بررسی اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر احتمال وقوع فقر و شدت فقر خانوارهای کشور (رویکرد الگوی هکمن دو مرحله‌ای)

اقتصاد و توسعه منطقه ای

مقاله 4، دوره 24، شماره 14، آبان 1396، صفحه 141-173   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.v24i13.61643

نویسندگان

صمد حکمتی فرید^* ؛ فهمیده فتاحی

دانشگاه ارومیه

چکیده

هدف از این مطالعه، بررسی اثر شاخص‌های فناوری بر فقر و شدت آن با استفاده از داده‌های هزینه درآمد خانوارهای شهری و روستایی در سال 1393 است؛ ازاین‌رو ابتدا خط فقر نسبی خانوارهای شهری و روستایی برآورد شده و در ادامه تأثیرپذیری شدت فقر و احتمال وقوع فقر از فناوری اطلاعات و ارتباطات و ویژگی‌های خانوارها مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از مدل هکمن دو مرحله‌ای استفاده می‌شود که در آن ابتدا از طریق مدل پروبیت تأثیر متغیرها بر فقر خانوارها بررسی شده و احتمال وقوع فقر خانوارها محاسبه می‌شود. در ادامه با برآورد شدت فقر خانوارهای فقیر، تأثیر متغیرهای تحقیق بر شدت فقر خانوارها مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج برآورد مدل نشان می‌دهد گسترش شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر مثبت و معنی‌داری بر کاهش احتمال وقوع فقر و شدت فقر خانوارهای شهری و روستایی دارد، بطوریکه با افزایش درصد خانوارهای دارای تلفن همراه غیر شغلی، رایانه و اینترنت احتمال وقوع فقر در بین خانوارهای شهری به ترتیب 42/21، 92/11 و 8/10 درصد و در بین خانوارهای روستایی به ترتیب 73/22، 44/15 و 70/10 درصد کاهش یافته و شدت فقر در بین خانوارهای شهری به ترتیب 84/35، 98/31 و 87/31 درصد و در بین خانوارهای روستایی به ترتیب 17/26، 56/34 و 03/17 درصد کاهش یافته است. افزایش شاخص‌ سرمایه انسانی و همسرداربودن سرپرست خانوار هم تأثیر مثبت و معنی‌داری بر کاهش احتمال وقوع فقر و شدت فقر خانوارهای شهری و روستایی دارد. همچنین نتایج حاکی از آنست که با افزایش سن سرپرست خانوار ابتدا احتمال وقوع فقر و شدت فقر خانوارهای شهری و روستایی کاهش و پس از رسیدن به سن خاصی افزایش می‌یابد. علاوه بر این بعد خانوار، شاغل بودن سرپرست خانوار و نسبت افراد دارای درآمد در خانوار در کاهش احتمال وقوع فقر و شدت فقر خانوارها مؤثر می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

خط فقر نسبی؛ فناوری ارتباطات و اطلاعات؛ ICT؛ هکمن دو مرحله ای؛ شدت فقر

مراجع

[1] Abbaszadeh, N & Elahi, S. (2007). The Role of Information and Communication Technology (ICT) on poverty reduction, Quarterly Journal of Economics and modern business, No 9, 42-112 (in Persian).

[2] Aftab, M & Ismail, I. (2015). Defeating Poverty through Education: The Role of ICT, Transformations in Business & Economics, Vol. 14, No 3 (36), 42-59.

[3] Anigbogu, Th.U., Onwuteaka, C.I., Anyanwu, K.N & Okoli, M.I. (2014). Impact of household composition and anti- poverty programmes on household welfare in Nigeria: A Comparative Analysis, European Journal of Business and Social Sciences, No. 5 (3), 23-36.

[4] Anyanwu, J. C. (1997). Poverty in Nigeria: Concepts, Measurement and Determinants, in Nigerian Economic Society (NES), Poverty Alleviation In Nigeria, Proceedings of the 38th Annual Conference, NES, Ibadan, 93 – 120.

[5] Anyanwu, J. C. (1998a). Poverty of Nigerian Rural Women: Incidence, Determinants and Policy Implications, Journal of Rural Development, 17(4), 651 - 667.

[6] Anyanwu, J. C. (2005). Rural Poverty in Nigeria: Profile, Determinants and Exit Paths, African Development Review, 17(3), 435-460.

[7] Anyanwu, J. C. (2010). Poverty in Nigeria: A Gendered Analysis, African Statistical Journal, 11, 38-61.

[8] Anyanwu, J. C. (2012). Accounting for Poverty in Nigeria: Illustration with Survey Data from Nigeria, African Development Bank Working Paper, (149).

[9] Anyanwu, John C. (2013). Marital Status, Household Size and Poverty in Nigeria: Evidence From The 2009/2010 Survey Data Working Paper Series No 180 African Development Bank, Tunis, Tunisia. 1-23.

[10] Bagheri, F., Daneshparvar, N & kavand, H. (2007). the poverty line and poverty indices in Iran, a selection of statistical material, No 2 (18) 71-82(in Persian).

[11] Bhavnani, A., Chiu, R. W., Janakiram, S. & Silarszky, P. (2008). The role of mobile phones in sustanable rural poverty reduction, ICT Policy Division. Global Information and Communications Departement.

[12] Cheema, A. R & Sial, M . H. (2014). Poverty and Its Economic Determinants in Pakistan: Evidence from PSLM 2010-11, Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, NO 7 ( 4), 306-326.

[13] Douglas May, j. (2012). Digital and Other Poverties: Exploring the Connection in Four East African Countries, No 2 (8), Special Issue, 33–50.

[14] Gang, I. N., Sen, K., and Yun, M-S. (2004). Caste, Ethnicity and Poverty in Rural India. (See: www.wm.edu/economics/seminar/papers/gang.pdf).

[15] Greene, W.H .(1993). Econometric Analysis. 2th ed edition. New York, Macmillan press.

[16] Greene, W.H. (2007). Econometrics Analysis, 6th ed, prentice Hall, Englewood, Upper Saddle River, New Jersey 07458, 1-1216.

[17] Grinstein-Weiss, M. & Sherraden, M. (2006). Saving Performance in Individual Development Accounts: Does Marital Status Matter? , Journal of Marriage and Family, 68 (February), 192-204.

[18] Gryvany, F, Ahmadi Shadmehri, M.T and Fallahi, M. (2014). Evaluation of factors affecting poor urban households in the province of North Khorasan using Tobit model, urban and regional studies and preceding studies, No 20, 183-202 (in Persian).

[19] Hayati, B.A., Ehsani, M., Ghahrmanzade, M., Rahli, H & Taghizade, M. (2010). Factors Affecting Willingness to pay Elgoli and Mashrote parks in Tabriz: Using a two-step Heckman, Journal of agricultural economics and development, Title, (1), 91-98 (in Persian).

[20] Heckman, J.J. (1979). SAMPLE SELECTION BIAS AS A SPECIFICATION ERROR, Econometrica, 47 (1), 153-161.

[21] Khodadad Kashi, F., Bagheri, F., Heidari, Kh and Khodadad Kashi, O. (2002). Measuring poverty indices in Iran, the research group economic data, Autumn 2002 (in Persian).

[22] Khodadad Kashi, F., Heidari, Kh & Bagheri, F. (2005): Estimating the poverty line in Iran during 1984-2000, Journal of Social Welfare, (17), 137-164 (in Persian).

[23] Lanjouw, P. & Ravallion, M. (1994). Poverty and Household Size, Policy Research Working Paper 1332, World Bank, Washington, D. C.

[24] Lupton, J., & Smith, J. P. (2003). Marriage, assets and savings. In S. Grossbard-Shecht (Ed.), Marriage and the economy: Theory and evidence from advanced industrial societies (129-152). NY: Cambridge University Press.

[25] Mbuyisa, B & Leonard, A. (2015). ICT ADOPTION IN SMEs FOR THE ALLEVIATION OF POVERTY, International Association for Management of Technology, IAMOT 2015 Conference Proceedings, 858-878.

[26] Merz, J & Rathjen, T (2011). Intensity of Time and Income Interdependent Multidimensional Poverty: Well-Being and Minimum 2DGAP –German Evidence, IZA Discussion Paper, No. 6022, 1-43.

[27] Mogotlhwane, T.M., Talib, M & Mokwena, M. (2011). Role of ICT in Reduction of Poverty in Developing Countries: Botswana as an Evidence in SADC Region, H. Cherifi, J.M. Zain, and E. El Qawasmeh (Eds.): DICTAP 2011, Part II, CCIS 167, pp. 642–653.

[28] Mohammadzade P., Falahi, F & Hekmati Farid, S. (2010). Poverty Investigation and its determining factors among urban households, Quarterly Journal Economic Modeling Research, No 2, 41-64 (in Persian).

[29] Mohammadzade P., Mtfkerzade, M.A., Sadghi, S.K & Hekmati Farid, S. (2012). Application of the Heckman two-stage study of the determinants of poverty gap in rural and urban households Iran, Journal - Iranian studies in Applied economics, No 4, 1-31 (in Persian).

[30] Njong, M.A. (2010). The effects of educational attainment on poverty reduction in Cameroon, Journal of Education Administration and Policy Studies, No 1 (2), 001-008.

[31] Noori, M. (2003). ICT and rural poverty, Proceedings of the Conference on Application of Information and Communication Technology in the country, Iran University of Science and Technology, 9-18 (in Persian).

[32] Popoli, F. (2015). Poverty Alleviation: A Role for Technology and Infrastructure?, ROMA, 2015 MAY.

[33] Quibria, M. G .& Tschang, T. (2001). Information and communication technology and poverty; Anasian perspective, ADB Institution Working Paper, No. 12, 1-47.

[34] Schoeni, R. F. (1995). Marital status and earnings in developed countries, Journal of Population Economics, 8, 351-359.

[35] Singh, Krishna, M. and Singh, R. K. P. and Meena, M. S. and Kumar, Abhay and Jha, A. K. and Kumar, Anjani. (2013). Determinants of Rural Poverty: An Empirical Study of Socio-Economic Factors in Jharkh and, India, MPRA Paper, No. 44811.

[36] Sofowora, O. (2009). The potential of using information and communication technology for poverty alleviation and economic empowerment in Osun State, Nigeria , International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology (IJEDICT), No 3 (5), 131-140.

[37] Spence, R & Smith, M.L. (2010). ICT, Development, and Poverty Reduction: Five Emerging Stories, (6), 11–17.

[38] Szekely, M. (1998). The Economics of Poverty, Inequality and Wealth Accumulation in Mexico, St. Anthony’s Series, New York.

[39] Waite, L. J. & Gallagher, M. (2000). The Case for Marriage, New York: Doubleday.

[40] Waite, L. J. (1995), Does marriage matter?, Demography, 32(4), 483-507.

[41] Wilmoth, J & Koso, G. (2002). Does marital history matter? Marital status and wealth outcomes among preretirement adults, Journal of Marriage and the Family, 64, 254-268.

[42] World Bank. (2005). Introduction to Poverty Analysis, STATA Manual, JH Revision, World Bank Institute. PP. 1−218.