بررسی ژئوشیمی دگرسانیهای گرمابی مرتبط با کانی سازی طلای اپی ترمالی در ناحیه مسجدداغی، شرق جلفا، شمال‌باختر ایران

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 3، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 3، بهمن 1389، صفحه 199-215   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v2i2.7851

نویسندگان

علی امامعلی پور^{* 1}؛ حسین عبدلی اسلاملو²؛ بهزاد حاج علیلو²

¹ارومیه

²پیام نور واحد تبریز

چکیده

در ناحیه مسجدداغی، دو نوع کانی سازی مس پورفیری- طلای اپی ترمالی در پیوند با یک مجموعه آذرین آتشفشانی- نفوذی حدواسط روی داده است. انواع دگرسانیهای سیلیسی، آرژیلیک پیشرفته، آرژیلیک حدواسط و پروپیلیتیک در ارتباط با کانی سازی اپی ترمالی شناخته شده اند که حالت منطقه ای دارند. بررسی تغییرات جرمی عناصر با استفاده از عنصر Zr به‌عنوان عنصر بی تحرک ناظر، گویای غنی شدگی SiO2و تا حدودی K2OوAl2O3 ، و تهی شدگی Na2O، MgO و CaO در زون دگرسانی سیلیسی است. عناصرSr, Pb, As, Rb, Ba و Cu نیز دارای غنی شدگی هستند. زون دگرسانی آرژیلیک پیشرفته، در اکسیدهای اصلی ,SO3, Al2O3 SiO2, K2O L.O.I و MgO غنی شدگی و در Fe2O3 CaO، Na2O و MnO تهی شدگی نشان می دهند. در این زون Sr ,Cu ,Ba و Zn کاهش یافته اند. زون پروپیلیتیک از نظر اکسیدهای SiO2 CaO, MgO, و L.O.I غنی شدگی و در اکسیدهای Na2O و K2O تهی‌شدگی نشان می دهد. شواهد ژئوشیمیایی و کانی شناسی نشان می دهند که آب شویی گرمابی فلدسپارها و کانیهای مافیک در سنگ اولیه، و تشکیل تجمعات کوارتز، کائولینیت، پیریت، باریت، آلونیت و سرسیت در زون آرژیلیک پیشرفته و تجمعات کلریت، اپیدوت و کلسیت در زون پروپیلیتیک، مسؤول ایجاد تغییرات شیمیایی یاد شده است. به نظر می رسد افزایش و کاهش عناصر توسط عواملی نظیر ترکیب شیمیایی محلولهای گرمابی، تغییرات دما و نسبت سنگ/آب کنترل شده است. شاخصهای دگرسانی CIA و MIA در سنگهای دگرسان، نشانگر بالا بودن شدت دگرسانیها در زونهای سیلیسی و آرژیلیک پیشرفته در مقایسه با زون پروپیلیتیک است.

کلیدواژه‌ها

ژئوشیمی؛ دگرسانی؛ اپی ترمال؛ تغییرات جرمی؛ مسجدداغی؛ جلفا

مراجع

[1] نبوی، م. ح.،" دیباچه ای بر زمین شناسی ایران"، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور، 1355.

[2] آقانباتی، سید علی، "زمین شناسی ایران"، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 1383.

[3] قربانی، م.،" زمین شناسی اقتصادی ذخایر معدنی و طبیعی"، موسسه پژوهشی آرین زمین،1386.

[4] فرد، م.، علی اکبری، ح.، محمدی، ب. و سمایی، س.، "گزارش نقشه زمین شناسی 1000/1 و حفاریهای انجام گرفته در منطقه مسجدداغی (سیه رود جلفا")، پروژه اکتشاف مس و طلا در زون ارسباران ، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 1384.

[5] عبدلی اسلاملو، ح.،"بررسی ژئوشیمی، دگرسانی و منشأ کانی سازی طلا در منطقه سیه رود استان آذربایجان شرقی"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز تبریز،1388 .

[6] امامعلی پور، ع.، عبدلی اسلاملو، ح.، و عابدینی، ع.، "تغییرات جرمی عناصر طی دگرسانیهای گرمابی مرتبط با کانی سازی اپی ترمالی طلا در ناحیه مسجدداغی (شرق جلفا)"، دوازدهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، 30 بهمن 1387، اهواز.

[7] Rollinson, H., “Using geochemical data: evaluation, Presentation”, interpretation, Longman Scientific and Technical, 1993, 352pp,.

[8] Reyes, A.G.,”Petrology of Philippine geothermal systems and The application of alteration mineralogy to their assessment”. Journal of Volcanology and Geothermal Research, Vol.43, 1990, pp. 279-309.

[9] Brown, P.R.L., “Hydrothermal alteration in active geothermal field Review”, Earth planet Science 6, 1978.

[10] Hedenquist, J.W., Arribas , A.Jr. , & Gonzalez-Urien , E., “Exploration for epithermal gold deposits” : Reviews in Economic Geology, Vol. 13, 2000, pp. 245-277.

[11] MacLean, W.H., “Mass change calculations in altered rock series”, Mineralium Deposita Vol. 25, 1990, pp. 44-49.

[12] Aiuppa, A., Allard, P., D., Alessandro, W., Michel, A., Parello, F., Treuil, M., valeza, M., “Mobility and fluxes of major elements, minor and trace metals during basalt weathering and groundwater transport at Mt. Enta volcano (sicily”, Geochimica et Cosmochimica Acta Vol. 64(11), 2000, pp. 1827-1841

[13] Terakado, Y., Fujitani, T., “Behaviour of the rare earth elements and other trace elements during interactions between acidic hydrothermal solutions and silicic volcanic rocks”, southweastern Japan, Geochimica et Cosmochimica Acta, Vol. 62(11), 1998, pp. 1903-1917.

[14] Gresens, R.L., “Composition- volume relationships of metasomatism”, Chemical Geology, Vol. 2, 1967, pp.47-55.

[15] Grant, J.A., “The isocon diagram- a simple solution to Gresens equation for metasomatic”, Economic Geology Vol. 81, 1986, pp.1976-1982.

[16] MacLean, W.H., Kranidiotis, P., “Immobile elements as monitors of mass transfer in hydrothermal alteration: Phelps Dodge massive sulfide deposit, Matagami, Quebec”, Economic Geology Vol. 82, 1987,pp. 951-962.

[17] Nesbitt, H.W., Markovics, G., “Weathering of granodioritic crust, long- term storage of elements in weathering profiles and petrogenesis of siliciclastic sediments”, Geochimica et Cosmochimica Acta, Vol. 61, 1997, pp. 1653-1670.

[18] Fulignati, P., Gioncad, A., Sbrana, A., “Rare earth element (REE) behaviour in the alteration facies of the active magmatic- hydrothermal system of volcano (Aeolian Islands, Italy)”, Journal of Volcanology and Geothermal Research, Vol. 88, 1999, pp. 325-342.

[19] Kirschbaum, A., Martinez, E., Pettinari, G., Herrero, S., “Weathering profiles in granites, Sierra Norte (Cordoba, Argentina)”, Journal of south American Earth Sciences, Vol. 19, 2005, pp. 479-493.

[20] Bache, W., Peucker-Ehrenbrink, B., Hart, S.R., Blusztajn, J.S.,. “Geochemistry of hydrothermally altered oceanic crust: DSDP/ODP Hole 504B- Implications for seawater-crust exchange budgets and Sr- and Pb isotopic evolution of the mantle”, Geochem. Geophys. Geosys., Vol. 4(3), 2003. 8904. doi: 10.1029/2002GC000419.

[21] Nesbitt, H.W., Young, G.M., “Early proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites, Nature”, Vol. 279, 1982, pp. 715-717.

[22] Fedo, C.M., Nesbitt., H.W., Young, G.M.,. “Unraveling the effects of potassium metasomatism in sedimentary rocks and paleosols, With implications for paleoweathering conditions and provenance”, Geology 23, 1995, 921-924.

[23] Voicu, G., Bardoux, M., Jebrak, M., “Normative Mineralogical calculations for tropical weathwring profiles”, Winnipeg 96, Ann. Meet., Geol. Asso. Can. Mineral. Assoc. Can. Prog., Vol. 21, 1996, A-69.

[24] Barnes, H.L., “Geochemistry of hydrothermal ore deposits”, John Wiley-Interscience publication, 3nd edition, 1997, 963p.