بررسی نقش تکتونیک در شکل‌گیری و تحول مخروط افکنه‌ها ( مطالعه‌ی موردی: مخروط افکنه‌های دامنه تاقدیس قلاجه)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12، تیر 1388   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v7i12.8930

نویسندگان

مقصودی مقصودی^* ؛ باقری باقری؛ مینایی مینایی

چکیده

تاقدیس قلاجه در جنوب استان کرمانشاه با روند شمال غربی- جنوب شرقی کشیده شده است. با توجه به استمرار فعّالیّت‌های تکتونیکی در دوران کواترنر و عصر حاضر در منطقه‌ی مورد مطالعه، مخروط افکنه‌های منطقه شواهد خوبی برای بررسی این گونه حرکات‌اند. با توجه به این که ویژگی‌های مورفولوژی مخروط افکنه‌ها در کنار سایر عوامل تأثیرگذار بر آنها، به شدت تحت تأثیر فعّالیّت‌های تکتونیکی قرار دارند، هدف از این پژوهش بررسی نقش عوامل تکتونیکی در شکل گیری و تحول مورفولوژی مخروط افکنه‌های منطقه است. در این پژوهش نقشه‌های توپوگرافی، زمین شناسی، عکس‌های هوایی و تصاویر سنجنده IRS منطقه، به عنوان داده‌های اصلی تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین مورفولوژی مخروط افکنه‌های منطقه از نزدیک و به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک (Sl1، Vf2، Smf3، Lat4) میزان فعّالیّت‌های تکتونیکی در منطقه بررسی شد و سپس فرمول β وAf5 مخروط افکنه‌های منطقه محاسبه گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تکتونیک منطقه (گسل‌ها) نقش اصلی را در شکل‌گیری و تحوّل مورفولوژی مخروط افکنه‌های منطقه دارند. به گونه‌ای که با حذف سازند آسماری و رخنمون شدن سازندهای سست گورپی ـ پابده، توسط راندگی گیلان غرب، بیشتر مخروط افکنه‌های منطقه در امتداد این گسل شکل گرفته اند. نحوه ی قرار گرفتن مخروط افکنه‌ها با فعّالیّت‌های تکتونیکی دوران پلیو- کواترنر منطقه هم‌خوانی کامل دارد. در سطح مخروط افکنه‌های منطقه سه فاز نهشته گذاری قابل تشخیص است که نشان دهنده ی سه فاز بالا آمدگی در دوران کواترنر در منطقه می باشد. ویژگی‌های مورفومتری و مورفولوژی مخروط افکنه‌های منطقه توسط تکتونیک کنترل می‌شود.
کلید واژه‌ها:: تکتونیک، مخروط افکنه، تاقدیس قلاجه، مورفوتکتونیک