بررسی رابطۀ حمایت اجتماعی با هویت‌یابی (مورد مطالعه: فرزندان شاهد شهر نیشابور)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 9، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1395، صفحه 217-238   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i1.53168

نویسندگان

علی اکبر مجدی^{* 1}؛ حسین رمضانی²؛ مژگان عظیمی هاشمی³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²بنیاد شهید و امور ایثارگران، نیشابور

³جهاددانشگاهی خراسان رضوی

چکیده

مقالۀ حاضر، حاصل پژوهشی است که با هدف بررسی رابطۀ حمایت اجتماعی (حمایت اجتماعی ادراک‌شده و حمایت اجتماعی دریافت‌شده) با سبک‌های هویتی (برگرفته از نظریۀ برزونسکی) به روش پیمایشی، در جامعۀ امّاری فرزندان شاهد (شهدا، جانبازان 50 درصد به بالا و آزادگان) شهر نیشابور که تعداد کلّ آن‌ها 3938 نفر بود، با حجم نمونۀ 350 نفر انجام شده است. میزان حمایت اجتماعی برای پاسخ‌گویان زن از پاسخ‌گویان مرد بیش‌تر بود. پاسخ‌گویان زن بیش‌تر از پاسخ‌گویان مرد از سبک‌های هویت اطّلاعاتی، هنجاری و تعهّد هویت استفاده می کنند و در مقابل، پاسخ‌گویان مرد بیش‌تر از سبک هویت سردرگم استفاده می‌کنند. متغیّرهای سن و سطح تحصیلات با سبک هویت اطّلاعاتی، سبک هویت هنجاری و تعهّد هویت هم‌بستگی امّاری معناداری دارند؛ ولی هم‌بستگی سن با سبک هویت سردرگم– اجتنابی معنادار نبود. حمایت اجتماعی دریافت‌شده تأثیر بیش‌تری بر سبک‌های هویتی پاسخ‌گویان دارد. هم‌بستگی حمایت اجتماعی با سبک‌های هویت اطلاعاتی، هویت هنجاری و تعهّد هویت مستقیم و با سبک هویت سردرگم- اجتنابی معکوس است.

کلیدواژه‌ها

حمایت اجتماعی ادراک‌شده؛ حمایت اجتماعی دریافت‌شده؛ سبک‌های هویتی برزونسکی؛ ایثارگران

مراجع

1. آقاجانی، م. ح.، شهرآرای، م. و ولی زاده، ف. (1389). مقایسۀ سبک‌های هویت دانشجویان دانشگاه‌های دولتی شهر تهران براساس جنسیت، رشتۀ تحصیلی و بومی و غیربومی‌بودن. فصل‌نامۀ دانش و پژوهش در روان‌شناسی، (38)، 164-135.

2. بخشی‌پور رودسری، ع.، پیروی، ح. و عابدیان، ا. (1384). بررسی رابطۀ میان رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی با سلامت روان در دانشجویان. فصل‌نامۀ اصول بهداشت روانی، 7 (27 و 28)، 152-145.

3. برجعلی، ا.‌ (1378). تأثیر سازگاری و الگوهای فرزند‌پروری والد‌ین بر تحوّل روانی- اجتماعی د‌انش‌آموزان د‌بیرستانی شهر تهران. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ د‌کتری روان‌شناسی. د‌انشگاه علّامه طباطبایی. تهران، ایران.

4. تاجیک، م. ر. (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.

5. حسینی طباطبایی، ف. (1377). بررسی رابطۀ بین پایگاه‌های هویت و سبک‌های مقابله با بحران در نوجوانان شهر مشهد. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا. تهران، ایران.

6. حیدری، م. (1388). بررسی رابطۀ حمایت اجتماعی و افسردگی در دانش‌آموزان دختر شاهد و غیرشاهد مقطع متوسطۀ دبیرستان‌های شهرستان اهواز. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران. اهواز، ایران.

7. دیویسون، جی. سی. (1384). آسیب‌شناسی روانی. (م. دهستانی، مترجم). تهران: نشر ویرایش.

8. ریاحی، م. ا.، علی‌وردی‌نیا، ا.، پورحسین، س. ز. (1389). بررسی رابطۀ بین حمایت اجتماعی و سلامت روان. مجلّۀ رفاه اجتماعی، (10)، شمارۀ پیاپی (39)، 121-85.

9. صالحی، م. (1386). سرمایۀ اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی‌های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکۀ اجتماعی زنان و مردان در تهران. نامۀ علوم اجتماعی، (3)، 63-59.

10. عبداللهی، م. (1380). بررسی رابطۀ هویت‏یابی و رشد اخلاقی و مراحل مختلف رشد اخلاقی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اهواز. پایان‏نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران. اهواز، ایران.

11. غضنفری، ا. (1382). بررسی تأثیر هویت و راهبردهای مقابله‌ای بر سلامت روانی دانش‌آموزان پایۀ سوم دبیرستان و پیش‌دانشگاهی شهر اصفهان. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ دکتری روان‌شناسی. دانشگاه علّامه طباطبایی. تهران، ایران.

12. فرتاش، س. (1384). رابطۀ هویت و تعهّد با کیفیت دوستی با توجّه به نقش جنس و پایگاه اجتماعی، اقتصادی دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان تهران. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. تهران، ایران.

13. قسامی، م. (1383). بررسی رابطۀ نحوۀ عملکرد خانواده با سبک‌های هویتی دانشجویان. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ دکتری روان‌شناسی. دانشگاه تربیت مدرّس. تهران، ایران.

14. کاستلز، ام. (1380). عصر اطّلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (قدرت هویت). (ح. چاووشیان، مترجم). ج دوم. چاپ ششم. تهران: انتشارات طرح نو.

15. لطف‌آبادی، ح. (1381). روان‌شناسی رشد (2). تهران: انتشارات سمت.

16. معتمدی شلمزاری، ع.، اژه‌ای، ج.، آزاد فلاح، پ. و کیامنش، ع. ر. (1381). بررسی نقش حمایت اجتماعی در رضایت‌مندی از زندگی سلامت عمومی و احساس تنهایی در بین سالمندان بالاتر از 60 سال. نشریۀ روان‌شناسی، 2 (4)، 133-115.

17. نصرتی، م. ص.، مظاهری، م. ع. و حیدری، م. (1385). بررسی تحوّلی رابطۀ پایگاه‌های هویت با میزان دل‌بستگی ایمن پسران نوجوان (14، 16 و 18 ساله) به والدین و هم‌سالان. فصل‌نامۀ خانواده‌پژوهی، 2 (5)، 53-35.

18. نیسی، ع. ک.، شکرکن، ح.، شهنی ییلاق، م. و سپهوند، م. ع. (1385). مقایسۀ سلامت روانی، سازگاری فردی- اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان فاقد و واجد مادر در دبیرستان‌های اهواز با کنترل حمایت اجتماعی و هوش هیجانی دانش‌آموزان. مجلّۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، (3)، 24-13.

19. Bersonsky, M. D. (1989). Identity style: Conceptualization and measurement. Journal of Adolescent Research, 4(3), 268–282.

20. Bersonsky, M. D. (2003). Identity style and well-being: Does commitment matter? Identity. An International Journal of Theory and Research, 3(2), 131-142.

21. Bersonsky, M. D., & Ferrari, J. R. (1996). Identity orientation and decisional strategies. Personality and Individual Differences, 20(5), 597-606.

22. Berzonsky, M. D. (1990). Self-construction over the life-span: A process perspective on identity formation. Advances in Personal Construct Psychology, 1, 155-186.

23. Berzonsky, M. D., Nurmi, J. E., Kinney, A., & Tammi, K. (1999). Identity processing style and cognitive attributional strategies: Similarities and difference across different contexts. European Journal of Personality, 13(2), 105-120.

24. Bruwer, B., Emsley, R., Kidd, M., Lochner, C., & Seedat, S. (2008). Psychometric properties of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support in youth. Comprehensive psychiatry, 49(2), 195-201.

25. Cisek, E. (2004). The role of future -related thinking and perceived social support in identity development processes. (Unpublished doctoral dissertation), Fordham University, New York, NY.

26. Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38(5), 300-314.

27. Erikson, E. H. (1968). Identity, youth and crisis. New York, NY: W. W. Norton Company.

28. Hartup, W. W. (1988). Social relationships and their developmental significance. American Psychologist, 44(2), 120-126.

29. Hartup, W. W. (1989). Social relationships and their developmental significance. American psychologist, 44(2), 120.

30. Kroger, J. (1996). Identity in adolescence: The balance between self &

31. Lee, B. (2005). Alcohol-induced stress and social support as influences of the adult substance abuser’s health and well-Being. (Unpublished doctoral dissertation), University of Pittsburgh, Pittsburgh, PA.

32. Lu, L. (1997). Social support, reciprocity, and well-being. The Journal of Social Psychology, 137(5), 618-628.

33. Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego-identity status. Journal of personality and Social Psychology, 3(5), 551-558.

34. Other. New York: Routledge.

35. Sarafino, E. P. (1998). Health psychology (3rd ed.). New York, NY: John Wiley & Sons.

36. Schwarz, N., & Strack, F. (1991). Evaluating one’s life: A judgment model of subjective well-being. In F. Strack, M. Argyle & N. Schwarz (Eds.), Subjective well-being: An interdisciplinary perspective (pp. 27-48). Oxford: Oxford University Press.

37. Waterman, A. S. (1988). Identity status theory and Erikson's theory: Communalities and differences. Developmental Review, 8(2), 185-208.