دورنمایی از وضعیّت خشکسالی ایران طیّ سی سال آینده

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 5، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12، تیر 1388   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v7i12.8929

نویسندگان

خزانه‌داری خزانه‌داری^* ؛ زابل عباسی Zabol زابل عباسی؛ قندهاری قندهاری؛ کوهی کوهی؛ ملبوسی ملبوسی

چکیده

پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم، به ویژه در اثر افزایش گازهای گلخانه ای، طیّ سال‌های اخیر مشکلات زیادی را همراه داشته که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بخش‌های مختلف جامعه را تحت تأثیر قرار داده است. یکی از مهمترین این پیامدها افزایش وقوع بلایای جوّی-اقلیمی نظیر سیل، خشکسالی، چرخندهای حارّه‌ای، بالا آمدن سطح آب دریا، توفان گرد و غبار و ... است، که شایع‌ترین آنها در ایران وقوع سیل و خشکسالی است. با توجه به موقعیّت جغرافیایی ایران و سیستم های سینوپتیکی که این منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهند، آشکار است که خشکی از جمله ویژگی‌های این منطقه به حساب می‌آید و خشکسالی یکی از مهمترین و شایع ترین بلایای جوی-اقلیمی است که این کشور را متأثر می سازد. از آن جا که خشکسالی، بخش های مختلف جامعه مانند منابع آب، کشاورزی، صنعت، اقتصاد، بهداشت و ... را تحت تأثیر قرار می‌دهد، لذا پایش و ارزشیابی این بلیه در آینده به منظور ارایه‌ی برنامه ریزی صحیح در بخش‌های مختلف جامعه، امری لازم و ضروری است. برای دست‌یابی به این هدف، ابتدا باید داده های اقلیمی برای دوره های آتی شبیه سازی شوند. برای این منظور یکی از مناسب ترین روش ها، استفاده از خروجی الگوهای جفت شده جو–اقیانوس گردش عمومی جو ((AOGCM است. لذا، در این نوشتار ابتدا با استفاده از خروجی های الگوی GCM و ریزگردانی آنها به کمک الگوی LARS–WG، داده های بارش طیّ دوره 39-2010 شبیه سازی شده است. سپس با استفاده از این داده ها وضعیّت خشکسالی کشور به کمک دو شاخص دهک (DI) و استاندارد بارش (SPI) طیّ این دوره مورد بررسی و ارزشیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق ضمن تأیید هم‌خوانی این دو شاخص جهت بررسی وضعیّت خشکسالی در کشور، نشان داده است که طیّ سی سال آینده شرایط خشکسالی در کشور رو به افزایش خواهد بود که این مسأله وقوع تغییر اقلیم در منطقه را تأیید می‌کند، به گونه‌ای که طیّ دوره مورد مطالعه، در سال های 2011، 2025، 2032، 2034، 2035 و 2039 بیشتر نقاط کشور با خشکسالی شدید و بسیار شدید روبرو خواهد بود که در این میان، وضعیّت خشکسالی در سال 2039 به مراتب بحرانی‌تر خواهد بود.
کلّید واژه‌ها: الگو های گردش عمومی جو، ریزگردانی، LARS–WG، خشکسالی، شاخص دهک، شاخص SPI.