بررسی فقهی حقوقی خیار شرط در ایقاع

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 2، دوره 43، شماره 1 - شماره پیاپی 86، خرداد 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i2.11101

نویسندگان

فخرالدین اصغری آقمشهدی^{* 1}؛ بهزاد منصوری²

¹دانشیار دانشگاه مازندران

²کارشناس ارشد حقوق خصوصی

چکیده

در قانون مدنی، خیارات یکی از مباحث مربوط به عقود است. در ماده‌ی 456 ق.م نیز «خیار» ویژه‌ی معامله دانسته شده است. در فقه و حقوق موضوعه، کمتر سخنی از امکان بر هم زدن ایقاع به استناد خیار فسخ به میان آمده است. از نظر منطقی نیز وجود بیشتر خیارها با طبیعت ایقاع سازگاری ندارد. مقاله‌ی حاضر به بررسی امکان یا عدم امکان درج خیار شرط در ایقاع با توجه به حقوق موضوعه و نظرات حقوق‌دانان و فقیهان پرداخته و با رد دلایل صحت شرط خیار در ایقاع، چنین شرطی را باطل دانسته است، هر چند ایقاع را باید صحیح دانست.

کلیدواژه‌ها

خیار شرط؛ ایقاع؛ فسخ؛ باطل

مراجع

ابن ادریس حلّی، محمد؛ السرائر، قم، مؤسسه‌ی نشر اسلامی، 1410ق.

ابن براج طرابلسی قاضی ، المهذب، قم، مؤسسه‌ی نشر اسلامی، 1406ق.

انصاری، مرتضی؛ مکاسب، اطلاعات تبریز، 1375.

بجنوردی، حسن؛ القواعد الفقهیه، قم، افست، بی تا.

حسینی شیرازی، محمد؛ الفقه، بیروت، دارالعلوم، 1409ق.

حسینی عاملی، محمد جواد؛ مفتاح الکرامه، مصر، دار احیاء التراث العربی، 1426ق.

خوانساری، احمد؛ جامع المدارک، قم، مؤسسه‌ی مطبوعاتی اسماعیلیان، 1364.

خوانساری، موسی؛ منیة الطالب (تقریرات میرزای نائینی)، تهران، چاپخانه‌ی حیدری، بی‌تا.

خویی، محمد تقی؛ الشروط، بیروت، دار المورخ العربی، 1412ق.

رشتی، حبیب الله؛ اجاره، چاپ سنگی، بی تا.

زین الدین، محمد امین؛ کلمة التقوی، تهران، چاپ سنگی، 1364.

سبـزواری، محمـد بـاقـر؛ کفــایـة الاحـکام، اصفهــان، چـاپ سنــگی، افســت، بی­تا.

شهید ثانی، زین الدین بن علی؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، نجف، چاپ سنگی، عبدالرحیم، 1403ق.

ــــــــــــــــــ ، مسالک الافهام، در دو مجلد، شرح بر شرایع محقق، چاپ سنگی، بی تا.

شهیدی، مهدی؛ سقوط تعهدات، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1370.

طباطبایی یزدی، محمد کاظم؛ حاشیه‌ی کتاب مکاسب، قم، دار المصطفی احیاء التراث، 1423ق.

طباطبایی، سید علی؛ ریاض المسائل، قم، مؤسسه‌ی آل البیت، 1404ق.

طوسی، محمد بن حسن؛ المبسوط، تهران، المکتبة المرتضویة، 1351.

علامه حلی، حسن بن یوسف؛ تحریر الاحکام، تهران، چاپ سنگی، 1359.

ــــــــــــــــــــــ ، قواعـد الاحــکام، در یـک مجلــد، تهــران، چـاپ سنـگی، بی­تا.

علامه، مهدی؛ شروط باطل و تأثیر آن در عقود، مانی، 1375 . 

فیـض کاشـانی، محمد محسن؛ مفاتیح الشرایع، قم، تحقیق سید مهدی رجایی، 1401ق.

قمی، میرزا ابوالقاسم؛ جامع الشتات، تهران، مؤسسه‌ی کیهان، 1375.

کاتوزیان، ناصر؛ حقوق مدنی (ایقاع)، تهران، انتشارات یلدا، 1370.

ــــــــــــــــــ ، قواعد عمومی قراردادها، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1383.

مامقانی، عبدالله؛ نهایة المقال، قم، انتشارات مجمع الذخائر الاسلامیه، 1377 هـ.ق.

مجاهد، سید محمد؛ مناهل، تهران، چاپ سنگی، 1365.

محقق حلی، جعفر بن حسن؛ شرایع الاحکام، قم، چاپ سنگی، افست، بی تا.

محقق داماد، مصطفی؛ قواعد فقه، بخش مدنی 2، تهران، انتشارات سمت، 1376.

موسوی خمینی، روح الله؛ کتاب البیع، قم، اسماعیلیان، 1361.

نجفی، محمد حسن؛ جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی،  1981م.

نراقی، احمد؛ عوائد الایام، قم، بصیرتی، 1408ق.