پایش روند افزایش شوری خاک در مخروط افکنه دامغان با استفاده از تکنیک های سنجش از دوری وداده های پیمایش

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 1، دوره 1، شماره 3، آذر 1391، صفحه 73-86   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i3.16839

نویسندگان

محمد شریفی کیا^{* 1}؛ عباسعلی افضلی²

¹دانشگاه تربیت مدرس

²تربیت مدرس تهران

چکیده

مخروط افکنه دامغان، واقع در شمال شهرستان دامغان، با توجه به استقرار در ناحیه با اقلیم خشک و همچنین به سبب بهره برداری‌های نادرست از توان‌های محیطی در چند دهه اخیر دچار مخاطره افزایش شوری خاک شده است. در این تحقیق با هدف روند‌یابی تغییرات زمانی و مکانی افزایش شوری خاک و با استفاده از داده‌های سنجش از دوری و همچنین داده‌های پیمایشی از ویژگی‌های کمّی و کیفی آب‌های زیرزمینی تهیه شده توسط سازمان آب منطقه‌ای شهرستان، مبادرت به تعیین متغییرهای(فاکتورها) تأثیرگذار بر روند افزایش شوری خاک گردیده است. در این راستا ابتدا عامل میزان شوری و روند زمانی افزایش آن از طریق پردازش داده‌های ماهواره‌ای از دو سنجنده ETM+ وTM آشکارسازی و استخراج شد. یافته‌ها روشن ساخت تعداد پیکسل‌های معرف شوری طی بازه زمانی مورد بررسی (2011-2003) به میزان 6/57درصد افزایش یافته است. سپس نوع ارتباط پدیده شوری‌زایی بامتغییرهای پوشش گیاهی، سطح آب‌های زیرزمینی و هدایت الکتریکی آب، مورد ارزیابی و تحلیل(تحلیل شبکه)قرار گرفت. به همین منظور جهت سنجش میزان همبستگی بین شاخص شوری خاک و متغییرهای اثر گذار، هریک به طور جداگانه مورد تحلیل همبستگی قرار گرفت. در این بین تغییرات سطح آب‌های زیرزمینی بیشترین میزان همبستگی را با شاخص شوری خاک مشخص نمود. در انتها نیز پهنه‌های متأثر از هریک از عوامل اثرگذار مورد ارزیابی و تحلیل فضایی قرار گرفته، مشخص گردید که در افزایش فضایی(مساحت) روند افزایشی شوری خاک، عامل سطح آب‌های زیرزمینی، نقش محوری داشته است.

کلیدواژه‌ها

شوری زایی؛ مخروط افکنه دامغان؛ سنجش از دور؛ تحلیل شبکه ای

مراجع

Abd El Kader Douaoui a, Herve Nicolas b, Christian Walter., 2006. Detecting salinity hazards within a semiarid context by means of combining soil and remote-sensing data. Geoderma 134, 217–230.

Abdelfattah, Mahmoud,. Shabbir A. Shahid., R. Othman, Yasser., 2009. Soil salinity mapping model developed using RS and GIS .A Case Study from AbuDhabi , United Arab Emirate .European Journal of Scientific Research 3, 343-351.

Abdinam, Ali.,2005. Study of soil salinity map preparing with correlation between satellite and soil salinity value in Qazvin Plain., journal of Assessing and construction 64, 33-38.

Ahmed Eldeiry, Luis A. Garcia., 2009. Comparison of Regression kriging and cokriging Techniques to Estimate Soil Salinity Using Landsat Images, Hydrology Days, 27-38.

Alkheire ,Fuoad., 2003. Soilsalinity detection using satellite remote sensing , International institute for geo-information science and earth observation ensched , Netherland.

Akhtar Abbas, Shahbaz Khan, Nisar Hussain, Munir A. Hanjra, Saud Akbar., 2011. Characterizing soil salinity in irrigated agriculture using a remote sensing approach, Physics and Chemistry of the Earth, pp1-10.

Brown j.w. and Hayward., 1956.salt tolerance of alfalfa varieties. agron .j.,48:12-20

Chen ,W. Z. Hou Laosheng Wu , Y. Liang , Changzhou Wei., 2010. Evaluating salinity distribution in soil irrigated with saline water in arid regions of northwest China,Agricultural Water Management 97, 2001-2008

Csillag, F., Pasztor, L., Biehl, L., 1993. Spectral band selection for the characterization of salinity status of soils. Remote Sensing Environment 43, 231–242.

Daaempanah, Razieh., haghnia, ghalamhosein., Alizadeh, Amin., Karimi, Karooyeh. Alireza.,2012, Analysis of surface soil Salinity and sodic map with Rs and geostatistical methods in southern Mahvalat, soil and water publication 3, 498-508.

Dashtakian, Kazem., Pakparvar, Mojtaba, Abdollah Javad., 2009. Assessing of soil salinity map preparing methods by Landsat satlite data in Moroost region , Scientific publication in desert and grassland 15, (2), 139-157.

Douaoui, A.E.K., Nicolas, H., Walter, C., 2006. Detecting salinity hazards within a semiarid context by means of combining soil and remote-sensing data. Geoderma 134 (1–2), 217–230.

Epema, G., 1990. Diurnal trends in reflectance of bare soil surfaces in southern Tunisia. Geocarto International 4, 33–39.

Everitt, J., Escobar, D., Gerbermann, A., Alaniz, M., 1988. Detecting saline soils with video imagery.Photogrammet- ric Engineering and Remote Sensing 54, 1283–1287.

Ferna´ndez-Buces , C. Siebe, S. Cram, J.L. Palacio., 2006. Mapping soil salinity using a combined spectral response index for bare soil and vegetation: A case study in the former lake Texcoco, Mexico, Journal of Arid Environments 65, 644–667.

Melissa Haw, Chris Cocklin, David Mercer., 2000. A pinch of salt: landowner perception and adjustment to the salinity hazard in Victoria, AustraliaJournal of Rural Studies 16, 155-169.

Metternicht, G., Zinck, J., 1996. Modelling salinity–alkalinity clases for mapping salt-affected topsoils in the semiarid valleys of Cochabamba (Bolivia).ITC Journal 2, 125–135.

Metternicht, G.I, Zinck J.A.,2003,Remote sensing of soil salinity: potentials and constraints,Remote Sensing of Environment 85, 1–20.

Metternicht, G.I., Zinck, J.A., 1997. Spatial discrimination of salt- and sodium-affected soil surfaces. International Journal of Remote Sensing 18, 2571–2586.

Metternicht,G., 2001. Assessing temporal and spatial changes of salinity using fuzzy logic, remote sensing and GIS. Foundations of an expert system , Ecological Modelling 144, 163–179.

Moncef Bouaziz, Jo¨rgMatschullat, Richard Gloaguen. , 2011. Gloaguen Improved remote sensing detection of soil salinity a semi-arid climate in Northeast Brazil, ComptesRendus Geoscience, C. R. Geoscience 343, 795-803.

Mougenot, B., Pouget, M., Epema, G., 1993. Remote sensing of salt-affected soils. Remote Sensing Reviews 7, 241–259.

Mulders, M., 1987. Remote Sensing in Soil Science. Develop- ment in Soil Science. Elsevier, Amsterdam.

NASA’s Landsat Education and Public Outreach team., 2006. How Landsat Images are Made.

Rao, B., Dwivedi, R., Venkataratnam, L., Ravishankar, T., Tammappa, S., Bhargawa, G., Singh, A., 1991. Mapping the magnitude of sodicity in part of the Indo-Gangetic plains of Uttar Pradesh, Northern India using Landsat TM data. International Journal of Remote Sensing 12, 419–425.

Sanaeinejad, S. H.; A. Astaraei,. P. Mirhoseini.Mousavi and M. Ghaemi., 2009. Selection of Best Band Combination for SoilSalinity Studies using ETM+ Satellite Images(A Case study: Nyshaboor Region,Iran).World Academy of Science, Engineering and Technology 54, 519-521

Shayan, siavosh., sharifikia, Mohammad., Zareh, Gholamreza., 2012.Spatial analysis and salinity morphologic hazard in Garmsar alluvial fan , Journal of arid region geographical studies 5, 47-58.

Taktom, Tajgardan., Ayoobi, Shamsollah., Shetaee, Shaaban., khormali, Farhad., 2009. Preparing soil salinity map with Rsdata ;ETM+( North of agh_ghala, Golestan Province), Soil and water conservation analysis 16, (10) , 1-7.

Verma, K., Saxena, A., Barthwal, A., Deshmukh, S., 1994. Remote sensing technique for mapping salt affected soils. International Journal of Remote Sensing 15, 1901–1914.

Zinck ,J.A., 1997. Monitoring soil salinity from remote sensing data.1st Workshop EARSeL special interest group on Remote sensing for developing countries. 1, 359-368.