ارزیابی شاخص‌های کیفی مسکن در برنامه‌ریزی مسکن (مطالعۀ موردی: نواحی شهری نظرآباد، استان البرز)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 11، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 7، اسفند 1396، صفحه 243-262   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v4i2.65429

نویسندگان

صفر قائدرحمتی^* ؛ ابوالفضل مشکینی؛ علیرضا گروسی

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نگاه ویژه به مسکن نیز پس از گذر از جبران کمبود مسکن، نگاهی کیفی به آن است. تحلیل ویژگی‌های کیفی می‌تواند زمینه‌ساز تحول در برنامه‌ریزی جامع مسکن و اتخاذ سیاست مناسب در عرصه‌های مختلف شهری به‌ویژه بخش مهم مسکن شود. در این پژوهش شاخص‌های کیفی مسکن در شهر نظرآباد استان البرز و نواحی شهری آن ارزیابی می‌شود. پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و براساس هدف کاربردی است. ابتدا شاخص‌های کیفی مسکن در سه بخش اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی استخراج و تنظیم و با استفاده از پرسش‌نامه، این شاخص‌ها در سطح شهر نظرآباد و نواحی آن در معرض سنجش توسط شهروندان گذاشته شد. حجم نمونۀ آماری براساس فرمول کوکران، 378 واحد مسکونی است. از مدل VIKOR برای سنجش اختلاف نواحی شهری در شاخص‌های کیفی و سطح‌بندی این شاخص‌ها استفاده ‌شده است. نتایج نشان‌می‌دهد که وضعیت شاخص‌های سه‌گانه در شهر نظرآباد مطلوب نیست. طبق خروجی مقدار آمارهٔ آزمون T تک‌نمونه‌ای برابر با 268/83 و سطح معناداری آزمون فرضیه (000/0) است. بنابراین، ازآن‌جایی‌که سطح معناداری کمتر از 05% است، وضعیت نسبتاً نامطلوب در سه گروه شاخص کالبدی، اجتماعی و زیست‌محیطی در سطح کل شهر نظرآباد تأیید می‌شود. نتایج مدل VIKOR هم نشان می‌دهد که مقدار Q در ناحیۀ دوم شهر نظرآباد برابر است با 406/0 که نشان‌دهندۀ وضعیتی نیمه‌توسعه‌یافته و نسبتاً مطلوب در شاخص‌های کیفی است. نواحی اول و چهارم شهر در مقدار Q، با 588/0 و 0490/0 وضعیت متوسط دارند. نواحی سوم و پنجم به‌ترتیب با 641/0 و 643/0 وضعیت نسبتاً نامطلوب و کمترتوسعه‌یافته دارند.

کلیدواژه‌ها

استان البرز؛ برنامه‌ریزی مسکن؛ شاخص‌های کیفی مسکن؛ نواحی شهری نظرآباد

مراجع

1. ادارۀ راه و شهرسازی استان البرز. (1390). طرح تفصیلی شهر نظرآباد. بررسی‌های مشروح و تفصیلی مناطق و محلات مختلف شهری. کرج: مهندسین مشاور طرح و معماری.

2. ادارۀ کل راه و شهرسازی استان البرز. (1391). طرح راهبردی-ساختاری شهر نظرآباد. کرج: مهندسین مشاور طرح و معماری.

3. قائدرحمتی، ص.، خادم‌الحسینی، ا. و احمدی، م. (1393). مدل‌های و تکنیک‌ها در برنامه‌ریزی گردشگری. چاپ اول. تهران: انتشارات نوید مهر.

4. گروسی، ع. و شاهرخی، ز. (1395). مقایسۀ تطبیقی سیاست‌های دولتی تأمین مسکن در مورد گروه‌های کم‌درآمد شهری. مجموعه‌مقالات شانزدهمین همایش سیاست‌های توسعۀ مسکن در ایران. تهران: دانشگاه تهران.

5. Arnott, R. (2008). Housing policy in developing countries: The importance of the informal economy. World Bank, Commission on Growth and Development, 167(1), 11-20.

6. Bonaiuto, M., Fornara, F., Ariccio, S., Cancellieri, U. G., & Rahimi, L. (2015). Perceived residential environment quality indicators (PREQIs) relevance for UN-HABITAT City Prosperity Index (CPI). Habitat International, 45, 53-63.

7. Choguill, C. (2007). The search for policies to support sustainable housing. Habitat International Journal, 31(1), 143-149.

8. Coates, D., Anand, P., & Norris, M. (2013). Housing and quality of life for migrant communities in eestern Europe: A capabilities approach. Journal on Migration and Human Security, 1(4), 163-209.

9. Djebuarni, R., & Al-Abed, A. (2000). Satisfaction level with neighbourhood in low-income public housing in Yemen. Property Management, 18(4), 230–242.

10. Flood, J. (2012). Housing indicator. In s. J. Smith (Ed.), International Encyclopedia of Housing and Home (pp. 502-508). Amsterdam: Elsevier Science.

11. Goldstein, G. (2000). Healthy cities: overview of a WHO international program. Reviews on environmental health, 15(1-2), 207-214.

12. Government of Ireland. (2009). Sustainable residential development in urban areas. Stationery Office, 1(1), 1-14.

13. Ha, M., & Weber, M. J. (1991). The determinants of residential environmental qualities and satisfaction: Effects of financing, housing programs, and housing regulations. Housing and Society, 18(3), 65-76.

14. Habitat, U. N. (2009). Urban indicators guidelines, better information, better cities: Monitoring the habitat agenda and the millennium development goals slums target. Nairobi: UN Habitat, 1(1), 1- 43.

15. Hafazah, A. K. (2012). Low cost housing environment: Compromising quality of life? Procedia-Social and Behavioral Science, 35, 44-53.

16. International Journal of Modern Engineering Research, 2, 4595- 4599.

17. Kim, C, W., Phipps, T., & Anselin, L. (2003). Measuring the benefits of air quality improvement: A spatial hedonic approach. Management, 45, 24-39.

18. Maleki, S., Ahmadi, A., & Rabbani, T. (2012). Study the Situation of Housing Social Quantitative and Qualitative Indicators in Rural Areas of Ghachsaran Township, Iran.

19. Montgomery, M., & Curtis, C. (2006). Housing mobility and location choice: A review of the literature. Impacts of Transit Led Development in a New Rail Corridor, 2, 4-17.

20. Oktay, M., & Orcunoglu, H. (2007, June). Evaluation of traditional and recent residential environments from users' point of view: The case of Ozanköy, North Cyprus. Paper presented in International Conference on Sustainable Urban Areas, Sevill, Spain

21. Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing: A social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), 19-30.

22. Reckford, J. (2005). Global housing indicators: Evidence for action, habitat for humanity international, Washington. Landscape and Urban Planning, 42(1), 19-30.

23. Seidaiy, S. E., Hedayati, M. Z., Fathi, E., Jamshidi, M., & Jamshidi, A. (2013). Stratification and analysis of housing indicators of rural areas of Isfahan province using factor and cluster analyses. Urban -Regional Studies and Research Journal, 15(1), 11- 16.

24. Tyrväinen, L. (1997). The amenity value of the urban forest: An application of the hedonic pricing method. Landscape and Urban Planning, 37(3-4), 211-222.

25. Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & De Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being: Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, 65(1-2),5-18

26. Wong, T. C., & Yap, A. (2003). From universal public housing to meeting the increasing aspiration for private housing in Singapore. Habitat International, 27(3), 361-380.