پژوهشی فقهی در مسئلۀ قصاص مادر در قتل فرزند

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 1، دوره 44، شماره 2 - شماره پیاپی 89، مرداد 1391، صفحه 89-104   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v1i1.12508

نویسندگان

محمدحسن حائری^{* 1}؛ مرتضی مرادی گلستانی²

¹دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

چکیده

مطابق دیدگاه فریقین و نیز ماده 221 قانون مجازات اسلامی، حکم قصاص در قتل عمد شامل پدری که فرزندش را به قتل برساند نمی‌شود، اما مادر مطابق دیدگاه مشهور امامیه از این حکم مستثنا نیست و به خاطر قتل فرزندش قصاص می‌شود.
نویسندگان در این مقاله ضمن طرح و بررسی فقهی ادلۀ هر دو دیدگاه، استثنای مادر را نیز با توجه به ادله، به نحو قابل توجهی قابل دفاع دانسته‌اند.

کلیدواژه‌ها

قصاص؛ والد؛ ام؛ ولد؛ قتل

مراجع

قرآن کریم.

ابن ادریس، محمّد بن احمد، السّرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، قم، جامعۀ مدرسین، 1410.

ابن حنبل، احمد، المسند، دار صادر، بیروت، بی تا.

ابن رشد، بدایة المجتهد،بیروت،دارالفکر،1415ق.

ابن قدامه، المغنی، دار الکتاب العربی، بیروت، بی تا.

ابن نجیم المصری، البحر الرائق، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1418 ق.

انصاری، مرتضی بن محمد امین، ، کتاب المکاسب، دارالثقلین، قم، 1420ق

بهوتی،منصور بن یونس، کشاف القناع، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1418 ق.

حر عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا.

حلبی، ابوالصلاح، الکافی، مکتبة الامام، امیرالمومنین(ع)، اصفهان، بی تا .

خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، تحریر الوسیلة، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1379.

خوانساری، سید احمد، جامع المدارک، مکتبة الصدوق، تهران، 1364.

خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج، چاپخانۀ العلمیه، قم،1396 ق

سرخسی، المبسوط، دارالمعرفه، بیروت،1406ق

شافعی، محمدبن ادریس، الام، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت،1403 ق.

شربینی، مغنی المحتاج، دار احیاء التراث العربی، بیروت،1377 ق.

شهید ثانی، زین الدّین بن علی، الرّوضة البهیّة فی شرح اللّمعة الدّمشقیة، مکتبة الداوری، قم، 1368.

ــــــــ ، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، موسسة المعارف الاسلامیه، قم،1416 ق.

صدوق، محمد بن علی، المقنع، مؤسسة‌الهادی، 1415 ق.

طباطبایی،  علی، ریاض المسائل، جامعۀ مدرسین، قم، 1422 ق.

طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، اسماعیلیان، قم،1391ق.

طوسی، محمد بن الحسن، الخلاف، جامعۀ مدرسین، قم،1417ق.

ــــــــ ، المبسوط فی فقه الامامیة، المکتبة المرتضویه، تهران،1387 ق.

ــــــــ ، النهایة فی مجرد الفقه و الفتوی، انتشارات قدس محمدی، قم، بی تا.

علامۀ حلی، قواعد الاحکام، قم، جامعۀ مدرسین، 1413 ق.

ــــــــ ، مختلف الشیعه، قم، جامعۀ مدرسین، 1419ق.

فاضل مقداد، مقداد بن عبد الله، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم ،1404ق.

ــــــــ ، کنز العرفان فى فقه القرآن، المکتبه المرتضویه، تهران، 1385ق.

فاضل هندی، محمد بن الحسن، کشف اللثام عن قواعد الاحکام، جامعۀ مدرسین، قم،1416ق.

کاشانی، بدائع الصنائع، المکتبة الحبیبة، پاکستان،1403 ق .

گروه پژوهشی حقوق دانشگاه اسلامی رضوی،قواعد فقه جزایی،مشهد،1383.

ماوردی ،علی بن محمد ،الحاوی الکبیر،دارالفکر، بیروت،1424ق.

محقق حلی، محمّد بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، انتشارات استقلال، تهران، 1409 ق

محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه جزایی، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، 1388.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، دارالتفسیر، قم،1381ق.

مفید، محمّد بن محمّد، المقنعه، جامعۀ مدرسین، قم،1410 ق.

مقدس اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، جامعۀ مدرسین، قم،1416 ق.

منصور،جهانگیر،قانون مجازات اسلامی،نشر دیدار،تهران،1381.

نائینی، محمدحسین، فوائدالاصول(تقریر کاظمی)، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1404ق.

نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1367.

نووی، محی الدین، المجموع، دار الفکر، بیروت، بی تا.

نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالعین، دارالکتب العلمیه، بیروت، بی تا.