بررسی الگوهای سینوپتیکی اینورژن در مشهد با استفاده از تحلیل عاملی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 1، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12، تیر 1388   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v7i12.8924

نویسندگان

علیجانی علیجانی^* ؛ نجفی نیک نجفی نیک

چکیده

در این پژوهش، با هدف شناسایی تیپ‌های هوایی مؤثّر بر وارونگی‌های دمایی شهرستان مشهد، ابتدا آمار روز‌های دارای وارونگی از ایستگاه جو بالای این شهر تهیه شد. سپس آمار فشار سطح دریا ساعت 00گرینویچ در تلاقی 5/2 درجه در محدوده‌ی 20 تا 5/47 درجه‌ی شمالی و 35 تا 5/67 درجه‌ی شرقی، از مرکز NCEP دانشگاه آنجلیای شرقی انگلستان، واقع در شهر نورویچ، تهیه شد. پس از آن برای طبقه بندی داده‌های فشار از روش تحلیل عاملی یا تحلیل مؤلّفه‌های اصلی استفاده شد. امتیاز این روش در این است که ضمن کاهش تعداد متغیّرها، مقدار اولیه‌ی واریانس موجود در داده‌ها را نیز حفظ می‌کند؛ سپس خوشه بندی با استفاده ازآرایه‌ی Ward صورت گرفت که در آن همه عوامل به هفت عامل اصلی تبدیل شدند و در نهایت نقشه‌ی مرکب هر گروه تهیه شد. در نتایج به دست آمده در مجموع دو تیپ نشان دهنده الگوی تابستانه، سه تیپ نشان دهنده الگوی زمستانه و دو تیپ نشان دهنده الگوی پاییزی هستند. اینورژن‌های فصول سرد قوی‌تر بوده، دارای
پایداری و تداوم بیشتری هستند که در نتیجه لایه ای از موادّ آلاینده در سطح شهرمی‌ماند ودوام بیشتری دارد. با توجه به بررسی نقشه‌ها، الگوی پر فشار از سایر الگوها بیشتر دیده می شود و در بین هفت تیپ موجود، تیپ پنج که دارای الگوی زمستانه است به جهت تداوم بیشتر وارونگی‌ها، قوی‌ترین تیپ است.
کلید واژه‌ها: تیپ‌های هوا، وارونگی، تحلیل مؤلّفه‌های اصلی، خوشه بندی، طبقه بندی الگو‌های فشار.