تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر شکل‌گیری گردشگری الکترونیکی در بین گردشگران ورودی به شهر شیراز

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 4، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 3، اسفند 1394، صفحه 55-73   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v2i2.44236

نویسندگان

مسعود صفایی پور¹؛ فروغ گشتیل^{* 1}؛ علیرضا رحیمی چم خانی¹؛ ابوطالب پناهی نژاد²؛ سید چمران موسوی³

¹دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشگاه اصفهان

³دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

پژوهش حاضر که به‌منظور ارزیابی وضعیت فعلی به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگری شهر شیراز از دیدگاه گردشگران داخلی صورت گرفته است، از لحاظ ماهیت از نوع پژوهش‌های کاربردی‌توسعه‌ای و روش گردآوری داده‌های آن پیمایش میدانی و استفاده از پرسش‌نامه و نظرسنجی است. حجم نمونة نظرسنجی از جامعة آماری گردشگران داخلی ورودی به شهر شیراز و با استفاده از فورمول کوکران 384 نفر برآورد شد که جهت اطمینان بیشتر به 400 نفر افزایش یافت. تحلیل داده‌ها نیز در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS و آزمون‌ها و روش‌های آماری نظیر فراوانی، میانگین، آزمون تی تک‌نمونه‌ای و ضرایب همبستگی کندال و پیرسون صورت گرفت. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که همبستگی بین دو مقولۀ میزان «آمادگی الکترونیکی گردشگران» با «میزان آشنایی گردشگران با مفهوم گردشگری الکترونیکی» در سطح اطمینان 99 درصد برابر با 798/0 و همبستگی بین «میزان آمادگی الکترونیکی گردشگران» با «میزان استفادۀ گردشگران از فاوا» در امور مربوط به گردشگری 856/0 و همبستگی بین «میزان آشنایی گردشگران با مفهوم گردشگری الکترونیک» با «میزان استفاده گردشگران از فاوا در امور مربوط به گردشگری» 649/0 است. بنابراین علی‌رغم وجود زمینه‌های مناسب از لحاظ آمادگی الکترونیکی گردشگران داخلی جهت استفاده از فاوا در امور گردشگری، گردشگران با مفهوم گردشگری الکترونیک و کاربردهای آن چندان آشنا نیستند و به همان نسبت کمتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات در امور مربوط به گردشگری استفاده می‌کنند. همچنین آن‌ها وضعیت موجود به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در امور مربوط به گردشگری شیراز را به‌جز در مواردی خاص چندان مطلوب و رضایت‌بخش نمی‌دانند. با وجود این، مظاهر و ابزار فاوا به‌خصوص رادیو و تلویزیون، ماهواره و اینترنت نقش مؤثری در انتخاب شیراز به‌عنوان مقصد گردشگری آن‌ها داشته است.

کلیدواژه‌ها

فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ گردشگری الکترونیکی؛ گردشگری مجازی؛ شیراز

مراجع

1. ابراهیم‌زاده، ع.، و آقاسی‌زاده، ع. (1390). تأثیر منطقة آزاد چابهار بر توسعة گردشگری حوزة نفوذ آن با بهره‌گیری از مدل رگرسیون و آزمون T-test. جغرافیا و توسعه، 9(21) 5-26

2. احمدپوران، ج. (1393). گردشگری الکترونیک. مجلۀ مدیران الکترونیکی (مرجع علوم مدیریت ایران)

3. اسماعیل‌زاده، ح.، صرافی، م.، و توکلی‌نیا، ج. (1390). تحلیلی بر رویکردهای توسعۀ گردشگری در اجتماعات محلی. علوم محیطی، 9(2)، 119-142

4. اشرف‌زاده، م.، مددی، ح.، خادمی، ن.، و بنیادی، ص. (1389). ارزیابی آثار محیط‌زیستی پروژه‌های گردشگری ساحلی (مطالعة موردی: شهر جهانگردی بین‌المللی خلیج فارس). پژوهش‌های محیط زیست، 1(1)، 83-92

5. امیرعضدی، ط.، و رجایی، م. (1389). گردشگری الکترونیک رویکردی نوین در همگرایی کشورهای اسلامی با تأکید بر نقش محوری ایران. مقالۀ ارائۀ‌شده در چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام. دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان

6. امین‌بیدختی، ع.، زرگر، س. م.، و نظری، م. (1389). آمیخته بازاریابی راهبردی در صنعت گردشگری. مطالعات مدیریت راهبردی، 1(3)، 49-68

7. بمانیان، م.، پورجعفر، م.، و محمودی‌نژاد، ه. (1388). ارائة مدل پیشنهادی جهت پیاده‌سازی گردشگری الکترونیک در طرح‌های توسعة گردشگری روستایی (بررسی تطبیقی و ارائة مدل پیشنهادی با توجه به شرایط معاصر آن). فصلنامة مدیریت شهری، 23، 71-88

8. پروانه، ب.، عامری‌سیاهویی، ح.، و تقوی‌گودرزی، س. (1388). گردشگری الکترونیک؛ راهکاری نوین در توسعة کانون‌های شهری استان هرمزگان (مطالعۀ موردی: شهر فین). فصلنامة جغرافیایی چشم انداز زاگرس، 1(2)، 89-108

9. پورفرج، ع.، عیسی‌زاده‌روشن، ی.، و چراغی، ک. (1387). فناوری اطلاعات و ارتباطات، صنعت گردشگری و رشد اقتصادی. فصلنامۀ اقتصاد و تجارت نوین، 7(13)، 46-66

10. تقوایی، م.، صفرآبادی، ا. (1390). نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعة پایدار گردشگری شهری؛ مطالعة موردی: شهر کرمانشاه. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1(4)، 35-52

11. تقوایی، م.، و اکبری، م. (1389). به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی (مطالعۀ موردی :دانشگاه اصفهان). جامعه‌شناسی کاربردی، 21(38)، 19-34

12. تقوایی، م.، وارثی، ح.، و درکی، ا. (1390). بررسی نقش نورپردازی در توسعۀ گردشگری شهری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان). مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2(8)، 1-18

13. حاجی‌نژاد، ع.، پورطاهری، مهدی و احمدی، علی (1388)، تأثیرات گردشگری تجاری بر توسعۀ کالبدی فضایی مناطق شهری؛ مطالعه موردی: شهر بانه. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 41(70)، 91-109

14. حاجی‌نژاد، ع.، نوری، م.، و فضلعلی، ز. (1390). ارزیابی میزان بهره‌برداری دهیاران از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت روستایی (مطالعة موردی: روستاهای شهرستان‌های گلوگاه و بهشهر-استان مازندران). پژوهش‌های روستایی، 2(2)، 137-160

15. راودراد، ا.، و حاجی‌محمدی، ع. (1389). تفاوت شناخت حاصل از گردشگری واقعی و گردشگری مجازی بر پایة نظریة روایت. فصلنامة تحقیقات فرهنگی، 3(10)، 61-81

16. رجبی، آ.، صندوقدار، ا.، ترابی، م.، و رنجبرراد، ر. (مهر1390). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگری. مقالۀ ارائه‌شده در اولین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعة پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی مرو دشت

17. زارع، غ. (1387). شیراز: سومین شهر مذهبی. برگرفته از: http://jamejamonline.ir/Online

18. سجادی، ز.، و آیت، س. (1386، اسفند). کاربردهای فناوری اطلاعات در گردشگری الکترونیکی (E-Tourism).مقالۀ ارائه‌شده در اولین کنفرانس بین‌المللی شهر الکترونیک، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران

19. سجادی، ز.، و آیت، س. (1386، مهرماه). گردشگری الکترونیکی (e-tourism) از منظر تجارت الکترونیکی و راهکارهای توسعۀ آن در ایران. مقالۀ ارائه‌شده در چهارمین همایش ملی تجارت الکترونیکی، وزارت بازرگانی، معاونت برنامه‌ریزی و اموراقتصادی، تهران

20. سرایی، م.، و شمشیری، م. (1392). بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعۀ پایدار با استفاده از تکنیک SWOT. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 24(49)، 69-88

21. سعادت، ف.، و مظفری، ا. (1388). استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی در حوزة تبلیغات گردشگری (مطالعة موردی: منطقة آزاد کیش از سال 1382 تا 1387). فصلنامة پژوهش‌های ارتباطی، 16(59)، 141-170

22. شاهیوندی، ا.، وارثی، ح.، و محمدی، م. (1390). ارزیابی توزیع فضایی شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق چهارده‌گانة شهرداری اصفهان. فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. 27(70)، 887-906

23. طاهری‌ دمنه، م.، فرمانی، س.، و مستوفی‌الممالکی، ر. (1390). بررسی چالش‌های موجود در صنعت گردشگری شهر شیراز در ارتباط با محدودیت مراکز اقامتی. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2(8)، 117-132

24. طیبی، س. ک.، بابکی، ر.، و جباری، ا. (1386). بررسی رابطة توسعة گردشگری و رشد اقتصادی در ایران (1383-1338). پژوهش‌نامة علوم انسانی و اجتماعی ویژة اقتصاد، 7(26)، 83-110

25. عطافر، ع.، پول‌خزائی، ج.، و پورمصطفی خشکرودی، م. (1391). عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری. فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری، 7(18) 131-165

26. فرج‌زاده، م. و احمدآبادی، ع. (1389). ارزیابی و پهنه‌بندی اقلیم گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (ICT). پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 42(71)، دوره 42، 21-42

27. فرزین، م.، و صفری، س. (1388). شناخت نظام مدیریت مقصد گردشگری (DMS) و چالش‌های توسعة آن در ایران. فصلنامة جغرافیا و توسعه، 7(16)، 93-118

28. فرید، ی. (1375). جغرافیا و شهرشناسی. تبریز، ایران: انتشارات دانشگاه تبریز

29. قدمی، م.، تولایی، س.، و فاطمی، س. م. (1389). ارزیابی استراتژیک قابلیت‌های توسعۀ گردشگری: مطالعۀ موردی شهر فریدون‌کنار. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16(19)، 111-128

30. قره‌بیگلو، ح.، و شادی‌دیزجی، ب. (1390). بررسی تأثیر بازاریابی اینترنتی بر میزان عملکرد توریسم (مطالعۀ موردی: آژانس‌های مسافرتی و جهانگردی استان آذربایجان شرقی). فصلنامة فضای گردشگری، 1(1)، 145-161

31. قلندر، م. (1391، اسفند). تبیین رابطۀ توسعۀ گردشگری الکترونیک و رشد اقتصادی شهرهای ساحلی شمال ایران. مقالۀ ارائه‌شده در اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت‌گردی ایران زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان و شرکت هم‌اندیشان محیط زیست فردا، همدان

32. لشکربلوکی، م.، و احمدی، م. (1386). طراحی مدل راهبردی برنامة جامع فناوری اطلاعات شهر تهران با رویکرد توسعة اطلاعاتی. مقالۀ ارائه‌شده در اولین کنفرانس بین‌المللی شهر الکترونیک، مرکز همایش‌های علمی جهاد دانشگاهی تهران

33. محمدزاده، پ.، بهبودی، د.، ممی‌پور، س.، و فشاری، م. (1389). تخمین تقاضای گردشگری ایران به تفکیک چند کشور منتخب با استفاده از رهیافت TVP. فصلنامۀ اقتصاد مقداری، 7(2)، 149-171

34. محمدی، ع. (1385). شیراز (بهشت ایران). شیراز، ایران: تخت جمشید

35. مکیان، س. ن.، و نادری‌بنی، م. (1382). بررسی گردشگری خارجی در شهرستان یزد. تحقیقات اقتصادی، 62، 195-205

36. مهدوی، م.، قدیری‌معصوم، م.، و قهرمانی، ن. (1382). اثرات گردشگری بر توسعة روستایی با نظرسنجی از روستاییان درة کن و سولقان. فصلنامة روستا و توسعه، 2(11)، 39-60

37. میرجلیلی، ج. (1388). گردشگری الکترونیک چیست؟ در وبلاگ تاریخ و گردشگری در چشم‌اندازی جامعه. برگرفته از: http://mirjalilismj.blogfa.com/post-354.aspx

38. نظریان، ا.، و کریمی، ب. (1388). ارزیابی توزیع فضایی و مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر شیراز با استفاده از GIS. فصلنامة جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، 1(2)، 5-19

39. نظری‌ولنی، ل.، بابائی‌همتی، ر. و صابری، م. (مهرماه، 1390). سامانه‌های اطلاعات مکانی و اطلاع‌رسانی گردشگری الکترونیک. مقالۀ ارائه‌شده در اولین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعة پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی مرو دشت

40. وارثی، ح.، تقوایی، م.، و پریزادی، ط. (1389). امکان‌سنجی پتانسیل‌های گردشگری در شهر سقز با استفاده از مدل SWOT. مطالعات مدیریت شهری، 2(3)، 133-154

41. هاشمی، س.، محبوب‌فر، م.، خاکی، ن.، و مختاری، ف. (1393). تحلیل عوامل مؤثر در برنامه‌ریزی توسعۀ گردشگری الکترونیک با استفاده از مدل راهبردیSWOT، مطالعۀ موردی ایران. فصلنامۀ مدیریت گردشگری، 2(2)، 73-84

42. یاری، م. و وظیفه‌دوست، ح. (1386، مهرماه). گردشگری الکترونیکی، تأثیر متقابل فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگری E-Tourism. مقالۀ ارائه‌شده در اولین کنفرانس بین‌المللی شهر الکترونیک، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران

43. یوسفی، ا.، مختاری ملک‌آبادی، ر.، و خادم الحسینی، ا. (1391). بررسی تحلیلی- تطبیقی شاخص‌های توسعۀ گردشگری الکترونیک در شهر اصفهان. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 23(46)، 133-150

44. Alexandru, A., Ianculescu, M., Paryan, M., & Jitaru, E. (2007, November). ICT and its impact upon the globalization and accessibility of the education in the health domain. Proceedings of the sixth international conference on education and educational technology (pp. 287-291)

45. Donald, E. & Hawkins, Sh. (2007). The World Bank’s role in tourism development. Annals of Tourism Research, 34(2), 348-363

46. Kelles-Viitanen, A. (2003). The role of ICT in poverty reduction. The Finnish Economy and Society, 1, 82-94

47. Kisla, T., Arikan, Y. D., & Sarsar, F. (2009). The investigation of the usage of ICT in university lecturers’ courses. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 502-507

48. Redoli, J., Mompo, R., Garcıa-Dıez, J., & Lopez-Coronado, M. (2008). A model for the assessment and development of Internet-based information and communication services in small and medium enterprises. Technovation, 28(7), 424–435

49. Salimi, L., & Ghonoodi, G. H. (2011). The study and comparison of curriculum in smart and traditional schools. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3059–3062

50. Kim, S. S., Timothy, D. J., & Han, H. C. (2007). Tourism and political ideologies: A case of tourism in North Korea. Tourism Management, 28(4), 1031-1043

51. Swarbrooke, J. (1998). Sustainable tourism management. New York: Cobi

52. Teh, L., & Cabanban, A. S. (2007). Planning for sustainable tourism in southern Pulau Banggi: An assessment of biophysical conditions and their implications for future tourism development. Journal of environmental management, 85(4), 999-1008

53. World Tourist Organization (1998). Tourism 2020 vision. Madrid, Spain: WTO Publications Unit World Tourism Organization