفاده شده است. براساس نتایج حاصل روش کریجینگ معمولی با مدل نیم‌تغییر‌نمای گوسی با m9/7 = RMSE و m97/0- = MBE به عنوان مناسب‌ترین روش جهت تخمین سطح ایستابی انتخاب شد. نقشه‌ پهنه‌بندی سطح ایستابی در سطح منطقه حاکی از این است که مناطق جنوب و جنوب‌غرب نسبت به مناطق شمال و شمال‌شرق دارای سطح ایستابی بالاتری است.

کلیدواژه‌ها

سطح ایستابی؛ میان‌یابی؛ کریجینگ؛ وزن‌دهی عکس فاصله (IDW)؛ توابع پایه شعاعی (RBF)؛ چند جمله‌ای جهانی (GPI)

مراجع