بررسی تغییرات مکانی سطح سفره آب زیرزمینی دشت برخوار اصفهان

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 11، دوره 1، شماره 3، اسفند 1393، صفحه 73-82   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v1i3.48660

نویسندگان

مهسا مالمیر^* ؛ معصومه دلبری

دانشگاه زابل

چکیده

آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین آب برای مصارف کشاورزی و شرب در کشور ایران می باشد. بنابراین تهیه نقشه های به هنگام عمق آب زیرزمینی می تواند گام مهمی در بهره برداری صحیح از منابع آب باشد. این مطالعه به منظور بررسی تغییرپذیری مکانی عمق آب زیرزمینی دشت برخوار استان اصفهان با استفاده از رو ش های زمین-آماری انجام گرفت. برای این منظور از اطلاعات عمق آبزیرزمینی مربوط به ماه های تیر و آبان سه سال 1386، 1388 و 1390که از تعداد 36 حلقه چاه مشاهده ای برداشت شده بود، استفاده شد. پس از کنترل کیفیت و صحت آمار، وجود یا عدم وجود همبستگی مکانی بین داده ها بررسی شده، سپس عمق آب زیرزمینی درون یابی شد. روش های درون یابی مورد استفاده شامل روش های زمین آماری کریجینگ معمولی و روش وزن دهی عکس فاصله با توان های 1 تا 4 بوده است. برای مقایسه روش ها از روش اعتبارسنجی متقابل و شاخص های جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین انحراف خطا (MBE) استفاده گردید. نتایج نشان داد روش وزن دهی عکس فاصله با توان 2 در تیر ماه و آبان ماه سال های 1388، روش وزن دهی عکس فاصله با توان 4 برای تیر ماه سال 1390 و روش کریجینگ برای دیگر ماه ها و سال ها کمترین مقدار RMSE و نزدیکترین مقدار به صفر MBE را داشته، در نتیجه بهترین برآورد عمق آب زیرزمینی را داشته اند. تحلیل نقشه های عمق آب حاکی از بالاتر بودن سطح آب در جنوب شرقی منطقه و افزایش عمق آب در دیگر نقاط است.

کلیدواژه‌ها

آب زیرزمینی؛ روش های ز مین آ ماری؛ کریجینگ؛ وزن دهی عکس فاصله؛ دشت برخوار اصفهان

مراجع

بی‌نام. 1393. دستورالعمل رفتار سنجی کمی آب‌های زیرزمینی. وزارت نیرو.معاونت نظام راهبردی. نشریه 665.

بی‌نام. 1389. گزارش تمدید ممنوعیت محدوده دشت برخوار اصفهان. شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان.

دلبری م.، افراسیاب پ. و میرعمادی س.ر. 1389. تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی- زمانی شوری و عمق آب زیرزمینی(مطالعه موردی: استان مازندران). مجله آبیاری و زهکشی ایران، 3(4): 359-374.

دلبری م.، افراسیاب پ. و سالاری م. 1391. پهنه‌بندی فراسنج‌های کیفی(شوری و سدیمی) آب با استفاده از روش‎های زمین آماری(مطالعه‌ی موردی: دشت کرمان). مجله مهندسی منابع آب، 6: 11-24.

دلبری م.، خیاط خلقی م. و مهدیان م.ح. 1383. ارزیابی روش‎های زمین‌آماری در برآورد هدایت هیدرولیکی خاک در مناطق شیب آب و پشت آب پایین دشت سیستان. مجله علوم کشاورزی ایران، 35(1): 1-12.

سالاری جزی م.، زارعی ح. و تقیان م. 1388. کاربرد و ارزیابی روش‎های کریجینگ و کوکریجینگ در محاسبه تراز سطح آب زیرزمینی در سطح دشت میان‎آب(سال آبی 1386-1385). دومین همایش اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان و ستاد غیرمترقبه استانداری اصفهان.

شیخ محمدی س.، اصغری ا. و نوروزی غ.ح. 1391. کاهش واریانس تخمین با استفاده از روش کریجینگ با روند بیرونی و داده‎های ضریب سولفیدی. چهارمین کنفرانس مهندسی معدن ایران. دانشگاه تهران. 18-19 مهر.

کمالی م. ا.، عصاری م. و محمدی ک.1387. آنالیز مکانی کیفیت و آلودگی آب‌های زیرزمینی با استفاده از زمین‌آمار و GIS. دومین همایش و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست،دانشگاه تهران.

محمدی قلعه‌نی، م. و ابراهیمی ک. 1389. تعیین ساختار زمانی-مکانی تراز سطح آب زیرزمینی- مطالعه موردی آبخوان خوی. سومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. دانشگاه شهید چمران اهواز.

نحوی نیا م.ج.، اوسطی خ.، حسنعلی زاده م. و پارسی نژاد م. 1388. مطالعه تغییرات مکانی SAR و CL آب زیرزمینی دشت گناباد با استفاده از نظریه ژئواستاتیستیک. اولین کنفرانس بین المللی مدیریت منابع آب. دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود.

Ahmadi S.H. and Sedghamiz A. 2007.Application and evaluation of kriging and cokriging methods on groundwater depth mapping. Environmental Monitoring and Assessment, 138:357–368.

Nikroo L., Kompani-Zare M., Sepaskhah A.R., and Fallah-Shams S.R. 2009.Groundwater depth and elevation interpolation by kriging methods in Mohr Basin of Fars province in Iran.Environmental Monitoring and Assessment, 166:387-407.

Oliver M.A. and Webster R. 2014. A tutorial guide to geostatistics: Computing and modelling variograms and kriging. CATENA, 113:56-69.

Robertson, G.P. 2000. GS+: Geostatistics for the environment sciences. GS+ User´s Guide Version 5: Plainwell, Gamma design software, 200 p.

Varouchakis E.A. and Hristopulos D.T. 2013.Improvement of groundwater level prediction in sparsely gauged basins using physical laws and local geographic features as auxiliary variables. Advances in Water Resources,52: 4-34.