بررسی الگوی تکیه ی زیروبمی در گفتار فارسی مردان و زنان ایرانی مسلّط به زبان انگلیسی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 7، شماره 12، تیر 1394، صفحه 1-27   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v7i12.48951

نویسندگان

سید محمد حسینی معصوم^{* 1}؛ زهرا رضایی²

¹فردوسی مشهد

²دانشگاه پیام نور

چکیده

نظریه ی واج شناسی لایه ای، دو نوع تکیه را متمایز می کند که عبارتند از تکیه واژگانی و تکیه زیروبمی. این مقاله به بررسی و تحلیل صوت شناختی تکیه ی زیروبمی در گفتار فارسی گویشوران فارسی مسلّط به زبان انگلیسی می پردازد. زبان شناسان همواره از پدیده ی تداخل زبانی که طی آن ویژگی های مختلف زبان اول عناصر متناظر در زبان دوم را تحت تأثیر قرار می دهند. اما در این پژوهش تأثیر معکوس زبان دوم بر زبان اوّل مورد بررسی است که کمتر به آن توجه می شود. بر این اساس، با ارائه الگوی تکیه و مقایسه ی دو زبان انگلیسی و فارسی، گفتار فارسی افراد دوزبانه ی فارسی- انگلیسی از الگوی تکیه مورد تحلیل و مقایسه قرار می گیرد. در تحقیقات پیشین، الگوی تکیه ی زبان انگلیسی در هجاهای آغازین یا میانی کلمات یعنی الگوی تکیه ی چپ گرا و الگوی تکیه ی زبان فارسی در هجای پایانی کلمات یا الگوی تکیه ی راست گرا بیان شده است. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار پِرَت مورد تحلیل صوت شناختی قرار گرفت و در نهایت، الگوی تکیه ی گفتار فارسی افراد به تفکیک جنسیت ارائه شد. نتایج حاکی از تأثیرپذیری نسبی الگوی تکیه در تلفظ فارسی افراد مورد آزمایش از الگوی تکیه زبان انگلیسی بود و این تأثیر در زنان به مراتب بیشتر از مردان مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

تحلیل صوت شناختی؛ واج شناسی لایه ای؛ دوزبانه ها؛ الگوی تکیه ی چپ گرا؛ الگوی تکیه ی راست گرا

مراجع

اسلامی، محرّم (1388)، «تکیه در زبان فارسی»، دوفصل‌نامه پردازش علائم و داده‌ها، پیاپی 11، شماره 1، ص3-1.

--------- (1390)، واج شناسی (تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی)، تهران: انتشارات سمت.

بی‌جن‌خان، محمود (1392)، نظام آوایی زبان فارسی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگا‌ه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه‌ی علوم انسانی.

ثمره،یدالله (1386)، آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجا، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

نوربخش، ماندانا (1392)، آواشناسی فیزیکی با استفاده از رایانه، تهران: نشر علم.

وحیدیان‌ کامیار، تقی (1379)، نوای گفتار (تکیه، آهنگ، مکث) در فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

Boersma, P. & Weenink, D. (2015), Praat: Doing Phonetics by Computer Program, Retrieved from; http;\\WWW.Praat.Org/ Time: 12:00 AM. Date: 2015/5/1

Crystal, D. 20035. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell.

Fergusen, C. A. (1957), “Word Stress in Persian”, Language: N.33,

pp.123-135.

Fry, D. B. (1958), “Experiments in Perception of Stress”, Language and Speech, 1958, 1:126-152.

Hayward, K. (2000), Experimental Phonetics, Harlow: Pearson Education.

Ladd, D. R. (1996), Intonational Phonology, Cambridge: Cambridge University Press.

Ladd, D. R. (2008), Intonational Phonology (second edition), Cambridge: Cambridge University Press.

Ladefoged, p. (2006), A Course in Phonetics (5th Edition), Los Angeles: Thomson

Yarmohammadi, L. (1996), A Contrastive Phonological Analysis of English and Persian, Shiraz: Shiraz University Press.

Volin, J. Weingratove, L. (2014), “Acoustic Correlates of Word Stress as a Cue to Accent Strength”, Research in Language: Vol. 12, pp. 175-185.