دستورالعمل ارزیابی عملکرد دستگاه آبیاری دوار مرکزی (سنترپیوت) (یادداشت فنی)

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 12، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 5، اسفند 1394، صفحه 85-91   

نوع مقاله: یادداشت فنی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v2i2.42900

نویسندگان

محمد کریمی^* ؛ محمد جلینی

مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

ارزیابی هر دستگاه آبیاری، تحلیل کارایی‏ های قابل اندازه ‏گیری آن دستگاه در شرایط واقعی و در حین کار طبیعی در مزرعه بوده و یک ابزار مدیریتی است که به مدیر دستگاه امکان می‏ دهد تا بتواند از آنچه که در دسترس دارد با بهترین عملکرد استفاده نماید. متأسفانه در اکثر مناطق کشورمان دستگاه ‏های آبیاری بعد از اجرا، تحت نظارت و به صورت کنترل شده، بهره ‏برداری نمی شوند و به هنگام بهره ‏برداری نیز از نظر کارایی و عملکرد مورد سنجش و آزمایش قرار نمی‏ گیرند. از طرفی اهمیت کنترل و ارزیابی عملکرد دستگاه نیز برای اکثر بهره ‏برداران کشورمان به وضوح بیان نشده است. گرچه مطالعات و تحقیقات متعددی توسط محققان داخلی و خارجی بر روی ارزیابی عملکرد دستگاه‏ های آبیاری سنترپیوت انجام شده است، اما با توجه به پیچیدگی روش ‏های ارزیابی ارائه شده، این کار در توان اکثر کشاورزان نمی ‏باشد. لذا در این مقاله سعی شده تا خلاصه ای از روش ‏ها و دستورالعمل‏ های موجود برای ارزیابی دستگاه ‏های آبیاری سنترپیوت ساده ‏سازی شده تا بهره‏ برداری از آن‏ها برای کشاورزان به سهولت انجام پذیرد. برای ارزیابی دستگاه آبیاری، استفاده از شاخص ‏هایی مانند یکنواختی پخش آب، بازده واقعی آبیاری و بازده بالقوه آبیاری توصیه شده است. یکنواختی پخش آب، مشکلات توزیع آب در آبیاری را نشان می‏ دهد. بازده بالقوه آبیاری بیانگر آن است که دستگاه موجود در شرایط بهره ‏برداری مطلوب، چگونه عمل می‏ کند. بازده واقعی آبیاری شاخصی است که مدیریت آبیاری را نشان داده، اما صحت طراحی را نشان نمی‏ دهد. با توجه به بررسی‏ های به عمل آمده در منابع علمی، برای دستگاه آبیاری سنترپیوت یکنواختی پخش آب کمتر از 76 درصد، بازده بالقوه آبیاری کمتر از 80 درصد و بازده واقعی آبیاری کمتر از 75 درصد، مناسب نمی‏ باشد.

کلیدواژه‌ها

دستورالعمل؛ ارزیابی عملکرد؛ دستگاه آبیاری؛ سنترپیوت

مراجع

دوست محمدی، م. م.، سلطانی محمدی، ا. و رضایی‏راد، ه. 1392. ارزیابی عملکردسیستم آبیاری دوار مرکزی (مطالعه موردی استان قم). اولین همایش ملی بحران آب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران.

سهرابی، ت. و اصیل‏منش، ر. 1375. ارزیابی عملکرد سیستم آبیاری بارانی عقربه‏ای (سنترپیوت). هشتمین سمینار کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. تهران، ایران، ص. 129-147.

سهرابی، ت. و امیدوار، م. 1381. بررسی عملکرد، مشکلات بهره‏برداری و فنی سیستم‏های آبیاری بارانی دوار در منطقه جوین خراسان. مجله کشاورزی و عمران روستایی، 4(1): 37-52.

فروغی، ف. و قائمی، ع.ا. 1386. تعیین تلفات تبخیر و بادبردگی در دستگاه آبیاری دوار مرکزی در منطقه باجگاه. مجله آبیاری و زهکشی ایران، 1(1): 63-70.

قاسم‌زاده مجاوری، ف. 1369. ارزیابی سیستم‌های آبیاری مزارع. انتشارات آستان قدس رضوی. مشهد.

قائمی، ع.ا. 1383. ارزیابی هیدرولیکی سیستم آبیاری بارانی عقربه‏ای ساخت داخل کشور و بررسی مشکلات فنی آن، مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، 5(19): 27-48.

نادری، ن. 1389. بررسی فنی عملکرد سیستم آبیاری عقربه‏ای (سنترپیوت). مجموعه مقالات سومین سمینار ملی توسعه پایدار روش‌های آبیاری تحت فشار. ص. 249-254.

Al-Ghobari H.M. 2014. Effect of Center Pivot System Lateral Configuration on Water Application Uniformity in an Arid Area. J. Agr. Sci. Tech., 16: 577-589.

Almasraf S., Jury J. and Miller S. 2011. Field Evaluation of Center Pivot Sprinkler Irrigation Systems In Michigan. Department of Bio systems and Agricultural Engineering, Michigan State University, 36 p.

ASAE Standards. 2003. Test procedures for determining the uniformity of water distribution of center pivot and moving lateral irrigation machines equipped with spray or sprinkler nozzles. ANSI/ASAE S436.1 DEC01. 931-938.

Ghorbani B. and Amini M. 2011. Assessment of sprinkler irrigation systems operation at Chaharmahal and Bakhtiari province, Iran. ICID 21st International Congress on Irrigation and Drainage. 15-23 October 2011, Tehran, Iran. Pp. 387-395.

Griffiths B. 2006. In-field evaluation of irrigation system performance. Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of MscEng, School of Bioresources Engineering and Environmental Hydrology University of KwaZulu-Natal Pietermaritzburg, 39p.

Harrison K. and Perry C. 2013. Evaluating and Interpreting Application Uniformity of Center Pivot Irrigation Systems. The University of Georgia, Department of Crop and Soil Sciences.UGA Cooperative Extension C 911. 4p.

McCann I. and Adkins. J. 2006. Center-pivot irrigation system evaluations in Delaware: preliminary results. Mid-Atlantic Grain and Forage Journal. Volume 10, p. 6-8.

Merriam J.L. and Keller J. 1978. Farm irrigation system evaluation: A guide for management. Utah State Unive. Utah. p.271.

Msibi S.T., Kihupi1 N.I., Tarimo A.K.P.R. and Manyatsi A.M. 2014. Technical performance evaluation of center pivot sprinkler irrigation system at Ubombo sugar estate, Swaziland. International Journal of Agricultural Science and Bio resource Engineering Research, 3(1&2): 23-38.

Roland L. 1982. Mechanized sprinkler irrigation. FAO, Irrigation and Drainage, NO.35, 409 p.