تحلیل متن شناسی زیارتنامه حضرت امام رضا (ع) بر پایه نظریه کنش گفتار

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 2، دوره 42، شماره 2 - شماره پیاپی 85، بهمن 1389، صفحه 38-54   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v42i2.11255

نویسندگان

محمدرضا پهلوان‌نژاد^* ؛ مهدی رجب‌زاده

چکیده

نظریه کنش گفتار یکی از مهم ترین نظریاتی است که بر دو حوزه فلسفه زبان و زبان دین تاثیر گذاشته است. آستین، ارائه کننده این نظریه، کاربرد زبان برای انجام کارهایی از قبیل اعلام کردن، وعده دادن، اظهار داشتن، تهدید کردن و ... را کنش گفتار نامید. وی واحد ارتباط زبانی را کنش های گفتاری اعلام کرد، بدین معنی که ارتباط زبانی هنگامی اتفاق می افتد که گوینده، کنش گفتاری انجام دهد. جان سرل بر پایه این نظریه کنش های گفتاری را به پنج دسته تقسیم بندی کرد: کنش های اظهاری، اعلامی، تعهدی، ترغیبی و عاطفی. بررسی متن شناسی زیارتنامه حضرت امام رضا (ع) بر اساس طبقه بندی فوق نشان داد از مجموع 107 کنش گفتاری به کار رفته در این متن، کنش های عاطفی با 38 مورد بیشترین و کنش های اعلامی با 22 مورد کمترین تعداد را به خود اختصاص داده اند. ضمن آن که در متن فوق هیچ گونه کنش گفتاری تعهدی به کار نرفته است. نتایج فوق نشان دهنده ایجاد ارتباط عمیق عاطفی گوینده و مخاطب یا مخاطبان زیارتنامه است. به عبارتی گوینده متن تلاش کرده است احساساتی از قبیل ارادتمندی، قدردانی و دوستی خویش را در قالب این متن با مخاطب خویش به اشتراک بگذارد. اختلاف ناچیز بین تعداد سایر کنش های به کار رفته در متن با توجه به تعداد کل کنش های موجود معنی دار به نظر نمی رسد.

کلیدواژه‌ها

بررسی متن شناسی؛ نظریه کنش گفتار؛ آستین؛ سرل؛ زیارتنامه حضرت امام رضا(ع)

مراجع

- استیور، د.؛ فلسفه زبان دینی، ترجمه ابوالفضل ساجدی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384.

- چپمن، ش.؛ از فلسفه به زبان­شناسی، تهران: نشر گام نو، 1384.

- ذهنی، م.؛ ترجمه کامل الزیارات، انتشارات طلوع آزاد، 1377.

- ساجدی، ا.؛ زبان دین و قرآن، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1383.

- عظیم­زاده تهرانی، ط.؛ درآمدی بر کتا­بهای زیارتی، ماهنامه بین­المللی زائر، شماره 102، 1382.

- عنایتی­راد، م.؛ زبان­شناسی دین در نگاه المیزان، پژوهش­های قرآنی، شماره 9 و 10، 1379.

- قائمی­نیا، ع.؛ تجربه دینی و گوهر دین، قم: بوستان کتاب قم، 1381.

-قائمی­نیا، ع؛ وحی و افعال گفتاری، قم: نشر زلال کوثر، 1381.

- محمدی مقدم، ح.؛ زیارت و سیر تحول آن در تاریخ، زائر، ش 65، 1378.

- معین، م.؛ فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات امیر کبیر، 1379.

- Austin, J.L.. 1970. How to Do Things with Words, The William James Lectures Delivered at Harvard University in 1955. Second Edition. Edited by J.O.Urmson and Marina Sbisa. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. First Published in 1962.

- _______ ; (1962): "Performative-Constative", The Philosophy of Language, 13-22.no.iv.

- _______ ; (1979): Philosophical Papers, Third edition. Edited by J.O.Urmson and G.J.Warnock. Oxford: The Oxford University Press.

- Sbisa, M,. 2002. Speech Acts in Context. Language and Communication 22: 421-436.

- Searle,J.R.1969. Speech acts, Cambridge. Cambridge university press.

- Wittgenstein,l.1958,philosophical investigations,oxford:Blackwell.