تأثیر افزایش جمعیت بر تقاضای آب شرب از سد مخزنی طالقان تحت سناریوهای تغییر اقلیم

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 13، دوره 1، شماره 2، شهریور 1393، صفحه 91-100   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v1i2.35271

نویسندگان

بهنام آبابایی^{* 1}؛ فرهاد میرزایی²؛ تیمور سهرابی²

¹فارغ‌التحصیل مقطع دکتری، گروه آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران

²گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران

چکیده

افزایش جمعیت می­تواند اثر قابل توجهی بر الگوی انتشار گازهای گلخانه­ای در آینده داشته باشد. با­توجه­به اهمیت نقش افزایش جمعیت در مطالعات تغییر اقلیم، در این تحقیق، افزایش جمعیت منطقه­ی خاورمیانه تا انتهای قرن بیست‌ویکم میلادی، براساس سناریوهای جمعیتی IIASA مورد بررسی قرار گرفت. تحت سناریوی A2-B1، جمعیت جهان تا سال 2055 به 7/8 میلیارد نفر، و تحت سناریوی A2 به 8/11 میلیارد نفر بالغ می‌گردد. بررسی­ها نشان داد که تحت سناریوهای A1-B1 و A2 (به­عنوان مبانی سناریوهای تغییر اقلیم مورد استفاده قرار گرفته‌اند)، جمعیت منطقة خاورمیانه از حدود 312 میلیون نفر در سال 1995، به ترتیب به بیش از 809 میلیون و 2 میلیارد نفر در سال 2100 میلادی خواهد رسید. براساس نرخ جمعیت مفروض در این سناریوها، نیاز آب شرب سد مخزنی طالقان برای دوره­های 2055 و 2100 میلادی برآورد گردید. نتایج نشان داد که تحت این دو سناریو، متوسط ماهانه­ی نیاز آب شرب سد طالقان تا سال 2055 میلادی (معرف دوره­ی 2069-2040) در مقایسه با سال 2010، به ترتیب 80 درصد و 161 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین، با تحلیل آمار سال­های 1385 تا 1390 (2006 تا 2011 میلادی) مشخص گردید در تمام سال­ها و در ماه­های خشک سال (جولای تا نوامبر) مجموع متوسط دبی مصارف آب شرب و کشاورزی از متوسط دبی ورودی به مخزن بیشتر بوده و حجم ذخیره­ی مخزن در این دوره­ها کاهش می‌یابد. لذا با توجه به تشدید مشکل کم‌آبی به دلیل تغییرات اقلیمی، به ویژه در این ماه‌ها، نیاز به ارزیابی دوباره­ی شیوه‌های کنونی مدیریت مخزن و تدوین یک برنامه­ی سازگاری، ضروری به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

IIASA؛ سناریوهای جمعیتی؛ نرخ رشد جمعیت؛ بیلان آبی مخزن

مراجع

آبابایی، ب. 1391. توسعه و کاربرد سامانه یپشتیبان برنامه ریزی برای ارزیابی راهکارهای مدیریت منابع آب و خاک جهت سازگاری با تغییر اقلیم. رسالة دکتری. گروه آبیاری و آبادانی. دانشگاه تهران. 327 صفحه.

آبابایی، ب.، سهرابی، ت.، میرزایی، ف.، وردی نژاد، و.ر. و کریمی، ب. 1389. اثر تغییرات اقلیمی بر عملکرد گندم و تحلیل ریسک ناشی از آن (مطالعة موردی: منطقة روددشت اصفهان). دانش کشاورزی، 1(20): 135-150.

شاه کرمی، ن.، مرید، س.، مساح بوانی، ع. و فهمی، ه. 1387. تاثیر عدم قطعیت مدل‌های AOGCM بر ریسک تغییر در نیاز آبی محصولات کشاورزی در اثر پدیده ی تغییر اقلیم در شبکه‌های آبیاری زاینده رود. مجله ی آبیاری و زهکشی ایران، 2(2): 1-10.

علیزاده، ا. و کمالی، غ. 1381. اثرات تغییر اقلیم بر افزایش مصرف آب کشاورزی در دشت مشهد. تحقیقات جغرافیایی، 17(3-2): 189-201.

کوچکی، ع.، سلطانی، ا.، شریفی، ح. و کمالی، غ. 1380. اثرات تغییر اقلیم بر خصوصیات رشد، نمو و عملکرد آفتابگردان و نخود آبی و دیم در شرایط تبریز. علوم و صنایع کشاورزی، 15 (1): 155-164.

کوچکی، ع. و نصیری محلاتی، م. 1387. تاثیر تغییر اقلیم همراه با افزیش غلظت CO2بر عملکرد گندم در ایران و ارزیابی راهکارهای سازگاری. پژوهش ها ی زراعی ایران، 6(1): 139-153.

مساح بوانی، ع.، و مرید، س. a1384. اثرات تغییر اقلیم بر جریان رودخانه ی زاینده رود اصفهان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 9(4): 17-27.

مساح بوانی، ع.، و مرید، س. b1384. اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب و تولید محصولات کشاورزی مطالعه ی موردی: حوضه ی زاینده رود اصفهان. تحقیقات منابع آب ایران، 1(1): 40-47.

ناظم السادات، م.ج.، سامانی، ن.، باری، ا.، و مولایی نیکو، م. 1385. نیروی موثر پدیده ی النینو-نوسانات جنوبی (ENSO) بر ایجاد تغییر اقلیم در ایران: با استفاده از تحلیل داده‌های بارش. مجله ی ایرانی علوم و تکنولوژی، 30(4): 555-565.

Alcamo J., D oll, P., Heinrichs T., Kaspar, F., Lehner, B., R.osch, T., and Siebert, S. 2003. Global estimates of water withdrawals and availability under current and future business-as-usual conditions. Hydrological Sciences Journal, 48:; 339-348..

Alcamo J., D., oll, P., Kaspar F., and Siebert S. 1997. Global Change and Global Scenarios of Water Use and Availability: An Application of WaterGAP1.0. University of Kassel, Germany. 47pp+app.

Alcamo J., Heinrichs T., and R.osch T. 2000. World Water in 2025— Global Modeling and Scenario Analysis for the 21st Century. Report A0002, Center for Environmental Systems Research, University of Kassel, Kurt Wolters Strasse 3, Kassel 34109, Germany.

Bongaarts J. 1992. Population growth and global warming. Popul Dev Rev, 18: 299–319.

Cohen J.E. 2003. Human population: The next half century. Science, 302: 1172–1175.

Cole M.A., Neumayer E. 2004. Examining the impact of demographic factors on air pollution. Popul Environ, 26: 5–21.

Dietz, T., Rosa, E.A. 1997. Effects of population and affluence on CO2 emissions. Proc Natl Acad Sci USA, 94:175–179.

Ehrlich P.R., Holdren J.P. 1971. Impact of population growth. Science, 171: 1212–1217.

Fan Y., Liu L.C.,Wu, G., and Wei Y.M. 2006. Analyzing impact factors of CO2 emissions using the STIRPAT model. Environ Impact Assess Rev, 26: 377–395.

IPCC. 2007. Climate Change. Cambridge University Press, New York.

Lutz W. 1996. The Future Population of the World: What Can We Assume Today? Revised and Updated Edition. London: Earthscan, 500 pp.

Lutz W., Sanderson W. and Scherbov S. 2007. IIASA’s 2007 Probabilistic World Population Projections, IIASA World Population Program Online Data Base of Results 2008.

MacKeller F.L., Lutz W., Prinz C., and Goujon, A. 1995. Population, households, and CO2 emissions. Popul Dev Rev, 21: 849–865.

O’Neill B.C., Dalton M., Fuchs R., Jiang L., Pachauri S., and Zigova K. 2010. Global demographic trends and future carbon emissions. Proceedings of the National Academy of Sciences.

O’Neill B.C., MacKellar L., and Lutz W. 2001. Population and Climate Change (Cambridge University Press, Cambridge, UK).

Revenga C., Brunner J., Henninger N., Kassem K., and Payne N. 2000. Pilot Analysis of Global Ecosystems: Freshwater Ecosystems. World Resources Institute and Worldwatch Institute, Washington, DC.

Seckler D., Amarasinghe U., Molden D., de Silva R., and Barker R.1998. World Water Demand and Supply, 1990 to 2025: Scenariosand Issues. International Water Management Institute Research Report 19, Sri Lanka.

Seckler, D., Barker, R. and, Amarasinghe, U. 1999. Water scarcity in the twenty-first century. Water Resources Development, 15;29-42.UNEP. 2001. Global Environment Outlook-3. Earthscan, London.

Vorosmarty C.J., Green P.J., Salisbury J., and Lammers R.B. 2000. Global water resources: vulnerability from climate change and population growth. Science, 289; : 284–288.

World Meteorological Organisation. 1997. A comprehensive assessment of the freshwater resources of the world. WMO: Geneva.

World Resources Institute (WRI). 2000. World Resources 2000–2001. People and Ecosystems: The Fraying Web of Life. World Resources Institute, Washington.