تجارت برده در لوانت و تأثیر آن بر روند جنگهای صلیبی (قرن سیزدهم میلادی/ هفتم هجری)

تاریخ و فرهنگ

مقاله 1، دوره 46، شماره 2 - شماره پیاپی 93، اسفند 1393، صفحه 9-31   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/history.v46i10.42739

نویسنده

احمد فضلی نژاد^*

دانشگاه شیراز

چکیده

منطقه‏ لوانت (شرق مدیترانه) در تاریخ فعالیت‏های بازرگانی دارای اهمیت ویژه‏ای بوده است. در قرن سیزدهم میلادی/هفتم هجری دو رویداد مهم در رشد و رونق فعالیت‏های بازرگانی این منطقه تأثیر نهاد که مهم‏ترین این فعالیت‏ها نیز در زمینه تجارت برده بود. نخست تحولات جنگ‏های صلیبی، به ویژه جنگ صلیبی چهارم(1204م) و نقش دولت‏های درگیر در آن. دوم تهاجم مغولان و تصرف سرزمین‏های وسیعی از چین تا اروپا. همزمان با تشکیل دولت‏های مغولی، به قدرت رسیدن ممالیک در مصر نیز بر رشد و گسترش این تجارت افزود و بر مناسبات دولت‏های اروپایی و صلیبی‏ها نیز تأثیر نهاد. همچنین سودآور بودن تجارت برده برای دولت- شهرهای تاجرپیشه‏ ایتالیایی علیرغم حضور آنها در جنگ‏های صلیبی روند خرید بردگان را از حوزه‏ دریای سیاه و انتقال آنها به حوزه‏ مدیترانه افزایش داد و پیامدهای گسترده‏ای بر روند جنگ‏های صلیبی و مناسبات این دولت - شهرها با جهان اسلام به همراه داشت. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اسلامی و غربی و پژوهش‏های جدید، موضوع تجارت برده در لوانت در قرن سیزدهم میلادی/ هفتم هجری به عنوان فعالیتی با پیامدهای گسترده بر دولت‏ها و جوامع این منطقه و اروپا مورد بررسی و ارزیابی قرار می‏ گیرد.

کلیدواژه‌ها

تجارت برده؛ لوانت؛ مغولان؛ جنگ‏های صلیبی؛ ممالیک؛ دولت- شهرهای ایتالیایی

مراجع

ابن ‏بطوطه، شمس‏الدین محمدبن عبدالله، رحله‏ ابن‏بطوطه، مصر، مکتبه التجاریه الکبری،1377ق/1958م.

ابن تغری‏بردی، جمال‏الدین یوسف، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، الجزء السابع، قاهره، وزاره الثقافه و الارشاد القومی، المؤسسه المصریه العامه، بی‏تا.

ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، جلد چهارم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1383.

ابن ‏اثیر، عزالدین ابی‏الحسن، الکامل‏فی‏التاریخ، المجلدالثانی عشر، بیروت، دار صادر، 1386ق/1966م.

ابن‏ العبری، غریغوریوس ابی‏الفرج بن اهرون المعروف به ابن‏العبری، تاریخ مختصرالدّول، الطبعه الثانیه، دارالرائدالبنانی، الحازمیه، لبنان، 1415ق/1994م.

ابن الفرات، لناصرالدین محمدبن عبدالرحیم، تاریخ ابن الفرات، الدکتور قسطنطنین زریق، المجلد السابع، المطبعه الامیرکائیه، بیروت، 1936م.

ابوالفداء، الحافظ‏ بن کثیرالدمشقی، البدایه و النهایه، المجلدالتاسع، اعتنی به: عبدالحمید هنداوی، المکتبه العصریه، صیدا، بیروت، 1426ق/2005م.

رانسیمان، استیون، تاریخ جنگ‏های صلیبی، ترجمه منوچهر کاشف، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1386.

قلقشندی، احمدبن علی، احمدبن علی، صبح‏الاعشی فی صناعه الانشاء، القاهره، 1919-1913م.

گروسه، رنه، تاریخ جنگ‏های صلیبی، ترجمه ولی‏الله شادان، چاپ چهارم، نشر فرزان روز، 1389.

مقریزی، احمدبن علی، کتاب المواعظ والاعتبار بذکر الخطط و الآثار، لبنان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.

مقریزی، احمدبن علی، کتاب‏السلوک لمعرفه دول الملوک، صححه و وضع حاشیه محمد مصطفی زیاده، الجزءالثانی، القسم الاول، قاهره، طبعه ثانیه منقحه، مطبعه لجنه التألیف و الترجمه و النشر، 1957م.

نویری، شهاب‏الدین احمدبن عبدالوهاب، نهایه‏الارب فی فنون‏الادب، الجزء 29، القاهره، دارالکتب المصریه، 1984م.

وصّاف‏الحضره، فضل‏الله بن‏عبدالله شیرازی، تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار(تاریخ وصّاف الحضره در احوال سلاطین مغول)، به اهتمام محمد مهدی اصفهانی، جلد اول، بمبئی، 1269ق.

همدانی، رشیدالدین فضل‏الله، تاریخ مبارک غازانی، تصحیح کارل یان، چاپ اول، نشر پرسش، آبادان، 1388.

Amitai, Reuven, “ Mamluk Sultanate”,in : The Crusades An Encyclopedia, Edited by Alan V. Murray, Vol III, ABC-Clio, Inc, Santa Barbara, California,2006, pp 787-793.

Brunschvig, R, “ ABD”, in : The Encyclopaedia of Islam, Edited by C.E. Bosworth, E. Van Donzel, B. Lewis and Ch, Pellat, Vol I (A-B), Leiden. E. J. Brill,1991, pp 24-40.

Burton Adams, George, Civilization During the Middle Ages Especially in Relation to Modern Civilization, Charles Scribner’s Sons, New York-Chicago-Boston, 1922.

Ciociltan, Virgil, The Mongols and the Black Sea Trade in the Thirteenth and Fourteenth Centuries, Translated by Samuel Willcocks, Brill, Leiden. Boston, 2012.

Cobb, Paul, M, The Race for Pardise An Islamic History of the Crusaders, Oxford University Press, 2014.

Curta, Florin, East Central and Eastern Europe in the Middle Ages 450-1450, Brill, Leiden. Boston, 2008.

Di Cosmo, Nicola, “ Mongols and Merchants on the Black Sea Frontier in the Thirteenth and Fourteenth Centuries: Convergences and Conflicts”, in: Mongols, Turks and Others, Eurasian Nomads and the Sedentary World, 2005, pp 391-424.

Epstein, Steven A, Purity Lost Trangressing Boundaries in the Eastern Mediterranean 1000-1400, The Johns Hopkins University Press, Baltimore, 2007.

Holt, P.M, “ Mamluks”, in: The Encyclopedia of Islam, Edited by C. E. Bosworth, E. Van Donzel, B. Lewis and ch. Pallet, Vol VI (Mahk-Mid), Leiden: E.J. Brill, 1991, pp 321-331.

Holt, P.M, Early Mamluk Diplomacy (1260-1290) Treaties of Babars and Qalawun with Christian Rulers, E.J. Brill, Leiden. New York. Koln, 1995.

Ibn Munqidh, Usama, The Book of Contemplation, Translated with on Introduction and Notes by Paul M. Cobb, Penguin Book, 2008.

Irwin Robert, “ Islam and the Crusade 1096-1699” in: The Oxford History of the Crusades, Edited by Jonathan Riley- Smith, Oxford University Press, 1999, pp 211-257.

Jacoby, David, “ Economy of the Levant”, in: The Crusades An Encyclopedia, Edited by Alan V. Murray, Vol II, ABC-Clio, Inc, Santa Barbara, California, 2006, pp 374-378.

Jaspert, Nikolas, The Crusades, Translated by Phyllis G.Jestice, Routledge, New York and London, 2006.

Kedar, Benjamin, Z, “ Conversion: Outermer”, in: The Crusades AnEncyclopedia, Edited by Alan V. Murray, Vol II, ABC-Clio, Inc, Santa Barbara, California, 2006, pp 294-295.

Khalileh, Hassan, “ Trade, Mediterranean”, in: Medieval Islamic CivilizationAn Encyclopedia, Edited by Josef w. Meri, Routledge, New York, London,2006-A, pp 818-820.

Khalileh, Hassan,Admiralty and Maritime Laws in the Mediterranean Sea (ca. 800-1050), Brill, Leiden. Boston, 2006-B.

Korpela, Jukka, “ The Baltic Finnic People in the Medieval and Pre-Modern Eastern European Slave Trade”, in: Russia History, 2014, No 41, pp 85-117.

Lapidus. Iram, Muslim Cities in the Later Middle Ages, Cambridge University Press, 2008.

Mansel, Philip, Levant Splendour and Catastrophe on the Mediterranean, Yale University Press, New Haven & London, 2011.

Miller, William, Essays on the Latin Orient, Zeno Bookseller & Publishers, 1964.

Pahlitzsch, Johannes,“ Baybars I”, in: The Crusades An Encyclopedia, Edited by Alan V. Murray, Vol II, ABC-Clio, Inc, Santa Barbara, California, 2006, pp 156-157.

Philips, Jonathan, “ The Latin East, 1098-1291”, in: The Oxford History of the Crusades, Edited by Jonathan Riley- Smith, Oxford University Press, 1999, pp 111-137.

Prawdin, Michael, The Mongol Empire its Rise and Legacy, Translated by Eden and Cedar Paul, London, George Allen and Unwin Ltd, 1967.

Proctor, Major George, History of the Crusades Comprising the Rise, Progress and Results, Philadelphia: John E. Potter & Company 617 Sansom Street, 1885.

Rachewiltz, Igorde, The secret History of theMongols A Monglian Epic chronicle of the Thirteenth Century, Volume 1, Brill, Leiden. Boston, 2006.

Remie Constable, Olivia, “ Muslims in Medieval Europe”, in: A Companion to the Medieval World, Edited by Carol Lansing and Edward D. English, Wiley-Blackwell, United Kingdom, 2009, pp 313-332.

Rosco Thayer, William, A Short History of Venice, Houghton, Mifflin and Company, Boston and New York, 1908.

Rubruck, William, The Journey of William of Rubruck to the Eastern Parts of the World, 1253-55, Translated from the latin and Edited with an Introduction by William Woodville Rockhill, Printed for the Hakluyt Society, London, 1900.

Spinei, Victor, The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth Century, Brill, Leiden. Boston, 2009.

Stiles, Paula R, “ Slaves and Slave Trade, Eastern Islamic World”, in: Medieval Islamic Civilization An Encyclopedia, Edited by Josef W. meri, Routledge, New York, London, 2006, pp 757-758.

Tafur, Pero, Travels and Adventures 1435-1439, Translated and Edited with an Introductin by Malcolm Letters, George Routledge & sons, Ltd, London, 1926.

Thatcher, Oliver J; Mc Neal, Edgar Holmes, A Source Book for Medieval History Selected Documents Illustrating the History of Europe in the Middle Age, Charles Scribner’s Sons, New York-Chicago-Boston, 1905.

Zachariadou, Elizabeth, “ Holy War in the Aegean During The Fourteenth Century” in: Latins and Greeks in the Eastern Mediterranean after 1204, Edited by Benjamin Arbel, Bernard Hamilton, David Jacoby, Routledge, London and New York, 2007, pp 212-225.