ضرورت تفکر فرارشته ای در مباحث مربوط به علم اطلاعات

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 2، دوره 1، شماره 2، بهمن 1390، صفحه 11-28   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v1i2.9561

نویسنده

نرگس نشاط^*

دانشیار کتابخانه ملی و مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران

چکیده

اطلاعات مفهومی سیال است ، به طوری که هر زمان بخواهیم آن را بررسی کنیم چند وجهی و چندگانه می شود، همین امر سبب شده چنین فرض شود که اطلاعات در خود نوعی گوناگونی و چندگانگی دارد. به دلیل وابستگی متقابل و تنگاتنگی که بین اطلاعات و متغیرهای گوناگون دیگر وجود دارد استفاده از یک مدل صرفا اطلاعاتی کافی نیست و برای تحلیل کارآمد و موفق یک موقعیت باید رشته های بیشتری فعالانه در تجزیه و تحلیل وارد شوند. نقش تفکر فرارشته ای در اینجا به معنای بهره بردن از این رهیافت چندگانگی است، رهیافتی که حاکی از میل به ایجاد وحدتی است که به تشریح جایگاه ها و مدل ها می انجامد و بازشناسی و گسترش مفاهیم چندگانه را سبب می شود . بدین ترتیب جایگاه ها و مدل ها به روش جدیدی تشریح و تبیین شده و مورد نقد و واکاوی قرار می گیرد .
بدیهی است که تنها از طریق فعالیت عملی در حوزه اطلاع رسانی نمی توان به شناختی جامع از این رشته دست یافت. برای پاسخ دادن به مسائل اساسی که حوزه اطلاعات و اطلاع رسانی با آن مواجه است دانستن آن علم لازم است ولی کافی نیست؛ در مقایسه، بنیان مستحکمی از علم اطلاعات که ریشه در سنت های پژوهشی گسترده ای دارد برای هر فعال در حوزه اطلاعات و اطلاع رسانی امکان دسترسی به نتایج جمعی بسیاری از اذهان دیگر و تجربه کلی یک رشته کلی تر را فراهم می سازد. اگر چه دانش اطلاعات و اطلاع رسانی تا اندازه ای با عمل اطلاع رسانی گسترش می یابد، اما این نه عمل، که تحقیق روشمند و نظام مند در خصوص اطلاعات – و دیگر موضوعات وابسته – است که پژوهش اطلاع رسانی را تشکیل می دهد ؛ عناصر علم اطلاعات نشات گرفته از عناصر مختلفی است که عمل اطلاع رسانی یکی از این منابع است. از این روی، مقاله حاضر برآن است تا نقش تفکر فرارشته ای را در علم اطلاعات مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

تفکر فرارشته‏‏ای؛ علم اطلاعات؛ آسیب‌شناسی رشته‏‏ای؛ اطلاع‏رسانی

مراجع

خرسندی طاسکوه، علی ( 1387)، گفتمان میان رشته‏‏ای دانش. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

مورن، ادگار(1387). پیرامون میان رشتگی. ترجمه ملاباشی. در مجموعه مقالات مبانی نظری و روش‏شناسی مطالعات میان رشته‏ای. تهران : پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

مورن، ادگار (1375). راهی نو برای اندیشیدن. ترجمه افشین جهاندیده. پیام یونسکو. س بیست و هفتم, 309 (فروردین):10–14.

مورن، ادگار(1379). درآمدی بر اندیشه پیچیده. ترجمه افشین جهاندیده. تهران: انتشارات مدرسه.

نشاط، نرگس ( 1386). از شناخت تا ایده . تهران : انتشارات دما.

نشاط، نرگس و عباس حری (1386). تلون مفهومی اطلاعات: ضرورت نظریه­ای جامع برای یکپارچه کردن چند پاره‏گی . اطلاع‏شناسی. س. پنجم، شماره 17 و 18 ( پاییز و زمستان).

والاد، برنار ( 1387 ). موضوع میان رشتگی. ترجمه توحیده ملاباشی، در مجموعه مقالات مبانی نظری و روش‏شناسی مطالعات میان رشته‏ای، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. ص.73-100.

 

Andersen, J. (2005). Genre. In Hjørland, B. & Nicolaisen, J. (ed.) The Epistemological Lifeboat. [Online] Available: http://www.db.dk/ jni/lifeboat/ info.asp?subjectid=83 [accessed, 2009]

Davidson, M. (2004). Bones of contention: using self and story in the Quest to professionalize higher education, an interdisciplinary approach. Teaching in higher education, 9 (3):299-310

Dieter, W. (2007). The unity of knowledge: An interdisciplinary. [Online] Available: http://www.dieterwolf.net/pdf/unity-of-knowledge-1pdf

Floridi, L. (2003). Information In The Blackwell guide to the philosophy of computing & information. [Online] Available: http://www.wolfson.ox.ac.uk/~floridi/Blackwell/chaters/chapter5.pdf

Floridi, L.(2002). What is philosophy of information? [Online] Available: http://www.wolfson.ox.uk/~floridi/pdf/wipi.pdf

Garbay, C. (2008). Rethinking interdisciplinary: The role of information science in interdisciplinary research. [Online] Available: www.Interdisciplines.org/interdisciplinarity/papers/2

Klein, J. T. et al. (2001). Transdisciplinarity: Joint problem solving among science, technology, and society: An effective way for managing complexity. Basel: Birkhauser.

Negre, A. (2004). A transdisciplinary approach to science and astrology. [Oline] available: http://www.cura.free.fr/quinq/02negre2.html

Nikolescu, B. (1996). Transdisciplinarity, USA: Lexington, Watersign press.

Max- Neef, M.A.(2005). Commentary: Foundations of transdisciplinarity. Ecological economics, 53, pp. 5-16

Pohl, C.(2000). Inter – and transdisciplinary research methods, in R. Haberli, R.W. Scholz, A. Bill and M. Welti (eds). Transdisciplinarity: Joint problem – solving among science, technology and society, workbook1: Dialogue sessions and idea market (vol.1). Zurich: Haffmans Sachbuch Verlag, pp. 18-19.

Regeer, B. (2004). Transdisciplinary.  [Online] Available: http://www.bio.vu.nl/vakgroepen/bens/HTML  

Wilson, E.O. (2001). Consilience: the unity of knowledge, New York: The New York Academy of Sciences.