روش عقلی و گرایش فلسفی در تفسیر قرآن صدرالمتألهین

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 6، دوره 42، شماره 1 - شماره پیاپی 84، خرداد 1389، صفحه 148-172   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v42i1.11243

نویسنده

ناصر محمدی^*

چکیده

به رغم آن که در این مقـاله سخـن از فیلسوفی مفسّر است، امـا روش تفسیـری صدرالمتأهلین، جامع است و او از روش های عقلی، نقلی و شهودی در تفسیر خود سود برده است. در ناحیة گرایش های تفسیری نیز، هر چند گرایش غالب در تفسیر او، گرایش فلسفی – عرفانی است؛ اما گرایش حکمی نام شایسته این گرایش غالب است، زیرا به همان میزان که فلسفة او متعالی و بالمآل حکمی و متفاوت از سایر فلسفه های رایج است، تفسیر او نیز، تفسیر متعالی و در نتیجه حکمی و از سایر تفسیرها متمایز است.
در این مقاله از چیستی تفسیر فلسفی به عنوان گرایشی تفسیری و معنای درست آن در نزد ملاصدرا به تفصیل سخن به میان آمده است.

کلیدواژه‌ها

تفسیر عقلی: گرایش فلسفی: صدرالمتألهین: حکمی: متعالی

مراجع

قرآن کریم

ابراهیمی دینانی، غلامحسین، نیایش فیلسوف، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ اول، 1370.

جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، نشر اسراء.

حائری یزدی، مهدی، کاوشهای عقل نظری، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، 1361.

خامنه­ای، سیدمحمد، سیر حکمت در ایران و جهان، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، 1361.

ذهبی، محمدحسین، التفسیر و المفسرون، قاهره، دارالکتب الحدیثه، چاپ دوم، 1976.

رضایی اصفهانی، محمد، روش ها و گرایش های تفسیر قرآن، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، 1382.

شاکر، محمدکاظم، «ترمینولوژی مبانی و روشهای تفسیر قرآن»، فلصنامة مقالات و بررسیها، دفتر 72، 1381.

شاکر، محمدکاظم، مبانی و روش های تفسیری، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، 1382.

شهیدی صالحی، عبدالحسین، تفسیر و تفاسیر شیعه، قزوین، حدیث امروز، چاپ اول، ج 1، 1381.

صاحبی، محمدجواد، شناخت نامة قرآن (مجموعه مقالات)، قم، نشر احیاء گران، چاپ اول، 1383.

صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم بن یحیی قوامی، الاسفار الاربعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم ج 9-1، 1981.

­­­­­صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم بن یحیی قوامی، الشواهد الربوبیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تصحیح، تحقیق و مقدمه دکتر سید مصطفی محقق داماد، چاپ اول، 1382.

­­­­­صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم بن یحیی قوامی، تفسیر القرآن الکریم، قم بیدار، چاپ سوم، ج 7-1، 1379.

­­­­­صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم بن یحیی قوامی، مفاتیح الغیب، تصحیح، تحقیق و مقدمة نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول، 1386.

طباطبایی، سیدمحمدحسین، تاریخ و روش تفسیر قرآن، تهران، بنیاد فرهنگی امام رضا(ع)، 1361.

فرامرز قراملکی، احد، «ملاصدرا، حلقه اتصال حکمت قرآنی و فلسفة ارسطویی»، 1384، گلستان قرآن، ش 210.

معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ دوم، 1384.

معرفت، محمدهادی، «گفتگو با آیت الله معرفت»، پژوهشهای قرآنی، ش 10-9، بهار و تابستان 1376.

نصر، سید حسین، آرمانها و واقعیتهای های اسلام، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران، نشر جام، چاپ اول، 1382.

­­­­­نصر، سید حسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمة حسین سوزنچی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، چاپ اول، 1382.

نصیری، علی، «بررسی مکتب تفسیری صدرالمتألهین»، گلستان قرآن، ش 210، 1384.