ارتباط مراتب وجود با مراتب ادراک از نظر ملاصدرا

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 2، دوره 43، شماره 1 - شماره پیاپی 86، خرداد 1390، صفحه 10-45   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v43i1.11266

نویسندگان

علی ارشد ریاحی^* ؛ صفیه واسعی

چکیده

به اعتقاد ملاصدرا، سه عالم کلی وجود تحقق دارد: 1) عالم محسوسات که همان عالم دنیاست. 2) عالم مثال، یعنی عالم صور مقداری که عینا نظیر عالم محسوسات است، با این تفاوت که عاری از ماده می‌باشد. 3) عالم معقولات که مجرد از ماده و خواص مادی است. از طرف دیگر انسان دارای سه نوع ادراک است: 1) ادراک حسی 2) ادراک خیالی 3) ادراک عقلی. انسان حقیقتی است که وجود به اعتبار هر قوه ای از قوای ادراکی خود، در یکی از عوالم وجود واقع می شود، بدین گونه که با درک محسوسات، در عالم حس؛ در حال ادراک خیالی، در عالم مثال و در حال ادراک کلیات و معقولات، در عالم عقول قرار می گیرد.
در این مقاله، هر یک از مراتب ادراک با مراتب وجود مقایسه و این نتیجه حاصل شده است که از نظر ملاصدرا مراتب ادراک که در درون خود آدمی است، با مراتب وجود بیرونی تطابق دارد.

کلیدواژه‌ها

ادراک؛ تخیل؛ تعقل؛ عالم مثال؛ عالم عقول

مراجع

ابراهیمی دینانی، غلامحسین،  شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران، انتشارات حکمت، 1366

اردبیلی، عبدالغنی،  تقریرات فلسفه امام، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1381

سهروردی، شهاب الدین یحیی، حکمه الاشراق، ترجمه جعفر سجادی، تهران، انتشارات دانشگاه‌تهران، 1366

شایگان، داریوش،  هانری کوربن، ترجمه باقر پرهام، تهران، انتشارات آگاه، 1371

شجاعی، محمد،  معاد یا بازگشت به سوی خدا، تهران، شرکت سهامی انتشار 1362

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  ترجمه مفاتیح الغیب، محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، 1371

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ترجمه اسفار، محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، 1383

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، عرشیه،ترجمه و تصحیح غلامحسین آهنی، اصفهان، انتشارات دانشکده ادبیات اصفهان، 1341

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیه، جواد مصلح، تهران،  انتشارات سروش، 1383

 طباطبائی، محمد حسین،  ترجمه نهایه الحکمه، علی شیروانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،  بوستان کتاب قم، 1381

منابع عربی:

سهروردی، شهاب­الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 2، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1372

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  المبدا و المعاد، قم، من منشورات مکتبه المصطفوی. بی تا.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  الشواهد الربوبیه، تعلیق و تصحیح جلال­الدین الآشتیانی، قم، انتشارات مطبوعات دینی، 1382

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تصحیح حسین نصر، تهران، چاپ دانشگاه تهران، 1340

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، ج 5، تصحیح محمد خواجوی، قم انتشارات بیدار، 1367

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، رساله فی الحدوث. تحقیق و تصحیح حسین موسویان. تهران. بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج 2، 6، 5، 4، 3، 9، 8، بیروت، داراحیاء التراث العزلی، 1410 ق

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج 1، بیروت. داراحیاء التراث العزلی، 1981 م

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  الاسفار الاربعه، ج 8، تهران، شرکه دارالمعارف الاسلامیه، 1378

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج 7، بیروت، دار احیاء التراث العزلی، بی تا

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تعلیق و تصحیح و مقدمه جلال الدین آشتیانی، قم، انتشارات دفتر تربیت اسلامی قم، 1362

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم،  الواردات القلبیه، تهران، انجمن فلسفه ایران، 1358

 

مقاله:

 شناخت شناسی، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 2000