مکانیابی دفن زباله با ترکیب روش میانگین گیری وزن دار ترتیبی (OWA) و GIS در مشهد

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 2، دوره 1، شماره 3، آذر 1391، صفحه 87-106   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i3.16943

نویسندگان

محمد رحیم رهنما^* ؛ حسین آقاجانی؛ مهدی فتاحی

فردوسی مشهد

چکیده

حفاظت از محیط زیست از مهمترین اولویتهای انواع برنامه ریزی است.در این بین مساله جا و مکان جغرافیایی بیشترین نقش را داشته و اهمیت آن زمانی دوچندانی می شود که بی توجهی به مساله اثرات نامطلوب زیست محیطی جبران ناپذیری را ایجاد نماید. یکی از این موارد مکانیابی محل دفن زباله شهرها و بویژه در پیرامون کلانشهرهاست. در این مطالعه روش تجزیه و تحلیل تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر GIS برای انتخاب مکان مناسب دفن زباله در کلانشهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. چارچوب تصمیم گیری چند معیاره شامل عوامل محیطی و اجتماعی- اقتصادی است که با استفاده از توابع عضویت فازی استاندارد شده اند و بر اساس روش های فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و میانگین گیری وزن دار ترتیبی (OWA) یکپارچه سازی و ترکیب شده اند. روش AHP برای استخراج وزن های خصوصیات استفاده می شود، در حالی که تابع عملگر OWA در ایجاد دامنه وسیعی از گزینه های تصمیم گیری برای نشان دادن عدم اطمینان، در ارتباط با اثر متقابل چندین معیار به کار می رود. مزیت این روش این است که سناریوهای مختلف OWA مکان دفن زباله مناسب را در مقیاس بین صفر و یک نشان می دهد. سناریوهای OWA برای تعیین کمیت سطوح ریسک پذیری (یعنی، خوشبینانه، بدبینانه و خنثی) در نظر گرفته می شوند و همچنین به منظور تسهیل در درک بهتر الگوهایی که از گزینه های تصمیم گیری دخیل در فرایند تصمیم گیری پدیدار می شوند.در نهایت در این نوشتار مکانهای مناسب بر اساس مدلها در قالب سه سناریو شناسایی شده و جهت استفاده در مکانیابی محل دفن زباله پیرامون کلانشهر مشهد معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها

مکانیابی، دفن زباله؛ مجموعه های فازی؛ AHP؛ OWA

مراجع

Mashhad Municipality, Department of Planning and Development., 2010. Statistics of Mashhad Metropolitan.

Afzali, A., 2008. The Application of GIS and AHP in Urban Waste Exclusion Site Selection, Study Area (NajafAbad). Esfahan University, Department of Natural Resources.

Amini,M., 2006. Site Selection of Urban Solid Waste Exclusion by Remote Sensing technology and GIS . Tabriz University.

Rahnma, et. Al., 2012. Analysis Strategy of Mashhad Local Environmental Management –in terms of SWOT. Second Conference on Environmental Management.

Abdoli, M., 2000. Urban Solid Waste Exclusion Management. Urban Planning Department of Ministry of Interior.

Yousefi, Heidarali,et.al., 2010. Geographic Journal of territory. Science-Research.Year VII, No, 26, Summer 2010, p 103.

Baban, S.M.J., Flannagan, J., 1998. Developing and implementing GIS-assistedconstraints criteria for planning landfill sites in the UK. Planning Practice and Research 13, 139–151.

Banai, R., 1993. “Fuzziness in Geographical Information Systems: Contribution from the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Geographical Information Science 7 (4), 315-329.

Barlaz, M., Kaplan, P., Ranjithan, S., Rynk, R., 2003. Evaluating environmental Impacts of solid waste management alternatives. BioCycle 44, 52–56.

Beedasy,J., D.,Whyatt.,1999. Diverting the tourists: aspatial decision- support system for tourism planningon a developing island. J. Appl. Earth Observ. Geoinform 3 (4), 163–174.

Bell, N., Schuurman, N., Hayes, M.V., 2007. Using GIS-based methods of multicriteria analysis to construct socio-economic deprivation indices. International Journal of Health Geographics 6 (17). doi:10.1186/1476-072X-6-17.

Boroushaki, S., Malczewski, J., 2010. Using the fuzzy majority approach for GIS based multicriteria group decision-making. Computers and Geosciences 36, 302–312.

Calijuri, M.L., 2004. Multi-criteria analysis for the identification of waste disposal areas. Geotechnical and Geological Engineering 22 (2), 299–312.

Chang, N.B., Parvathinathan, G., Breedenc, J.B., 2008. Combining GIS with fuzzy multicriteria decision-making for landfill siting in a fast-growing urban region. Journal of Environmental Management 87, 139–153.

Chiueh, P.T., Lo, S.L., Chang, C.L., 2008. A GIS-based system for allocating municipal solid waste incinerator compensatory fund. Waste Management 28, 2690–2701.

Gallant, J.C.,Wilson, J. P., 2000. Primary Topographic Attributes. In: Wilson, J. P., Gallant, J. C. (Eds.), Terrain Analysis Principles and Applications. John Wiley & Sons, Inc., NewYork, 51–85.

Gemitzi, A., Tsihrintzis, V.A., Voudrias, V., Petalas, C., Stravodimos, G., 2007. Combining GIS, multicriteria evaluation techniques and fuzzy logic in siting MSW landfills. Environmental Geology 51, 797–811.

Goorah, S., Esmyot, M., Boojhawon, R., 2009. The health impact of nonhazardous Solid waste disposal in a community: the case of the Mare Chicose landfill inMauritius. Journal of Environment Health 72, 48–54.

Gorsevski, P.V., Donevska, K, R., Mitrovski, C, D and Frizado ,J ,P. 2012. Integrating multi-criteria evaluation techniques with geographic information Systems for landfill site selection.

Gorsevski, P.V., Jankowski, P., Gessler, P.E., 2006. An heuristic approach for mapping landslide hazard by integrating fuzzy logic with analytic hierarchy processControl and Cybernetics 35, 121–146.

Gruber,S.,Peckham,S.,2008. Land Surface Parameters and Objectsin Hydrology. In: Hengl,T., Reuter, H.I.(Eds.), Geomorphometry: Concepts, Software, Applications, Developments in Soil Science. Elsevier, Amsterdam 171–194.

Guiqin, W., Li, Q., Guoxue, L., Lijun, C., 2009. Landfill site selection using spatial information technologies and AHP: A case study in Beijing, China. Journal of Environmental Management 90, 2414–2421.

Habibi, K. Lotfi, S. and Koohsari, M. J. 2008 “Spatial Analysis of Urban Fire Station Locations by Integrating AHP Model and IO Logic Using GIS,” Journal of Applied Sciences 8 (19), 2008, 3302-3315.

Jiang, H., Eastman, R.J., 2000. Application of fuzzy measures in multi-criteriaevaluation in GIS. International Journal of Geographical Information Systems 14, 173–184.

Kontos, T.D., Komilis, D.P., Halvadakis, C.P., 2003. Siting MSW landfills on LesvosIsland with a GIS based methodology. Waste Management & Research 21, 262–277.

Kouznetsova, M., Hauang, X., Ma, J., Lessner, L., Carpenter, D., 2007. Increased rate of Hospitalization for diabetes and residential proximity of hazardous waste sites. Environmental Health Perspectives115, 75.

Lober, D.J., 1996. Why not here? The importance of context, process, and outcome on public attitudes toward siting of waste facilities. Society and Natural Resources 9, 375–394.

Makropoulos ,C., D.,Butler, 2005. Spatial ordered weighted averaging: incorporating spatially variable attitude towards risk in spatial multi-criteria decision-making. Environmental Modelling& Software 21 (1), 69–84.

Makropoulos, C., Butler, D., Maksimovic, C., 2003. A fuzzy logic spatial decisionsupport system for urban water management. Journal of Water Resources Planning and Management 129, 69–77.

Malczewski, J. 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis: Evaluation Criteria and Criterion Weighting. John Wiley & Sons, Inc. 392 pp

Malczewski, J., Rinner, C., 2005. Exploring multicriteria decision strategies in GISwith linguistic quantifiers: a case study of residential quality evaluation. Journalof Geographical Systems 7, 249–268.

Malczewski, J, C., Rinner. 2005. Exploring multicriteria decision strategies in GIS with linguistic quantifiers: a case study of residential quality evaluation. Journal of Geographical Systems 7 (2), 249–268

Malczewski,J. 2004. GIS-based land-use suitability analysis: a critical overview. Progr. Plann. 62 (1), 3–65.

Malczewski,J.,1999.GIS and Multi criteria Decision Analysis. John Wiley &SonsInc.,NewYork.

Malczewski, J., etal. 2003. GIS multicriteria evaluation with ordered weighted averaging (OWA): case study of developing watershed management strategies. Environment and Planning A 35 (10), 1769–1784.

Mellers, B., and Chang, S., 1994. “Representations of risk judgments”. Organ Behav Hum Dec 52(7), 167–184.

Rinner, C., Malczewski,J., 2002. Web-enabled spatial decision analysis using Ordered Weighted Averaging(OWA) .Journal of Geographical Systems 4,385-403.

Saaty, T.L., 1980. The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York.

Sharifi, M.A, Vanwesten. C . J., Siteselection for Wasted is Posal through Spatial Multiple Criteria Decision Making, ITC, 1997.

Wagner,E.D. 2002. Public key infrastructure (PKI) and virtual private network (VPN) compared using a utility function and the analytic hierarchy process (AHP). M.Sc. Thesis,Virginia Polytechnic Institute and State University, 50 pp.

Yager, R.R., 1991. “Connectives and quantifiers in fuzzy sets”, Fuzzy Sets and Systems, 40, 39-76.

Yager, R.R., Filev, D.P., 1999. “Induced ordered weighted averaging operators”, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics- Part B 29, 141–150.

Yager, R. R., 1988. On ordered weighted averaging aggregation operatorsin Multi criteria decision making IEEE Transactionson Systems, Man, and Cybernetics 8, 183–190.