تأثیر اینترنت به عنوان یکی از ابزارهای جهانی شدن بر هویّت فرهنگی دانشجویان دانشگاه تهران

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 3، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1395، صفحه 73-108   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i1.22633

نویسنده

اسداله بابائی فرد^*

دانشگاه کاشان

چکیده

امروزه از جهانی شدن در بسیاری از حوزه های گوناگون علمی بحث شده و گرایش‏های مختلفی نسبت به این پدیده وجود دارد. فرض بنیادی این پژوهش این بوده است که چگونگی اثرگذاری جهانی-شدن به زمینه های اجتماعی- فرهنگی هر جامعه وابسته است. این پژوهش، با تکیه بر برخی استدلال های نظری، به ویژه دیدگاه های استوارت هال و آنتونی گیدنز و همچنین نتایج داده های مصاحبه با دانشجویان دانشگاه تهران، نشان می دهد که جهانی شدن به معنای غربی شدن نیست. در این پژوهش، 30 دانشجو از 14 دانشکدة دانشگاه تهران به طور تصادفی جهت انجام مصاحبه انتخاب شده اند. هدف اساسی این پژوهش بررسی رابطة بین استفاده از اینترنت به عنوان یکی از ابزارهای مهم جهانی شدن و هویّت فرهنگی دانشجویان دانشگاه تهران بوده است. به طور کلّی، در این پژوهش ملاحظه شد که در حوزه های مختلف زندگی برای دانشجویان خانواده و دین جایگاه مهمّی دارند. از نظر آن ها، تعلّق به قومیّت و ملّیّت و گرایش به جهانی شدن منافاتی با هم ندارند. همچنین معتقدند که زنده نگه داشتن نام و یاد شخصیّت ها و مفاخر ملّی به خاطر کارکردهایی که برای جامعه دارد، ضروری است. بیش تر آن ها معتقدند که نه تنها اینترنت باعث ایجاد اختلال در روابط اجتماعی شان نشده است، بلکه توانسته اند به طور چشم گیری از داده های گوناگون اینترنت در حوزه های علمی، اجتماعی و فرهنگی استفاده کنند و نهایتاً این که آن ها تبادل بین فرهنگی و ارتباطات های جهانی را لازمة پویایی، پیشرفت و توسعة هر جامعه به شمار می آورند.

کلیدواژه‌ها

هویّت قومی؛ هویّت ملّی؛ هویّت سازی خانواده؛ جهانی شدن؛ کثرت گرایی فرهنگی

مراجع

1. آشفته تهرانی، ا. (1387). جامعه‌شناسی جهانی شدن. تهران: نشر دانژه.

2. استیک، ر. (1379). هنر پژوهش موردی (م. ع. حمید رفیعی، مترجم). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

3. اسلوین، ج. (1380). اینترنت و جامعه. (ع. گیلوری و ع. راد باوه، مترجمان). تهران: نشرکتابدار.

4. برتون، ف. (1382). آیین اینترنت: تهدیدی برای پیوند اجتماعی؟. (ع. ا. سرحدی و ن. جمشیدی، مترجمان). تهران: انتشارات امیرکبیر.

5. بوربور حسین بیگی، م. (1383). بررسی رابطة اینترنت و شکاف ارزش‌ها در بین دو نسل، مطالعة موردی: دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران و والدین آن‌ها. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی. دانشگاه تهران، ایران.

6. تاریوردی، ع. (1383). تعامل دینی در گروه‌های بحث اینترنتی، مطالعه‌ی موردی: تالار گفت‌وگوی دین. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی. دانشگاه تهران. ایران.

7. توسلی، غ. (1385). بررسی گفتمان‌های غالب در بحث جهانی شدن. فصل‌نامة نامة علوم اجتماعی. (27)، 179-157.

8. ثلاثی، م. (1379). جهان ایرانی و ایران جهانی: تحلیل رویکرد جهان‌گرایانه در رفتار، فرهنگ و تاریخ ایرانیان. تهران: نشر مرکز.

9. دوران، ب. (1381). تأثیر فضای سایبرنتیک بر هویّت اجتماعی. پایان‌نامة منتشرنشدۀ دکترای جامعه‌شناسی). دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

10. دورینگ، س. (1378). مطالعات فرهنگی. (ح. مشیر زاده، مترجم). تهران: مؤسسة فرهنگی آینده ‏پویان تهران.

11. راوندی، م. (1362). زندگی ایرانیان در خلال روزگاران. تهران: نشر رامین.

12. ریسچیانو، ف. ل. (1385). سه چهرة امپریالیسم اطّلاعاتی، امپریالیسم سایبر: روابط جهانی در عصر جدید الکترونیک. (پ. علوی، مترجم). تهران: انتشارات ثانیه.

13. شولت، ی. آ. (1382). نگاهی موشکافانه بر پدیدة جهانی‌شدن. (م. کرباسیان، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

14. عیاری، آ. (1384). هویّت قومی در اینترنت: بررسی عملکرد اینترنتی گروه‌های قومی آذری، بلوچ، ترکمن، عرب خوزستانی و کرد. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد مردم‌شناسی. دانشگاه تهران، ایران.

15. فرسلون، ر. (1384). بازنمایی هویّت زنانه در تبلیغات اینترنتی. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی. دانشگاه تهران. ایران.

16. کرم‌اللهی، ن. (1387). بررسی جامعه‌شناختی آثار استفاده از اینترنت بر دین‌داری جوانان. پایان‌نامة منتشرنشدۀ دکترای جامعه‌شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران. ایران.

17. کوکز، ل. (1385). چانه‌زنی بر سر هویّت ملّی و جنبش اجتماعی در فضای سایبر: بومیان و مهاجران بر روی اینترنت، امپریالیسم سایبر: روابط جهانی در عصر جدید الکترونیک. (پ. علوی، مترجم). تهران: انتشارات ثانیه.

18. گنجی، ا. (1385). بررسی الگوی کاربران اینترنت و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن، مطالعة موردی: نوجوانان و جوانان شهر تهران. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد پژوهش در علوم اجتماعی. دانشگاه تهران، ایران.

19. گیدنز، آ. (1377). پیامدهای مدرنیته. (م. ثلاثی، مترجم). تهران: نشر مرکز.

20. گیدنز، آ. (1378). تجدد و تشخص: جامعه و هویّت شخصی در عصر جدید. (ن. موفقیان، مترجم). تهران: نشر نی.

21. گیدنز، آ. (1379). جهان رهاشده: گفتارهایی دربارة یک‌پارچگی جهانی. (ع. ا. سعیدی و ی. حاجی عبدالوهاب، مترجم). تهران: انتشارات علم و ادب.

22. گیدنز، آ. (1384). چشم‌اندازهای جهانی. (م. ر. جلائی پور، مترجم). تهران: طرح نو.

23. گیدنز، آ. (1382). فراسوی چپ و راست. (م. ثلاثی، مترجم). تهران: انتشارات علمی.

24. میردامادی، م. (1380). فضای سیبرنتیک به مثابة فضای شهری، مطالعة موردی: کاربران اینترنت در شهر تهران. پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد مردم‌شناسی. دانشگاه تهران، ایران.

25. واترز، م. (1379). جهانی‌شدن. (ا. مردانی گیوی و س. مریدی، مترجمان). تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.

26. هال، ا. (1383الف). بومی و جهانی: جهانی‌شدن و قومیّت. (ب. برکت، مترجم). فصل‌نامة فلسفی، ادبی، فرهنگی ارغنون (24). 262-239.

27. هال، ا. (1383ب). هویّت‌های قدیم و جدید، قومیّت‌های قدیم و جدید. (ش. وقفی‌پور، مترجم). فصل‌نامة فلسفی، ادبی، فرهنگی فرهنگی ارغنون (24)، 352-319

28. هال، ا. (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت. (م. متحد، مترجم). تهران: انتشارات آگاه.

29. Bakardjieva, M. (2005). Internet society: The Internet in everyday life. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore: SAGE Publications.

30. Barker, C. (2004). The SAGE dictionary of cultural studies. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.

31. Barney, D. (2004). The network society. United Kingdom and United States of America: Polity Press.

32. Bennett, A. (2006). Culture and everyday life. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.

33. Cavanagh, A. (2007). Sociology in the age of the Internet. In sociology and social change A. Warde & N. Crossley (Eds.). London and New York: Mc Graw-Hill Education and Open University Press.

34. Cohen, R., & Kennedy,P. (2000). Global sociology. London: Macmillan Press.

35. Edgar, A., & Sedgwick,P. (Editors). (1999). Key concepts in cultural theory. London and New York: Routledge.

36. Elliott, A. & Lemert,C. (2006). The new individualism: The emotional costs of globalization. London and New York: Routledge.

37. Elliott, A. & Ray,L. (Eds). (2002). Key contemporary social theorists. United Kingdom and United States of America: Blackwell Publishing.

38. Hall, S. (1996). The question of cultural identity. In S. Hall, D. Held & T. McGrew (Eds.). Modernity and its futures: Understanding modern societies, An introduction. United Kingdom and United States of America: Polity Press in association with Blackwell Publishers.

39. Inglis, D. (2005). Culture and everyday life. In, A. Elliott (Ed.), The new sociology. London and New York: Routledge.

40. Keeble, L., & Loader, B.D. (2002). Community informatics: Shaping computer-mediated social relations. London and New York: Routledge.

41. Mahdi, A. A. (2003). Iranian women: Between Islamicization and globalization. In A. Mohammadi (Ed.), Iran encountering globalization: Problems and prospects, Globalization: Problems and prospects. London and New York: Routledge Curzon.

42. May, C. (2003). The information society: A sceptical view. United Kingdom and United States of America: Polity Press in association with Blackwell Publishing.

43. Mohammadi, A. (2003). Iran and modern media in the age of globalization.In A. Mohammadi (Ed.), Iran encountering globalization: Problems and prospects. London and New York: Routledge Curzon.

44. Mohammadi, A. (2003). The sixth Majles election and the prospects for democracy in Iran. In A. Mohammadi (Ed.), Iran encountering globalization: Problems and prospects. London and New York: Routledge Curzon.

45. Mohammadi, A. (Ed.). (2003). Iran encountering globalization: Problems and prospects. London and New York: Routledge Curzon.

46. Nilan, P., & Feixa,C. (Eds.). (2006). Global youth? Hybrid identities, plural worlds. London and New York: Routledge.

47. Noble, T. (2000). Social theory and social change. London and New York: Palgrave Publishers.

48. Rantanen, T. (2006). The media and globalization. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.

49. Rosie, A. (2004). Cyber identity. In G. Taylor & C. Spencer (Eds.), Social identities: Multidisciplinary approaches. London and New York: Routledge.

50. Zangeneh, H. (Ed.). (1994). Islam, Iran, and world stability. New York: St. Martin's Press.