تحلیلی از تعلیق در انحلال عقد در فقه امامیه و حقوق فرانسه

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 7، دوره 41، شماره 1 - شماره پیاپی 82، خرداد 1388   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.3153

نویسنده

علیرضا یزدانیان^*

استادیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان

چکیده

در فقه امامیه علی رغم اجماع ادّعایی در خصوص بطلان تعلیق در انعقاد عقد می توان به نهادهای معلّقی دست یافت که بسیار شبیه به«تعلیق در انحلال تعهّد» در حقوق فرانسه می باشد. از سویی منبع قانون مدنی ایران در قسمت تعهّدات ،فقه امامیه و قانون مدنی فرانسه بوده ولی جای این نهاد حقوقی خالی است. در این صورت این تردید به میان می آید که آیا تعلیق در انحلال تعهّد، مشمول اجماع مزبور می باشد و با حقوق ایران سازگاری نداشته که صراحتاً پذیرفته نشده است یا این که برای تکمیل قانون باتوجه به برخی از تأسیسات فقهی می‌توان چنین نهاد حقوقی را خارج از اجماع دانسته و در حقوق ایران نیز پذیرفت؟ در این مقاله با استفاده از مطالعة تطبیقی، تعلیق در انحلال عقد و آثار آن مطرح شده است.

کلیدواژه‌ها

تعلیق در انحلال عقد. سقوط تعهّدات. اثر قهقرائی

مراجع

الف: منابع فارسی

امامی، دکتر سید حسن،حقوق مدنی،تهران انتشارات اسلامیه،ج 1، 1370.

شهیدی، دکتر مهدی، تشکیل قراردادها و تعهّدات، تهران، نشر حقوقدان،ج 1، 1377.

کاتوزیان، دکتر ناصر، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، انتشارات بهنشر،ج 1،  1372.

ـــــــــــ، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، انتشارات بهنشر،ج 2، 1366.

ـــــــــــ، حقوق مدنی، نظریه عمومی تعهّدات، نشر یلدا، 1374.

ب: منابع عربی

ابن علامه،فخر المحققین،ایضاح الفوایدج2،بی جا1387ﻫ ق.

ابن حمزه، ابی جعفر محمد بن علی طوسی، الوسیلة الی نیل الفضیلة،مکتبة آیة اللّه العظمی المرعشی النجفی، 1408ﻫ.ق.

ابن عابدین،محمد امین بن عمر،ردّ المحتارعلی الدّرالمختارشرح تنویر الابصارج7،دار الکتب العلمیة،1415 ﻫ ق1994.

ابن قدامه،ابی محمد عبداللْه بن احمدبن محمد،المغنی،ج4،دارالکتب العلمیة، 1362.

انصاری، شیخ مرتضی، مکاسب، ایران، تبریز، اطلاعات، 1375 هـ ق.

بحرانی،یوسف،الحدائق الناضرة،ج12جامعه المدرسین،بی تا.

بهوتی،منصور بن یونس،کشف القناع ،ج3، دار الکتب العلمیه1418 ﻫ.ق.

باز، سلیم رستم،شرح المجلة،المطبعه الادبیه، 1923م.

بکری،ابی بکر عثمان بن محمد شطا الدّمیاطی،حاشیة اعانه الطالبین،ج 3چ1دارالکتب العلمیه، 1415 ﻫ.ق. 1995م.

توحیدی تبریزی، محمدعلی، مصباح الفقاهة، تقریرات، درس آیت الله سید ابوالقاسم الخویی، قم، چاپ صدر، 1996 م، 1417هـ ق جلد6.

جبعی العاملی،زین الدین،مسالک الافهام،ج 3،مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1414 ﻫ.ق.

جبعی العاملی،زین الدین،الروضة البهیة ج1، مکتب الاعلام الاسلامی 1372.

جیلانی قمی،(میرزای قمی)میرزا ابولقاسم بن الحسن،جامع الشتات،ج2،مؤسسه کیهان، 1413 ﻫ.ق.

ــــــــــــــــــ ،جامع الشتات،ج3،مؤسسه کیهان، 1371.

ــــــــــــــــــ  ،غنائم الایام فی ملسائل الحلال ،والحرام،ج4، مکتب الاعلام الاسلامی1417 ﻫ.ق.

جزیری،عبدالرحمن،کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة،ج2،دار احیاءالتراث العربی، 1413 ﻫ.ق 1993م.

محقّق حلّی، ابی القاسم نجم‌الدین جعفربن‌الحسن، شرایع الاسلام، قم، چاپخانه امیر، 1374 هـ.ش، جلد2.

حلّی (علامه) حسن‌بن یوسف بن مطهر، مختلف الشیعه، قم، موسسه النشرالاسلامی، 1415 هـ ق، جلد5.

ــــــــــــــــــ  ،تبصرة المتعلمین،چ وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، 1411 ﻫ ق.1990م.

حلی،(ابن فهد)، المهذب البارع ،ج2،جامعه المدرسین1411 ﻫ.ق.

حلی،یحیی بن سعید،الجامع الشرایع ،مؤسسه سید الشهداء1405 ﻫ.ق.

حسینی المراغی،میرعبدالفتاح،العناوین الفقهیة،ج2، موسسه النشر الاسلامی التابعة الجماعة المدرسین بقم المشرفة.

حسینی شیرازی، حاج سید محمد، ایصال‌الطالب، موسسه الاعلمی، 1373.

حجی الکردی،احمد،بحوث فی الفقه الاسلامی،دار المعارف للطباعه،1397ﻫ.ق. 1977م.

حصفکی،علاء الدین،الدر المختار،دار الفکر1415 ﻫ.ق.

ــــــــــــــــــ ،الدر المختار،دار الفکر1415 ﻫ.ق.

حکیم،سید محسن،مستمسک العروة،ج12،مکتبه السید المرعشی1404 ﻫ.ق.

خویی،ابوالقاسم،اجاره،مطبعه العلمیه1365 ﻫ.ق.

ــــــــــــــ، المساقات،دار العلم1409 ﻫ.ق.

ــــــــــــــــ، مصباح الفقاهة،ج7،  نشر وجدانی،1368.

خطیب شربینی،شمس الدین محمد بن محمد،مغنی المحتاج،ج2،دارالکتب العلمیه،1415 ﻫ .ق،1994م.

روحانی،سید محمد صادق، فقه الصادق،ج17، مؤسسه دار الکتب1414 ﻫ.ق.

روحانی،سید محمد صادق،المرتقی الی الفقه الارقی،ج1، مطبعه ستاره1420 ﻫ.ق.

سنهوری، دکتر عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون‌المدنی‌الجدید، بیروت، لبنان، منشورات الحلبی الحقوقیة، 1993 م، جلد 3.

سمرقندی،علاءالدین،تحفة الفقهاءج3،دارالکتب العلمیه،بی تا.

شروانی،عبدالحمید،ابن قاسم العبادی،حواشی الشروانی وابن قاسم العبادی علی تحف المحتاج شرح المنهاج،ج15،دار الکتب العلمیه،1416 ﻫ .ق.،1996م.

شیخ نظام،الفتاوی الهندیة،ج3، دار الصار،1411 ﻫ .ق،1991م.

شیخی زاده،عبدالرحمن بن محمد بن سلیمان الکیبولی،مجمع الانهرفی شرح ملتقی الابحر،ج3،دارالکتب العلمیة، 1419 ﻫ.ق. ،1998م.

طوسی،ابی جعفرمحمد بن الحسن بن علی،المبسوط،ج2،چ3،المطبعه الحیدریه، 1378.

ــــــــــــــــــ ،المبسوط،ج4،مکتبه المرتضویه، 1378.

طبا طبایی یزدی،محمد کاظم،حاشیة مکاسب ج2،اسماعیلیان1378 ﻫ.ق.

طباطبایی،سید علی،ریاض المسایل،ج1، موسسه آل البیت،1404 ﻫ.ق.

طهوری،شیخ صادق،محصل المطالب فی تعلیقات المکاسب،ج1، انتشارات انوار الهدی1419 ﻫ.ق.

علم الهدی،علی بن الحسین الموسوی البغدادی،الانتصار، مؤسسه النشر الاسلامی،1415 ﻫ.ق.

کرکی(محقق ثانی)علی ابن الحسین،جامع المقاصد فی شرح القواعد،ج 4، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1411 ﻫ .ق،1991م.

مقدس اردبیلی،احمد،مجمع الفایده و البرهان،ج10،جامعه المدرسین1412 ﻫ.ق.

موسوی بجنوردی،سید محمد حسین،القواعد الفقهیة ج3، الهادی1419 ﻫ.ق.

ــــــــــــــــــ ،القواعد الفقهیة، ج6، الهادی1419 ﻫ.ق.

نجفی،شیخ محمد حسن،جواهرالکلام،ج 22،دارالکتب الاسلامیه، 1368.

ــــــــــــــــــ ،‏ جواهرالکلام،ج 23، دارالکتب الاسلامیه، 1365.

ــــــــــــــــــ  ،جواهرالکلام،ج 40، دارالکتب الاسلامیه،1362 ﻫ .ش.

نجفی خوانساری،شیخ موسی،منیة الطالب،ج3،  موسسه النشر الاسلامی،1418.

نراقی،ملااحمد،عواید الایام،چ1، مکتبه بصیرتی، 1408 ﻫ.ق.

ج) منابع فرانسوی

Alex.Weill.Terré.Francois.Driot civil.Les obligations.Dalloz.2é.éd.1975.

Baudry- Lacantinerie. H. précis de Droit civil. Paris. Librairie de la société de Recueil sirey. 12é. éd. 1921. T. 2.

Colin. Ambroise. Capitan. H. Droit civil Françeais. Paris. Librarie Dalloz. 8é. éd. 1935. T. 2.

Dalloz. Précis de Droit civil. Paris. Librarie Dalloz. 2é. éd. 1928. T. 2.

Faber-Magnan(Muriel).Les obligations,press universitaires de France

1é.éd.2004.

Flor(Jacques)Aubert(Jean-Luc)Flour(Yvonne)Savaux(Eric).Droit civil.Les obligations.sirey .Dalloz.4é.éd.2006.

Gaudmet.Eugéne.Theorie générale des obligations.Dalloz.1é.éd.2004.

Kanner. M. le Droit simple et complet. Paris. Librarie Générale de Droit et de Jurisprudence. 5é. éd. 1965.

Mazeaud(Henri,Leon,Jean,)Chabas(Francois)Lecon de Droit civil.Montchrestien.9é.éd.par Francois Chabas.1985.T .2.

Malourie(Philippe)Aynes(Laurent)Stoffel-Munk(Philippe)Droit civil.Les obligation.Defrénois.1é.éd. 2004.

Porchy-Simon(Stephanie)Droit civil.Les obligation.Dalloz.3é.éd 2004.

Starck. Boris. Droit civil. Obligations. Paris. Libraries Techniques. Librarire de la cour de cassation. 1972.

Terré.(Francois)Simler(Philippe)Lequette(yves)Droit civil.Les obligstions.Dalloz.9ééd.2005.