ترور از دیدگاه فقه

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 6، دوره 43، شماره 2 - شماره پیاپی 87، دی 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.3936

نویسندگان

عبدالکریم عبداللهی نژاد^{* 1}؛ رمضان عباس پور مقدم²

¹دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تروریسم از پدیده هایی است که امروزه از سوی دولتها، جریانهای سیاسی، رسانه ها، پژوهشگران حوزۀ سیاست، فقه وحقوق، به گونه ای اساسی، مورد توجّه واقع شده است. از سوی دیگر، بسیاری از تحریفها و نسبتهای ناروا به اسلام و مسلمانان نیز به این پدیده مربوط است. از این‌رو، بررسی فقهی تروریسم و بازکاوی آن از نگاه علم فقه در جهت ارائة پاسخی شایسته به هجمۀ تبلیغاتی دشمنان اسلام، ضروری می نماید.
این مقاله در آغاز به معناشناسی واژۀ تروریسم در فرهنگ‌نامه های علوم سیاسی و بازخوانی مفاهیم مشابه آن مانند: فتک، اغتیال و ارهاب در ادبیات قدیم و جدید و تمایز این مفاهیم از یکدیگر وهمچنین واژه‌های مرتبط با بحث مانند: بغی، محاربه و جهاد پرداخته و در بخش بررسی فقهی، ضمن تبیین موضوع وتفکیک انواع ترور، حکم هریک از اقسام ترور را در ضمن ادلّۀ عامّ و خاصّ از آیات و روایات مورد برسی قرار داده است. در پایان به برخی از شبهات مطرح پاسخ داده و تعدادی از آرای فقیهان در خصوص ترور ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها

تروریسم؛ فتک؛ اغتیال؛ ارهاب؛ محاربه

مراجع

قرآن مجید.

نهج البلاغه، سیّدرضی، ترجمه دشتى، قم،1379 .

آقابخشی،علی، فرهنگ­علوم­سیاسی، نشرچاپار، تهران ،1379.

ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی،1404ق. 

ابن ادریس، السّرائر، قم، مؤسّسة النّشر الاسلامی، چاپ دوّم1410 ق.

ابن منظور،محمّدبن­مکرم، لسان­العرب،بیروت، دارصادر، چاپ­سو،1414ق.

ابن هشام حمیری، عبد الملک، السّیرة النّبویة، مصر، مکتبةمحمّدعلی صبیح ، 1963م.

ارون شوارتز، دیوید،(سال هفتم، تابستان و پاییز1372، شماره 2 و 3)، تروریسم بین الملل وحقوق اسلامی، مجله سیاست خارجی، ترجمه زهرا کسمتی،تهران.

انصاری، محمد‌علی، موسوعة الفقهیة المیسره، چاپ اول، قم، مجمع الفکرالاسلامی، 1422ق.

بروجرى، آقا حسین طباطبایى، منابع فقه شیعه‌، مترجمان: حسینیان قمى، مهدى- صبورى، محمد حسین، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، ‌1429ق‌.

بهائی، محمد‌بن‌حسین، جامع عبّاسی، چاپ اوّل، طهران، مؤسسه منشورات فراهانی.

بهجت، محمد‌تقی، استفتاءات، قم، دفتر آیت الله بهجت، 1428ق.

پارسایار، محمّدرضا، فرهنگ معاصر فرانسه فارسی، واحدپژوهش فرهنگ معاصر، چاپ دوّم، تهران،1373 .

جبران مسعود، الرّائد، ترجمه انزابی نژاد، مشهد، به­نشر، 1385.

جمعی از نویسندگان حقوق بشر از منظر اندیشمندان، تهران، شرکت سهامی انتشار،1370.

جوهری، اسماعیل‌بن­حمّاد، صحاح الّلغة، بیروت، دارلعلم للملایین، 1987م.

حرعاملی، محمّد بن حسن،  تفصیل وسائل الشّیعة إلى تحصیل مسائل الشّریعة، آل البیت‏، قم‏.چاپ دوّم، 1414ق.

خمینی، روح الّله، تحریر الوسیلة، قم، مؤسّسة دارالعلم، چاپ اوّل.

ـــــــــــ،صحیفه امام(نرم افزار به سوی نور) .

ـــــــــــ، نجاة العباد‌، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1422ق.‌

دهخدا، علی اکبر،  لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران.

راغب اصفهانى، حسین بن حمد،  المفردات فی غریب القرآن، تحقیق:صفوان عدنان داودی، دارالعلم الدّار الشّامیة، بیروت 1412ق.

سیّاح، احمد،  فرهنگ جامع عربی- فارسی، تهران، کتابفروشی اسلام،1330.

شعرانی، ابوالحسن، ترجمه و شرح تبصرة المتعلّمین،تهران،منشورات­إسلامیة، 1419 ق

شهید ثانی، زین الدّین،  ‏مسالک الافهام إلى تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسّسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.

مرعشی، محمد حسن، دیدگاه‌هاى نو در حقوق، دو جلد، نشر میزان، تهران - ایران، دوم، 1427ق.

نجفی، محمّد حسن، جواهر الکلام ، تهران، دارالکتب الاسلامیه.

طبرسی، فضل بن حسن، أعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ سوّم، تهران، اسلامیّه1390ق ‏. 

طریحی، فخرالدّین‏،  مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوى، چاپ سوّم، 1375.