کاووشی در نماز شب پیامبر اکرم «صلّی الله علیه وآله»

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 3، دوره 42، شماره 2 - شماره پیاپی 85، دی 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.7923

نویسندگان

سیدجواد خاتمی^{* 1}؛ سیدرضا موسوی²

¹دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

²استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این مقاله به حکم نماز شب بر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله) می پردازد. با توجه به آیات قرآن و روایات وارده از طریق شیعه و اهل سنت و نیز گفتار مفسران و فقهای شیعه و اهل سنت دربارة نماز شب رسول خدا(صلّی الله علیه وآله ) سه فرض را به این شرح می توان بیان کرد:
فرض اول: نماز شب از ابتدا بر پیامبر (صلّی الله علیه وآله) مستحب بوده و برای آن چهار دلیل ذکر شده که ضعیف است.
فرض دوم: نماز شب در آغاز بر پیامبر (صلّی الله علیه وآله) و یارانش واجب بوده است و بعد وجوب آن نسخ گردیده و به حالت استحباب باقی مانده است. برای این فرض نیز چهار دلیل بیان شده است که از قوت کافی برخوردار نیست.
فرض سوم: از ابتدا بر آن حضرت واجب شده است و تا آخر وجوب آن باقی مانده است که مشروح دلایل این نظر را باید در متن مقاله جستجو کرد.

کلیدواژه‌ها

تهجد؛ وجوب؛ استحباب؛ نافله؛ نسخ

مراجع

قرآن کریم.

ابن ملقن، عمر بن علی، غایة الرسول فی خصایص الرسول، تحقیق عبدالله بحربن الدین عبدالله، بی تا.

ابی الخطاب ، ابن دحیه ،  نهایة السول فی خصایص الرسول ، دارالشبائر للطباعه و النشر والتوزیع ، الطبعة الاولی ، 1420.

انصاری ، شیخ محمد علی ،  الموسوعه الفقهیة المیسرة ، قم ، مجمع الفکر الاسلامی، 1415ق.

بحرانی ، سید هاشم ،  البرهان فی التفسیر القرآن ، تهران ، موسسة البعثة ، چاپ اول، 1415ق.

بحرانی، یوسف، الحدائق الناظرة، تحقیق محمد تقی ایروانی، قم، جماعة المدرسین، الطبعة الاولی،1409ق.

بهائی، محمد بن حسین، جامع عباسی، تهران، انتشارات فراهانی، بی تا.

بهوتی، منصور بن یوسف، کشاف القناع، دارالکتب العلمیه، بیروت، الطبعه الاولی، 1418ق.

بیهقی ، احمد بن حسین ،  السنن الکبری ، بیروت ، دارالفکر، 1406ق.

حلی، حسن­بن­یوسف، تحریرالاحکام، تحقیق ابراهیم بهادری، مؤسسه الامام الصادق، الطبعه الاولی، 1420ق.

ــــــــــــ ، تذکرة الفقهاء ، مکتبة الرضویة لاحیاء الاثارالجعفریه، بی تا.

حلی(محقق)، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، تحقیق سید صادق شیرازی، تهران، انتشارات استقلال، الطبعه الثانیه، 1409ق.

خویی، ابوالقاسم ،  کتاب الطهاره ، قم ، دارالهادی ، الطبعة الثالثه، 1410ق.

رازی ، فخر الدین ، مفتاح الغیب (التفسیرالکبیر) ، بیروت ، دارالحیاء التراث العربی ، چاپ سوم، 1420ق.

رعینی ، الخطاب ، مواهب الجلیل ، بیروت ، دارالکتب العلمیه ، الطبعة الاولی، 1416ق.

زحیلی ، وهبه ، تفسیرالمنیر، بیروت، دارالفکر المعاصر، چاپ اول، 1418ق.

سیوری، مقداد، کنزالعرفان، تهران، انتشارات مرتضوی، چاپ پنجم، 1373.

سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام، تحقیق مؤسسه المنار، مکتبه آیت الله السید السبزواری، چاپ چهارم،1413ق.

صادقی تهرانی ، محمد ، الفرقان فی تفسیر القرآن، قم ، انتشارات فرهنگی اسلامی ، چاپ دوم، 1365.

صدر ، محمد صادق ، ماوراء الفقه ، تحقیق و تصحیح ، جعفر هادی الدجیلی ، بیروت، دارالاضواء و النشر و التوزیع ، الطبعة الاولی، 1420ق.

طباطبایی ، محمد حسین ، المیزان فی تفسیر القرآن، موسسه اسماعیلیان ، الطبعه الثالثه، 1393ق.

طبرسی، فضل­بن­حسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات،الطبعه الاولی، 1415ق.

طوسی ، محمد بن حسن ، المبسوط ، المکتبه المرتضویه، 1387 .

ــــــــــــ ، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.

ــــــــــــ ، تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن خراسانی، دارالکتب الاسلامیه، الطبعه الرابعه، 1365.

عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالمعرفه، الطبعه الثانیه، بی تا.

فاضل هندی، بهاء الدین محمد بن حسن ،  کشف اللثام ، قم ، مکتبه آیت الله المرعشی النجفی، 1405ق.

فضل­الله ، سید محمد حسین ،  من وحی القرآن ، بیروت ، دارالملاک ، للطباعه والنشر ، چاپ دوم، 1419ق.

قمی مشهدی، محمد، کنزالدقائق و بحر الغرائب، تهران، مؤسسه الطبع و النشر، چاپ اول،1366.

کاشانی، محمد بن مرتضی ، المعین (تفسیر)، قم ، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1410ق.

کاشانی ، ملا فتح الله ، زبدة التفاسیر ، قم ، مؤسسه المعارف الاسلامیه ، چاپ اول، 1423.

کاظمی ، جواد ،  مسالک الافهام ، مؤسسه المعارف الاسلامیه ، الطبعه الاولی، 1413ق.

کلینی ، محمد بن یعقوب ، اصول کافی، دارالکتب  الاسلامیه، الطبعه الثالثه، 1367ق.

مجلسی ، محمد باقر ، بحارالانوار ، بیروت ، مؤسسه الوفا ، الطبعه الثانیه، 1420ق.

مفید، محمد بن محمد بن نعمان، تفسیر شیخ مفید، مؤسسه بوستان کتاب، 1424ق.

مقریزی، احمد، امتاع الاسماع، بیروت، دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی، 1420ق.

مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ چهارم،1363ق.

مناوی، محمد، فیض القدیر (شرح الجامع الصغیر)، تحقیق، احمد عبدالسلام، بیروت، دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی، 1415ق.

میبدی، ابوالفضل، کشف الاسرار، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، 1363.

نووی، یحیی بن شرف،  المجموع فی شرح  المهذب، دارالفکر، بی تا.

ــــــــــــ  ، روضة الطالبین، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی تا.

هویزی، عبدعلی، نورالثقلین،  قم، مؤسسه اسماعیلیان، الطبعة الرابعه،1415ق.