زمین شناسی، دگرسانی، کانی سازی و مطالعات ژئوشیمیایی در منطقه کلاته تیمور، شمال‌شرق ایران

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 3، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 3، بهمن 1389، صفحه 217-234   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v2i2.7852

نویسندگان

زهرا اعلمی نیا^* ؛ محمد حسن کریم پور؛ محمد رضا حیدریان شهری

فردوسی مشهد

چکیده

منطقۀ کلاته‌تیمور در 20 کیلومتری شمال‌غرب کاشمر و 4 کیلومتری روستای کلاته‌تیمور در استان خراسان‌رضوی قرار دارد. این منطقه جزیی از کمربند آتشفشانی- درونی شمال گسل درونه است و از نظر ساختاری در جنوب زون سبزوار، حد فاصل گسلهای درونه و تکنار واقع شده است. سنگهای منطقه شامل دو واحد اصلی مجموعه سنگهای آذرآواری- آتشفشانی با سن ائوسن زیرین تا میانی و سنگهای نیمه‌عمیق می باشد. سنگهای آتشفشانی با طیف ترکیبی آندزیت بازالت، آندزیت، لاتیت، تراکیت، داسیت و ریوداسیت به ‌صورت گدازه، توف، لاپیلی توف و آگلومرا دیده می شود. بر اساس پیمایشهای صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی، چندین توده نفوذی در منطقه برای اولین بار شناسایی شد. توده های نفوذی با رخنمون کوچکی به‌ شکل استوک دیده می شوند. نفوذیها شامل کوارتز هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت پورفیری، کوارتز بیوتیت مونزودیوریت پورفیری، کوارتز دیوریت پورفیری و میکرودیوریت می شود. بارزسازی هاله های دگرسانی در محدودۀ مورد نظر با استفاده از طول موجهای VNIR و SWIR مربوط به تصاویر سنجنده های ETM+7 و استر انجام گرفت. آلتراسیون در منطقه، گستردگی خطی دارد و شامل انواع پروپیلیتیک، سرسیتیک، آرژیلیک و سیلیسی است. با وجود وسعت زیاد آلتراسیون در منطقه، وسعت کانی سازی در سطح محدود است. فراوانی کانی سازی سولفیدی کمتر از 3% و بیشتر به شکلهای افشان، استوک ورک و پرکننده فضای خالی دیده می شود. در منطقه چشمه نقره، آثار فعالیتهای معدن کاری قدیمی مشاهده می شود که بیانگر اهمیت معدنی این منطقه در زمانهای گذشته است. اکتشافات ژئوشیمیایی باعث کشف نا‌هنجاریهایی از عناصر طلا، مس، سرب، روی، نقره، ارسنیک، آنتیمون، جیوه و بیسموت گردیده است. بررسیهای ژئوشیمی سنگی در نواحی آلتراسیون، نشان‌دهنده همبستگی طلا با عناصر مس، سرب، روی و نقره می باشد. با توجه به الگوی آلتراسیون، توزیع غیریکنواخت کانی سازی و درصد پایین کانی زایی سولفیدی، مطالعات بیشتر می تواند بر روی سیستم منطقه در تیپ کانسار طلا- مس گرمابی از نوع کم‌سولفید صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

پردازش تصاویر ماهواره؛ آلتراسیون؛ کانی زایی؛ ژئوشیمی سنگی

مراجع

[1] " گزارش عملیات اکتشافی چهار گوش ۱۰۰۰۰۰: ۱ نقشه کاشمر"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور و شرکت اکتشافات ژئوشیمیایی جیانگ شی چین، (1373).

[2] Dezhong H., Delian L., Shuigen X., "Explanatory Text of Geochemical Map of Kashmar (7660)", Stream Sediment Survey, R. No. 20 (1995).

[3] عسکری ع.، "پروژه پی جویی و اکتشاف در ناحیه امید بخش کلاته تیمور"، طرح اکتشاف سراسری ذخایر معدنی (طرح طلا)، (1383).

[4] "برداشت رسوبات رودخانه ای و نمونه های سنگی از آنومالی A در منطقه چشمه نقره"، طرح طلا وابسته به سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1381).

[5] آقانباتی ع.، "زمین شناسی ایران"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1383) 586 صفحه.

[6] Alavi M.,"Tectonic Map of the Middle East. Geological Survey of Iran", Scale 1:5,000,000, 1 Sheet (1991).

[7] Muller R., and Walter R., "Geology of the Precambrian- Paleozoic taknar inlier northwest of kashmar", khorasan province, NE Iran, GSI. Rep. No. 51(1983) p165-183.

[8] Lindenberg H.G. and Jacobshagen V.," Post Paleozoic geology of the taknar zone and adjacent area", NE Iran, Khorasan, GSI. Rep. No. 51, (1983) 145-163.

[9] Alavi M., Vaziri H., Seyed-Emami K., Lasemi Y., "Triassic and associated rocks of the Nakhlak and Aghdarband areas in central and northeastern Iran as remnants of the southern Turanian active continental margin", Geological Society of America Bulletin 109, (1997) 1563–1575.

[10] اسماعیلی د.؛ کنعانیان ع. و ولی زاده م، "جایگاه تکتونیکی گرانیت بورنورد (تکنار) شمال غرب کاشمر"، چکیده مقالات دومین همایش انجمن زمین شناسی ایران، مشهد، (1377) ص 49-46.

[11] سلطانی الف، "جدایش رستایت و واکنش نرمال ماگمایی در گرانیتویید کاشمر به عنوان یک نمونه برجسته از انواع گرانیت های نوع I در حرارت پایین"، چکیده مقالات بیستمین گردهمایی علوم زمین، (1380) 128صفحه.

[12] سپاهی گرو ع. ا.، "رده بندی و نامگذاری سنگ ها (آذرین و دگرگونی و رسوبی)"، انتشارات نور علم، (1379) 174 صفحه.

[13] Taheri J., Shaanian GH., Shjai Kaveh N., Bahremand M., Amirrazavi M., "Geological Map of Kashmar, 1:100000" (1377).

[14] اعلمی نیا ز.، کریم پور م. ح.، حیدریان شهری، م. ر.، " اجرای تکنیک RS و GIS در نقشه 1:100000 کاشمر به منظور انتخاب مناطق مناسب جهت مطالعات زمین شناسی و اکتشافات ژئوشیمیایی"، پایان نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، (1385) 229 صفحه.

[15] اعلمی نیا ز.، کریم پور م. ح.، حیدریان شهری، م .ر.، "زمین شناسی، آلتراسیون و کانیی سازی در محدوده اکتشافی کلاته تیمور (خراسان رضوی)"، چهاردهمین کنگره بلورشناسی و کانی شناسی ایران (1385).

[16 Rencz A.N., "Remote sensing for the earth science", Manual of Remote sensing, 3 th edition, v. 3, John Wiley and sons, Publisher (1999) 707 p.

[17] کریم پور م. ح.، اعلمی نیا ز.، " ارائه روش جدید پردازش داده های ماهواره لندست 7 در بارزسازی بهتر هاله های آلتراسیون در کمربند خواف- درونه"، مجموعه مقالات دوازدهمین همایش انجمن بلورشناسی و کانی شناسی ایران، دانشگاه شهید چمران اهواز (1383) ص 351.

[18] Crosta A. P., and Moore., "Enhancement of Landsat Thematic Mapper imagery for residual soil mapping in SW minais Gerais State", Brazil, A Prospecting case history in Greenstone belt terrain, Proceeding of the 7 th ERIM thematic conference, remote sensing for exploration geology(1989) p. 1173-1187.

[19] Robert K. Vincent, "Geological and Environmental Remote sensing", Prentice Hall Series in Geographic information science (1997) 365 p.

[20] اعلمی نیا ز.، کریم پور، م. ح.، حیدریان شهری م.ر.، "مطالعه ژئوشیمی و آلتراسیون به کمک تصاویر ماهواره ASTER در محدوده اکتشافی کلاته تیمور"، مجموعه مقالات سیزدهمین همایش انجمن بلورشناسی و کانی شناسی ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان (1384) صفحه 1.