اهمیت نقض ترتیب مرسوم نقش‌های تتا دردرک بیماران آلزایمر فارسی‌زبان

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 5، شماره 9، مرداد 1392، صفحه 1-25   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v5i9.37334

نویسندگان

شهلا رقیب دوست^{* 1}؛ امید آزاد²

¹دانشگاه علامه طباطبایی

²دانشگاه علّامه طباطبایی

چکیده

محمول‌ها، واژه‌ها یا گروه‌های واژگانی هستند که به مثابه مهم‌ترین بخش معنا‌شناختی جمله تلقی‌می‌گردند. در جستار حاضربا الهام از پژوهشی مشابه که از سوی منویلیدو، آلمیدا، شوارتزو نر (2009) انجام‌پذیرفته‌است به بازکاوی ماهیت اختلال بیماران آلزایمر فارسی‌زبان در درک جملات حاوی محمول‌های روان‌شناختی پرداختیم. از این رو، به‌طور مشخص بر ویژگی تخصیص نقش تتا در سه نوع محمول تمرکزکردیم. دستهٔ اول، محمول‌هایی را شامل‌می‌شود که تجلی موضوعی آن‌ها نمایانگر ترتیب پایگانی نقش‌های تتا می‌باشد ( همچون بازی‌کردن)؛ دستهٔ دوم محمول‌های روانشناختی‌ای هستند که تجلی موضوعی آن‌ها، ناقض تجلی موضوعی مرسوم است (همچون ترسیدن) و نوع سوم محمول‌های روانشناختی‌ای را دربرمی‌گیرد که از ترتیب پایگانی نقش‌های تتا تخطی‌می‌کنند (همچون خشنودکردن). پژوهش حاضر از نوع مورد– شاهد است و آزمودنی‌های پژوهش شامل دو بیمار آلزایمری یک‌زبانهٔ فارسی‌زبان و 5 فرد سالم کهنسال بودند که از لحاظ سن، مدرکِ تحصیلی، محل سکونت و زبان مادری با یکدیگر همتا شده‌بودند. تحلیل داده‌های حاصل از انجام آزمون تکمیل جمله، مشخص ساخت که بیماران آلزایمر در درک جملات حاوی ساختار کانونی(دسته اول) مشکلی نداشتند، اما در درک جملات حاوی محمولهای روانشناختی( دسته دوم و سوم)، عملکرد بسیار ضعیفتری نسبت به گروه شاهد از خود نشاندادند. این نتایج، بیانگروجود اختلال بیماران آلزایمری در نگاشت بازنمایی نحوی بر بازنمایی معنایی و بهویژه در فرایند تخصیص نقشهای تتا به موضوعهای محمولهای روانشناختی است.

کلیدواژه‌ها

بیماری آلزایمر؛ نقش‌های‌‌‌‌‌ تتا؛ محمول‌های روانشناختی؛ ترتیب پایگانی نقش‌های تتا