تحلیل بسط عبارت های جستجوی موضوعی دانشجویان، الگوهای بسط و همخوانی آ نها با سر عنوان های موضوعی فارسی در فهرست رایانه ای

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 10، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، آبان 1391، صفحه 179-198   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v2i1.9431

نویسندگان

امیر نیک زمان^{* 1}؛ سید رحمت الله فتاحی²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی

²استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: بررسی چگونگی بسط عبارت جستجوی موضوعی و میزان همخوانی عبار تهای بس ط یافته با سرعنوا نهای
موضوعی فارسی و مقایسه الگوهای بسط جستجوی موضوعی دانشجویان از دو بعد متغیرهای واژگانی و زمین های در حوزه موضوعی کشاورزی (حوزه علوم کاربردی) و حوز ههای موضوعی کتابداری، علوم تربیتی و روا نشناسی
(حوزه علوم انسانی)هدف این پژوهش است.
روش: داده ها با استفاده از روش ثبت داد و گرفت (فیلمبرداری الکترونیکی فرایند تعامل کاربران هنگام جستجو در فهرست رایان های کتابخانه) گردآوری شد و مقول هبندی (دسته بندی) آن ها با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام
گرفت.
یافته ها: تنوع بسیار زیادی در انواع حالت های بسط جستجو وجود دارد؛ میان رفتار بسط جستجوی دانشجویان دانشکده
کشاورزی و دانشکده علوم تربیتی و روا نشناسی به لحاظ انواع حال تهای بسط جستجو با استفاده از انواع متغیرهای
زمینه ای و زبا نشناختی و تعداد تغییرهای انجام شده در هر بسط جستجو در بیشتر موارد تفاوت معناداری وجود ندارد؛
به طور کلی 1) دانشجویان دانشکده کشاورزی و دانشکده علوم تربیتی و روا نشناسی، هنگام بسط جستجو از متغیر
زبان شناختی بیش از متغیر زمینه ای استفاده م یکنند؛ 2) دانشجویان دانشکد ههای مذکور، در بیشتر اوقات بسط
جستجوی خود را با استفاده از یک تغییر به انجام می رسانند؛ و 3) تغییر در نوع فیلد جستجو هنگام بسط جستجو
بیشتر در مورد فیلدهای عمومی، عنوان و موضوع رخ می دهد

کلیدواژه‌ها

بسط جستجو؛ جستجوی موضوعی؛ سرعنوا نهای موضوعی فارسی؛ همخوانی واژگانی؛ فهرس تهای رایانه ای؛ تحلیل محتوا

مراجع

ارسطوپور، شعله (1385). بررسی میزان همخوانی سرعنوان‌های موضوعی فارسی با کلیدواژه‌های عنوان و فهرست مندرجات کتاب‌های فارسی (حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم کاربردی و علوم محض). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

استاینبرگ، دنی (1381). درآمدی بر روان‏شناسی زبان (ارسلان گلفام، مترجم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

جعفر‌بیگلو، موسی (1378). مقایسه فرایند موضوع‌سازی ذهنی جویندگان اطلاعات با ساختار سرعنوان‌های موضوعی فارسی. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 14 (3)، بهار و تابستان، 13-27.

دیانی، محمدحسین (1377). مجموعه‌سازی و فراهم‌آوری در کتابخانه‌ها. اهواز: دانشگاه شهید چمران.

زوارقی، رسول (1386). فهرست‌های رایانه‌ای در ایران و جهان: مروری بر متون. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 10(2). تابستان.

شاپوری، سودابه (1379). بررسی مشکلات جستجوی موضوعی استفاده‌کنندگان در فهرست رایانه‌ای کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

فتاحی، رحمت‌اله (1385). شناسایی و تحلیل واژگان عمومی در منابع وب: رویکردی نو به بسط عبارت جستجو با استفاده از زبان طبیعی در موتورهای کاوش. فصلنامه مطالعات تربیتی و روان‏شناسی، 1 (13): 31-52.

محسنیان‌راد، مهدی (1369). ارتباط‌شناسی ارتباطات انسانی (میان‌فردی، گروهی، جمعی). تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).

Antell, Karen, Huang, Jei (2008). Subject Searching Success, Transaction Logs, Patron Perceptions, and Implications for Library Instruction. Reference & User Services Quarterly, 48 (1): 68-9. Retrieved Sep. 14, 2009, from ProQuest database.

Carlyle, Allyson (1989). Matching LCSH and User Vocabulary in the Library Catalog. Cataloging and Classification Quarterly, 10 (2): 37-63.

Cherry, Joan M. (1992). Improving Subject Access in OPACs: An Exploratory Study of Conversion of User's Queries. The Journal of Academic Librarianship, 18 (2): 95-99.

Connaway, Lynn Silipigni, Budd, John M., & Kochtanek, Thomas R. (1995). An Investigation of the Use of an Online Catalog: User Characteristics and Transaction Log Analysis. Library Resources and Technical Services, 39 (2): 142-152.

Dinet, J., Favart, M., & Passerault, J. M. (2004). Searching for Information in an Online Public Access Catalogue (OPAC): The Impacts of Information Search Expertise on the Use of Boolean Operators. Journal of Computer-assisted Learning, 20 (5): 338-346. Abstract Retrieved August 17, 2009, from ISI database.

Galbiati, Giulia (1991). A Phrase-Based Matching Function. Journal of the American Society for Information Science, 42 (1): 36-48.

Hunter, Rhonda N. (1991). Successes and Failures of Patrons Searching the Online Catalog at a Large Academic Library: A Transaction Log Analysis. RQ, 30 (3): 395-402.

Larson, Ray R. (1991). The Decline of Subject Searching: Long-Term Trends and Patterns of Index Use in an Online Catalog. Journal of the American Society for Information Science, 42 (3): 197-215.

Lau, Eng Pwey, & Goh, Dion Hoe-Lian (2006). In Search of Query Patterns: A Case Study of a University OPAC. Information Processing & Management, 42(5), 1316-1329. Retrieved October 9, 2009, from ScienceDirect.

Lewis, David W. (1987). Research on the Use of Online Catalogs and Its Implications for Library Practice. The Journal of Academic Librarianship, 13 (3): 152-157. Retrieved Oct. 12, 2009 from EBSCO database.

Lown, Cory (2008). A Transaction Log Analysis of NCSU's Faceted Navigation. A Master of Art Thesis, University of North Carolina, Chapel Hill. Retrieved Nov. 22, 2009, from the World Wide Web: http://etd.ils.unc.edu/dspace/bitstream/1901/488/1/Lown_MP_Final.pdf

Millsap, Larry, & Ferl, Terry Ellen (1993). Search Patterns of Remote Users: An Analysis of OPAC Transaction Logs. Information Technology and Libraries, 12 (3): 321-341.

Moulaison, Heather L. (2008). OPAC Queries at A Medium-Sized Academic Library: A Transaction Log Analysis. Library Resources and Technical Services, 52 (4): 230-237. Retrieved Oct. 9, 2009, from ProQuest database.

Ortiz-Repiso, Virginia, Bazan, Virginia, Ponsati, Agnes, & Cottereau, Mario (2006). How Researchers Are Using the OPAC of the Spanish Council for Scientific Research Library Network. The Electronic Library, 24 (2), 190. Retrieved Sep. 21, 2009 from ProQuest database.

Salaba, Athena (2005). Term Selection Process in Subject Searching: End-User Interactions with Information Retrieval Systems and Indexing Languages. A Doctoral Dissertation, University of Wisconsin-Madison. Retrieved Sep. 6, 2009 from ProQuest database.

Shishido, N. (1997). OPAC Searching Behavior of Students at University Libraries. Library and Information Science, 37: 35-53. Abstract Retrieved Aug. 16, 2009 from ISI database.

Smith, Elizabeth H. (1991) Enhancing Subject Accessibility to the Online Catalog. Library Resources and Technical Services, 35 (1): 109-113.

Sridhar, M. S. (2004). Subject Searching in the OPAC of a Special Library: Problems and Issues. OCLC Systems and Services, 20 (4): Retrieved Sep. 12, 2009 from ProQuest database.

Wallace, Patricia M. (1993). How Do Patrons Search the Online Catalog When No One's Looking? Transaction Log Analysis and Implications for Bibliographic Instruction and System Design. RQ, 33 (2): 239-252.

Wikipedia (2010). Query Expansion. Retrieved Feb. 4, 2010, from http://en.wikipedia.org/wiki/Query_expansion