اثرات کاهش سطح آب دریاچه اورمیّه در اقتصاد کشاورزی روستاهای پیرامون

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، خرداد 1392، صفحه 55-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v2i1.18068

نویسندگان

بهروز محمدی یگانه^* ؛ محمد ولائی؛ مهدی چراغی

دانشگاه زنجان

چکیده

زلزله، سیل، خشکسالی و کم آبی، آفات طبیعی، آتشفشان، و آتش سوزی جنگل ها را می توان به عنوان مخاطرات محیطی نام برد که دارای اثرات منفی بوده و در آسیب پذیری بخش کشاورزی نقش اساسی ایفا می کنند. از جمله مخاطره محیطی که در ایران در حال رخ دادن است، کاهش آب دریاچه اورمیه در دهه‌های اخیر است که باعث آسیب پذیری و تخریب بخشی از اراضی کشاورزی در نواحی پیرامون خود شده است. هدف تحقیق حاضر، بررسی اثرات کاهش سطح آب دریاچه اورمیّه در اقتصاد کشاورزی روستاهای دهستان مرحمت آباد شمالی شهرستان میاندوآب می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بوده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل عاملی و به شیوه تحلیل مولفه های اصلی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، کشاورزان بهره بردار دهستان مرحمت آباد شمالی بوده است. بنا بر سرشماری عمومی کشاورزی در سال 1382، کشاورزان بهره بردار این دهستان در این سال برابر با 1437 بهره بردار کشاورز بوده که تعداد 264 کشاورز از طریق فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. یافته-های تحقیق نشان می دهد، با کاهش سطح آب دریاچه اورمیه و به دنبال آن وزش توفان و بادهای شدید، موجب انتقال نمک به مزارع کشاورزی دهستان شده و این امر کاهش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، کاهش تولید و در نتیجه کاهش درآمد کشاورزان و عدم تنوع شیوه های تولید را به همراه داشته است. همین طور درآمد و شیوه های تولید مهم ترین عامل برای کاهش توانایی تأمین و خرید بموقع نهاده ها و کاهش فرصت و میزان استفاده از اعتبارات بانکی برای توسعه کشاورزی، عدم بهبود شیوه های مدیریت اراضی و قطعات زمین و کاهش اشتغال در بخش کشاورزی در سطح دهستان شناخته شده است.

کلیدواژه‌ها

اقتصاد روستایی؛ مخاطرات محیطی؛ تحلیل عاملی؛ تالابها

مراجع

آستانی، سجاد و همکاران؛ 1390. بررسی گردشگری و اکوتوریسم در تالاب ها به عنوان شاهکارهای خلقت. همایش ملی گردشگری و توسعه پایدار. دانشگاه آزاد همدان. ص 2.

آیالا، ایراسما؛ 1389، مخاطرات طبیعی، ترجمه رضا خوش رفتار، رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و پنجم، شماره ی 2. ص 47.

بیرودان، نادر؛ 1385. مدیرت بحران اصول ایمنی در حوادث غیر منتظره. مشهد. جهاد دانشگاهی مشهد.

پروین، نادر؛ 1390. الگوهای سینوپتیکی شدیدترین خشکسالی حوضة آبریز دریاچة ارومیه. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. سال 25 . شماره100. ص 90.

پورمحمدی، محمدرضا و علی مصیب زاده؛ 1387. آسیب پذیر شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محله ای در امدادرسانی آنها. مجله جغرافیا و توسعه. شماره 12 . صص 114- 117.

راضی، حبیب و ابوذر وفایی؛ 1389. نگرشى بر مخاطرات طبیعى و انسان‌ساز در روستاهاى کشور. فرهنگ ایمنی. سال پنجم. 106– 119.

سعید نیا، مهری و همکاران؛ 1390. بررسی تأثیر خشک سالی هیدرولوژیکی بر منابع آب زیرزمینی و توسعه کشاورزی درحوضه بهشت آباد با استفاده از مدل ویپ. مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک. جلد هجدهم. شماره سوم. ص18.

سلیمی ترکمانی، حجت؛ 1390. بررسی مشکل زیست محیطی دریاچه اورمیه از منظر حقوق بین الملل محیط زیست. فصلنامه راهبرد. سال بیستم. ص 202- 117.

علیزاده، امین؛ 1389. اصول هیدرولوژی کاربردی. مشهد. انتشارات دانشگاه امام رضا.

مرکز آمار ایران، سرشماری نجومی مسکن سال 1385 - درگاه آمار ایران .www.sci.org.ir

میرزا خانی، آتوسا؛ 1387. تجزیه و تحلیل ریسک سیل و آثار زیانبار آن در ایران. فصلنامه بیمه. 13: 15-8.

نظری دوست، علی؛ 1388. حفاظت از تالاب‌ها؛ سازگاری با تغییرات اقلیمی، طرح حفاطت از تالاب‌های ایران. ویژه نامه روز جهانی تالاب‌ها. بولتون شماره 7.

هلال احمر، پیام؛ 1385. جمعیت هلا ل احمر جمهوری اسلامی ایران. بلایای طبیعی. شماره 121.

وثوقی، غلامحسین و مستجیر، بهزاد؛ 1384. ماهیان آب شیرین .دانشگاه تهران .شماره 2132. چاپ چهارم. صفحه 317 .

Behrouzirad,B., 2005. Diversity of Fish Eating Birds of South.

Cavallo, Eduardo. A., Galiani, Sebastian., Noy, Ilan, & Pantano, Juan., 2010. Catastrophic Natural Disasters and Economic Growth. IDB Working Paper Series IDB-WP-183. Washington, D.C.: Inter-American Development Bank.

Costanza, R., & Farley, J., 2007. Ecological economics of coastal disasters: Introduction to the special issue. Ecological economics, 63(3), 249–253.

Elmira Hassanzadeh & Mahdi Zarghami &Yousef Hassanzadeh., 2012. Determining the Main Factors in Declining the Urmia Lake Level by Using System Dynamics Modeling, Water Resour Manage , 26:129–145.

EM‌_DAT: the ofD/CRED. Internaional disaster database, www.dat.universite Catolique de Louvain – Brussels – Belgium, 2004.

Jazayeri A.25 provinces of 28 exposed to drought in the country, transportation industry, 2000, 191: 10-11.

Karbassi, Abdolreza, Gholamreza Nabi Bidhendi, Amirhossein Pejman, Environmental impacts of desalination on the ecology of Lake Urmia, Journal of Great Lakes Research, Volume 36, Issue 3, September 2010, Pages 419-42

Manouchehri A. Drought and shallow water crisis, challenges, policies and plans to encounter, Water & Enviroment, , 2001, 45:15-21.

National Drought Policy Commission (NDPC)., 2000. Preparing for drought in the new Millennium. Retrived from the world wide web: http:// www.fsa.usda.gov /drought /report.pdf

Nayeb Abbasi M .National Committee of Natural Disasters Reduction, forest andpasture, 1996, 31: 56-57.

NORMAN V. LOAYZA, EDUARDO OLABERRI´A., 2012. Natural Disasters and Growth: Going Beyond the Averages, World Development Vol. 40, No. 7, pp. 1317–1336.

Rattien, Stephen., 1990. The Role of Media in Hazard Mitigation & Disaster Management,

Sands QC, Philippe., 2003. Principles of International Environmental Law,Cambridge University Press.

Sivakumar, Aruna, B.Tech.; M.S.E., 2005. TOWARD A COMPREHENSIVE. UNIFIED, FRAMEWORK FOR ANALYZING SPATIAL LOCATION CHOICE. Publication TUniversity of Texas at Austin December

SZABOLCS., 1995. Global overview of sustainable management of salt affected soils. Proceedins of the international workshop on integrated soil management for sustainable use of sal affected soils.Manila,Philippine.

Taherkhani, M., 2000. Studying the effective factors of rural-urban migration: new topics, Development & Rural Quarterly,; 3 ( 4):28-1.

The Ramsar Convention on Wetlands., 2006. Designating Ramsar Sites: Ramsar Handbooks for the wise use of wetlands, 3th Edition, p. 110.

UNDP., 2002. An overview of disaster management. Training modules, un. disaster management Training program

Walters, Dan, et al., 2003. Agricultural drainage and wetland management in Ontario, Journal of Environmental Management 69 , 369–379.

Wetland International, (WI)., 2005. http:// www.wetlands.org

Astani، Sajjad And et، 2011، Tourism and ecotourism at wetlands as masterpieces of creation ، National Conference on Tourism and Sustainable Development, University of Hameda.

Birvadan، Nader، 2006، Disaster management & the principles of security ، Mashhad University Jihad.

Parvin، Nader، 2011، Synoptic Patterns of the Most Severe Drought Over Uremia Lake Basin ، Geographical Research ، Year 25, No. 100

Pour-Mohammadi ، MR and Ali Mosayebzadeh ، 2008، earthquake vulnerable cities in Iran and the role of community participation in aid ، Research Geographical and development، No12. Pp 117-123.

Crescent message ، 2006، HeLaL population of the Iranian Red, Natural Disasters ، NO 112

Razi، Habib and Aboozar Vafaei ، 2009، In view of the risks of natural and man-of country the rural ، Safety Culture ، Year 5، pp 106-119

Saeedinia M and et,2011, Evaluation of Drought Effect on the Ground Water Resource and Agricultural Development in the Behesht Abad Basin Using WEAP Model, Water and Soil Conservation, Vol. 18..

Salimi، hojjat, 2011، Lake of the environmental problem from the perspective of international environmental law ، Journal strategy twentieth year, pp. 202-117.

Zia Tavana، MH and et ، 2010، Comparative effects of water loss on agricultural activities in rural areas of Sistan-Helmand ، Human Geography Research, Volume 42, pp. 65-49.

Amin Alizadeh ، 2010، Principles of applied hydrology ، Imam Reza University Press.

Alipour H. ، And et , 2013,Effects of drought on socio-economic status of farmers: A case study on the Nehbandans wheat farmers ، Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi) No 99 pp: 113-125

tatistical Center of Iran, General Census of Housing, 2006 - Portal of Statistics. www.sci.org.ir

Mohammadi yeghaneh, behroz And et ، 2012، Analyzing and Explaining the Effects of Drought on the Rural Economy During the Period 1996-2006 (Case Study: Township Abarkouh) ، ournal Regional Planning, No. 6, pp. 64-57

Myza Khani, Atosa ، 2008، Iran Flood risk analysis and its detrimental effects of ، Insurance Journal ، pp 8-15

Nazari dost,Ali، 2009، Protection of Wetlands; Adapting to climate change, conservation of Iranian Wetlands Project ، World Wetlands Day Special Issue, Bolton (7).

VOSOUGHI, Gholam Hossein Behzad Mstjyr, 1388. Freshwater fish. Publications, Tehran University.

Hoshyari, P. and G. Mohammadi, 2009 ,Lake ecosystem unique publication brought

Abdolreza Karbassi, Gholamreza Nabi Bidhendi, Amirhossein Pejman, Environmental impacts of desalination on the ecology of Lake Urmia, Journal of Great Lakes Research, Volume 36, Issue 3, September 2010, Pages 419-42

Aruna Sivakumar, B.Tech.; M.S.E.(2005), TOWARD A COMPREHENSIVE, UNIFIED, FRAMEWORK FOR ANALYZING SPATIAL LOCATION CHOICE, Publication TUniversity of Texas at Austin December

Behrouzirad, B (2005), Diversity of Fish Eating Birds of South

Barnett,Jon & Neil Adger, W. :Climate change, human security and violent conflict , Political Geography 26 (2007) 639e655

Cavallo, Eduardo. A., Galiani, Sebastian, Noy, Ilan, & Pantano, Juan (2010). Catastrophic Natural Disasters and Economic Growth. IDB Working Paper Series IDB-WP-183. Washington, D.C.: Inter-American Development Bank.

Costanza, R., & Farley, J. (2007). Ecological economics of coastal disasters: Introduction to the special issue. Ecological economics, 63(3), 249–253.

Dan Walters, Dan Shrubsole (2003), Agricultural drainage and wetland management in Ontario, Journal of Environmental Management 69 , 369–379.

Development stratejres in Times of Disaster. Boulder ,westview press/ london, In termediate Technology Publications

Disaster Press, vol. 1

Elmira Hassanzadeh & Mahdi Zarghami &Yousef Hassanzadeh (2012), Determining the Main Factors in Declining the Urmia Lake Level by Using System Dynamics Modeling, Water Resour Manage , 26:129–145

Geomorphology, natural hazards, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries, Geomorphology 47 (2002).

Jazayeri A.25 provinces of 28 exposed to drought in the country, transportation industry, 2000, 191: 10-11. [In Persian]

Manouchehri A. Drought and shallow water crisis, challenges, policies and plans to encounter, Water & Enviroment, , 2001, 45:15-21. [In Persian]

National Drought Policy Commission (NDPC). (2000). Preparing for drought in the new Millennium. Retrived from the world wide web: http:// www.fsa.usda.gov /drought /report.pdf

Nayeb Abbasi M .National Committee of Natural Disasters Reduction, forest andpasture, 1996, 31: 56-57. [In Persian]

NORMAN V. LOAYZA, EDUARDO OLABERRI´A (2012), Natural Disasters and Growth: Going Beyond the Averages, World Development Vol. 40, No. 7, pp. 1317–1336.

Rattien, Stephen (1990). The Role of Media in Hazard Mitigation & Disaster Management,

Sands QC, Philippe (2003), Principles of International Environmental Law,Cambridge University Press.

SZABOLCS, (1995). Global overview of sustainable management of salt affected soils. Proceedins of the international workshop on integrated soil management for sustainable use of sal affected soils.Manila,Philippine.

Taherkhani M (2000). Studying the effective factors of rural-urban migration: new topics, Development & Rural Quarterly,; 3 ( 4):28-1. [In Persian]

The Ramsar Convention on Wetlands (2006), Designating Ramsar Sites: Ramsar Handbooks for the wise use of wetlands, 3th Edition, p. 110.

UNDP) 2002).An overview of disaster management. Training modules, un. disaster management Training program

Wetland International, (WI),)2005(, http:// www.wetlands.org

Climatechange.ir