تهیه نقشه خطر فرسایش واقعی خاک با استفاده از مدل کٌرین اصلاح شده (مطالعه موردی: حوضه آبخیز جهرم)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 1، دوره 1، شماره 3، آذر 1391، صفحه 57-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i3.16549

نویسندگان

عادل سپهر^{* 1}؛ سعیده هنرمندنژاد²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه اصفهان

چکیده

فرسایش خاک به عنوان یکی از مخاطرات محیطی، سالانه موجب افت و از بین رفتن حجم وسیعی از خاک های حاصلخیز در سراسر دنیا می شود. مدل کٌرین ، مدلی جهت تخمین و ارزیابی خطر فرسایش خاک است. این روش، برای محاسبه فرسایش واقعی خاک به عوامل فرسایش‌پذیری، فرسایش‌دهندگی، شیب و پوشش گیاهی یا کاربری اراضی نیازمند است. در این پژوهش، مدل کٌرین منطبق با شرایط آب و هوایی حوضه آبخیز جهرم، اصلاح و از مدل کٌرین اصلاح شده جهت برآورد خطر فرسایش خاک منطقه استفاده شده است. بدین منظور بر اساس شاخص فرسایندگی فورنیه، فرسایش‌دهندگی منطقه مطالعاتی محاسبه گردید. همچنین فرسایش پذیری خاک نیز بر اساس بافت، میزان سنگریزه و عمق برآورد شد. تلفیق نقشه های فرسایش‌دهندگی و فرسایش پذیری با نقشه پوشش گیاهی بر مبنای شیب منطقه، تولید نقشه خطر فرسایش واقعی خاک در منطقه مطالعاتی را به همراه داشت. نتایج پژوهش نشان داد بیش از 80% حوضه آبخیز جهرم، دارای خطر متوسط و بالا برای فرسایش بالقوه خاک است؛ در حالی که حوضه مذکور از فرسایش واقعی خاک نسبتاً کم تری برخوردار است. فرسایش واقعی خاک در منطقه مطالعه شده، حدود 20 % در کلاس بالا قرار دارد. مناطقی که دارای خطر فرسایش واقعی بالایی هستند، در نواحی با بیشترین بارش، بیشترین شیب و کمترین پوشش گیاهی درمنطقه مطالعاتی مشاهده می شوند. این نتایج، مؤید نقش پر رنگ پوشش گیاهی در حفاظت از خاک است.

کلیدواژه‌ها

خطر فرسایش واقعی خاک

مراجع

Attanda Mouinou Igue., 2002. "The Qualitative Assessment of water erosion risk in moist savanna of Benin". 12th ISCO conference Beijing

Aydin, A., H.B. Tecimen., 2010. Temporal soil erosion risk evaluation: a CORINE methodology application at Elmali dam watershed. Istanbul, Environmental Earth Science journal 61, 1457-1465

Bayramin, I., G. Erpul., H.E. Erdogan., 2006. Use of CORINE Methodology to Assess soil Erosion Risk in the Semi- Arid Area of Beypazari. Ankara, Turk J Agric 30, 81-100

Cartagena, D. F., 2004. "Remotely sensed land cover parameter extraction for watershed erosion modeling". www.itc.nl

Dengiz, O., S. Akgul., 2004. Soil erosion risk assessment of the Golbasi environmental protection are and its vicinity using the CORINE model. Turk J Agric 29, 439-448.

Dogan, O., 1998. Sustainable policies for soil resource management in Turkey. GDRS 212, Research Institute-Ankara.

Ekhtesasi, MR., A. Sepehr., 2012. Methods and models of desertification assessment and mapping, Yaz University press, first edition, 290p.

Gitas, LZ., k. Dourose, C. Minakou., G.N. Silleos, C.G. Karydas., 2000. Multi-Temporal soil erosion risk assessment in N. Chalkidiki using a modified USLE raster model. 8 (1), 40-52

Grimm, M., R.JA Jones 2003. Soil erosion risk in Italy: a revised USLE approach. RESEARCH REPORT NO. 11

Hudson, N., 1981. Soil Conservation. The University of Michigan, 324 p.

Kahkesh, M., 1997. Assessment of Soil Erodibility Using GIS and RS (Case Study: Dez Dam Basin), MSc Thesis, Tarbiat Modarres University.

Karami, E., 1994. Soil Conservation and Erosion Control. MSc Thesis, Islamic Azad University, Najaf Abad Branch.

Malava, J., F. Bonda., 1999. " Proposal for research to support erosion hazard assessment in Malawi", Agricultureal engineering Bunda College of Agriculture, www.ag.arizona.edu

Morgan, R.P.C., D.D.V. Morgan., H.J. Finney., 1984. A predictive model for the assessment of soil erosion risk. J. Agric. Engng. Res 30, 245-253.

Parlak, M., Y. Dincsoy., K. Seyrek., 2003. Determination of Erosion Risk According to CORINE Methodology (a case study: KURTBOGAZI DAM). International Congress on River Basin Management, Istanbul, March 2003.

Rahmatnia, A., 1998. Assessment of Soil Erodibility Using GIS & RS (Case study: west and southern west of Gharasou Basin). MSc Thesis, Tarbiat Modarres University

Refahi, HG., 1997. Water Erosion and Control, First Edition, University of Tehran Press. 265 pp.

Rostaei, S., Nikjou, MR., A, Habibzadeh 2011. Investigation of Soil erodibility of Bejoshan Chay Basin based on Fuzzy-GIS. Journal of Geography and planning, Tabriz University 33, 147-173.

Shahoei, S., 1999. Soil erosion and Production Potential. Organization of Agricultural Research, Education and Promotion, Agri education Press, 120 p.

Svorin Josfin., 2003. A test of three soil erosion models incorporated in to a geographical information system, Hydrological processes17, university of Copenhagen.

Yuksel, AI., R. Gundogan, A.E. Akay., 2008. Using the Remote Sensing andGIS Technology for Erosion Risk Mapping of Kartalkaya Dam Watershed in Kahramanmaras, Turkey. Sensors 8, 4851-4865