بازخوانی نظریه اشتراط تعدد اقرار

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 3، دوره 40، شماره 3 - شماره پیاپی 81، دی 1387   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.3139

نویسندگان

محمد محسنی دهکلانی^{* 1}؛ امان الله علیمرادی²

¹عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بافت

چکیده

زنا، تنها به واسطه تعدد و تکرر اقرار (چهاردفعه) اثبات می‌شود و اقرار به کمتر از آن موجب ثبوت حد نیست. این نظریه‌ای است که مشهور فقهای امامیه بدان قائلند. در این‌میان، ابن ابی عقیل عمانی در برابر جریان مشهور قرار گرفته و معتقد است این‌گونه جرائم به-وسیله یک اقرار نیز قابل اثبات است.
نویسنده با بازخوانی این مسئله و با تحلیل و ارزیابی مدارک و مستندات هر دو قول، نظریه سومی را اختیار نموده است. نویسنده اجمالاً معتقد است یک اقرار اگر واجد تمام شرایط نفوذ باشد، برای اثبات زنا کافی است. تنها در زنای موجب رجم به دلیل وجود روایات در این زمینه، اثبات آن محتاج چهار اقرار مستقل است. اصل و صدر این نظریه علاوه بر دارا بودن دلیل خاص، با عمومات و اطلاقات ادلّه نظیر عموم«اقرار العقلاء علی انفسهم جایز» سازگار است و فقره پایانی آن با «اصل احتیاط در دماء» همخوانی بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

زنا؛ ادله اثبات؛ اقرار؛ اشتراط تعدد؛ رای شاذ

مراجع

ابن ادریس حلی، محمد بن احمد ، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1410ق.

ابوداوود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بی جا، بی‌تا.

ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، قم، جماعة المدرسین، بی تا.

ابن براج، عبدالعزیز، المهذب، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، بی تا.

ابن رشد، محمد بن أحمد، بدایة المجتهد ونهایة المقتصد، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بی جا، بی تا.

ابن قدامة، عبد الله بن احمد، المغنی، دار الکتاب العربی للنشر والتوزیع، بی جا، بی تا.

الاردبیلی، مولی احمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم ، مؤسسه نشر الاسلامی، بی تا.

بجنوردی، حسن آقا بزرگ، القواعد الفقهیه، قم، نشرالهادی، 1419ق.

بهبودی، محمدباقر، گزیده من لایحضره الفقیه،

بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، مکه، مکتبه دارالباز، 1414ق/ 1994م.

حرعاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.

خراسانی، مولی محمدکاظم، کفایة الاصول، تهران، انتشارات علمی اسلامیه، 1363ش.

خوانساری سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع،طهران، الناشر مکتبة الصدوق، 1355

خوئی، سید أبو القاسم، مبانی تکملة المنهاج، النجف الاشرف، مطبعة الآداب، بی تا.

سلار، حمزة بن عبد العزیز ، المراسم العلویة فی الاحکام النبویة، قم، المعاونیة الثقافیة للمجمع العالمی لاهل البیت(ع)، 1414ق.

السرخسی، شمس الدین، المبسوط، لبنان ، دار المعرفة بیروت، 1406ق.

شهید ثانی، زین الدین ابن علی العاملی، روضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم،  انتشارات دادرس، 1410ق.

ـــــــــــــــ، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، قم، موسسه المعارف الاسلامی، 1413ق.

شیخ طوسی، محمدبن حسن ، الخلاف، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1407ق.

ـــــــــــــــ ، المبسوط فی فقه الإمامیة ، طهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.

مفید، محمد بن النعمان، المقنعة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1410ق.

طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل ، قم، مؤسسة آل بیت، 1404ق.

علامه الحلی، حسن بن یوسف، إرشاد الأذهان إلى أحکام الایمان، قم، مؤسسة النشر

الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1410ق.

ـــــــــــــــ ، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه ، قم، مؤسسة الامام الصادق، 1420ق.

ـــــــــــــــ ، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال والحرام ، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1412ق.

ـــــــــــــــ ، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1412ق.

فاضل الآبی، زین الدین أبی علی، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، بی تا.

فاضل هندی، محمد بن الحسن، کشف اللثام، قم، مکتبه سید المرعشی، 1405ق.

کاسانی، ابی بکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، پاکستان، الناشر المکتبة الحبیبیة، 1409ق.

کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1388ق.

گلپایگانی، سید محمد رضا، الدر المنضود فی احکام الحدود ، مقرر الشیخ علی الکریمی الجهرمی، دار القرآن الکریم، بی جا، 1412ق.

محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام فی المسائل الحلال و الحرام، تهران، انتشارات استقلال تهران، 1409ق.

ـــــــــــــــ ، المختصر النافع فی فقه الامامیة،طهران، منشورات، قم الدراسات الاسلامیه فی مؤسسه البعثة، 1402ق.

المزنی، اسماعیل، مختصر المزنی، بیروت لبنان، دار المعرفة للطباعة والنشر، بی تا.

نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دار الکتب، الاسلامیه، 1367.