شهود در فلسفه، استدلال در عرفان

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 4، دوره 43، شماره 1 - شماره پیاپی 86، خرداد 1390، صفحه 92-118   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v43i1.11269

نویسندگان

سید مرتضی حسینی شاهرودی^* ؛ رسول حسین پور

چکیده

انسان در شناخت هستی و دستیابی به حقیقت دو وسیله در نهاد خویش و دو راه پیش روی خود دارد، عقل و دل؛ برهان و کشف. برخی راه برهان را اختیار کرده و شهود را به سبب نداشتن استدلال بی ارزش دانسته و برخی هم شهود را به سبب حضوری بودن آن بر برهان برتری داده اند. حکیمان متأله با پژوهش های خود در فلسفه و عرفان توانستند این مطلب را اثبات کنند که عقل و دل اگرچه روشی جدای از هم دارند اما مقصدشان یکی است و تفاوت یافته‌های آن دو را به شدت و ضعف دانستند. از این رو برهان وکشف را نیازمند یکدیگر دیده و کمال هر یک را به دیگری دانسته و توانستند بنیان محکمی برای شناخت هستی بنا نهند.

کلیدواژه‌ها

شناخت؛ برهان؛ شهود؛ وحدت وجود؛ تجلی؛ وجود استقلالی؛ وجود ربطی؛ وجود مطلق؛ وجوب وجود

مراجع

آشتیانی، سید جلال الدین، هستی از نظر فلسفه و عرفان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1382

آشتیانی، سید جلال الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1375

ابن سینا، حسین بن عبدالله، تعلیقات، تحقیق الدکتور عبدالرحمن بدوی، چاپ مصر، 1973

ابن سینا، حسین بن عبدالله، اشارات و تنبیهات، ج 3، قم، نشر بلاغت، 1375

اصفهانی، صائن الدین ابن ترکه، تمهید القواعد، با حواشی آقا محمد رضا قمشه­ای و آقا میرزا محمود قمی، مقدمه تصحیح و تعلیق استاد سید جلال الدین آشتیانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1381

ابن عربی، محی الدین، فتوحات مکیه (4 جلدی و 14 جلدی)، بیروت، دار صادر، بی تا

ابن عربی، محی الدین، رسائل، دار الاحیاء التراث العربی، بی تا

ابن فناری، حمزه، مصباح الأنس، تصحیح و مقدمه محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، 1374

جامی، عبد الرحمن ابن احمد، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تصحیح ویلیام چیتیک، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1381

جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، مرکز نشر اسرا، 1382

جوادی آملی، عبدالله، تحریر تمهید القواعد، انتشارات الزهرا، 1372

حسن زاده آملی، حسن، قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند، انتشارات قیام، 1373

حسینی طهرانی، سید محمد حسین، روح مجرد، انتشارات مؤسسه ترجمه و نشر (دوره علوم و معارف اسلامی)، 1423

رحیمیان، سعید، تجلی و ظهور در عرفان نظری، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1376

رحیمیان، سعید، مبانی عرفان نظری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، 1384

شیرازی، صدرالدین محمد، اسفار اربعه، قم، مکتبة المصطفوی، بی تا

عصار، سید محمد کاظم، مجموعه آثار، مقدمه و پاورقی سید جلال الدین آشتیانی، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، 1376

فیض کاشانی، محسن، حق الیقین فی اصول الدین، قم، انتشارات بیدار، 1358

مصباح یزدی، محمد تقی، در جستجوی عرفان اسلامی، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1386

یثربی، سید یحیی، عرفان نظری (تحقیقی در سیر تکاملی و اصول و مسائل تصوف)، قم، مرکز انتشارات بوستان کتاب، 1381