تبیین الگوی عوامل ژئوپلیتیکی تنش در روابط کشورها

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 7، دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 9، آذر 1397، صفحه 133-156

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v3i9.78432

نویسنده

ریباز قربانی نژاد^*

دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

  ارزش­ها و عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی در بسیاری از مواقع نقش عمده­ای در بروز تنش بین کشورها ایفا می­کنند. که در نهایت تعدادی از آن­ها ممکن است تبدیل به منازعه و درگیری نیز شوند. از آن­جا که ارزش­های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی نسبت به سایر عوامل ایجاد کننده تنش از پایداری و دوام طولانی مدت برخوردارند و حکومت­ها در کوتاه مدت قادر به حل و فصل تنش ­ها و منازعات ناشی از آن نیستند، شناسایی و طبقه ­بندی این دسته از عوامل ضروری است.  در این راستا، این پژوهش به دنبال آن است تا ضمن نقد و بازبینی مدل «هایپوتیتکا»ی پیتر هاگت و بیان نواقص و کاستی­های آن  به ارائه یک الگوی جدید در رابطه با سرچشمه­ های ژئوپلیتیکی تنش در روابط کشورها که مبین شرایط کنونی فضای بین­الملل باشد، بپردازد. بر این اساس بنیاد پژوهش حاضر بر شناسایی و طبقه ­بندی سرچشمه­ های ژئوپلیتیکی تنش در روابط کشورها و ارائه آن به صورت یک الگوی جدید قرار دارد و بر این فرض استوار است که مدل پیتر هاگت در شرایط فعلی قادر به تبیین کامل سرچشمه ­های ژئوپلیتیکی تنش در روابط کشورها نیست.
  این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و بهره­ گیری از رویکردهای استنباطی و اسنادی صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که الگوی جامع سرچشمه­ های ژئوپلیتیکی تنش که مبین شرایط کنونی روابط کشورها باشد، باید عوامل و متغیرهای تنش­زای ژئوکالچر، ژئواکونومیک، سیاسی، ژئواستراتژیک، سرزمینی و قلمروی، هیدروپلیتیک، زیست ­محیطی و عوامل مربوط به کارکرد فضای مجازی را در بر گیرد.

کلیدواژه‌ها

ژئوپلیتیک؛ تنش؛ منازعه؛ الگو؛ روابط بین الملل

مراجع

1. Barden, K., Shelley, F. (2000). Engaging Geopolitics. England: Routledge.

2. Bellamy, F.(2006). The New Geopolitics of Empire. Monthly Review journal, 27(8), 1-18.

3. Dougherty, J., Pfaltzgraff, R. (2004). Contending theories of international relations.Tehran, Iran: Ghoomes.[ In Persian]

4. Dougherty, J., Pfaltzgraff, R.(1981). Contending Theories of International Relations. Longman Higher Education.

5. Gallaher, C., and others(2009). Key Concepts in Political Geography. London and California: Sage Publication Ltd.

6. Gallaher, C., and others.(2011). Key Concepts in Political Geography. Tehran, Iran: Zeitoon .[ In Persian]

7. Ghorbaninejad, R.(2012). Finding the pattern of tension Geopolitical resources in interstate relations. Tehran, Iran: Tarbiat Modares university. [ In Persian]

8. Hafeznia, M. (2006). Principles and Concepts of Geopolitics. Mashhad, Iran: Amirkabir.[ In Persian]

9. Hafeznia, M., Ghorbaninejad, R.(2015). Geopolitical factors of conflict in international relations. Tehran, Iran: Islamic Azad University, Science and Research Branch.[ In Persian]

10. Hagget, P.(1972). Geography: a modern synthesis. London. Pearson education limited.

11. Hagget, P.(2000). Geography: a modern synthesis. Tehran, Iran: Samt.[ in Persian]

12. Haggett, P. (1983). Geography: A Modern Syntheses. New York: Harpercollins College Div.

13. Haggett, P. (2001). Geography: A Global Synthesis. London: Prentice Hall.

14. Holsti,K.J.(1991). Peace and War: Armed Conflicts and International Order 1648-1989. Cambridge: Cambridge University Press.