اثرتغییراقلیم بر شاخصهای اگروکلیماتیک مناطق کشت گندم دیم در ایران

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 11، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، 1384، صفحه 291-304   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v3i2.1312

نویسندگان

مهدی نصیری محلاتی^* ؛ علیرضا کوچکی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

علیرغم اهمیت کلیه پارامترهای آب و هوایی بر رشد و تولید محصولات زراعی، درجه حرارت و بارندگی بیش از سایر پارامترها مورد توجه بوده و تقریباً تمامی روش‌های طبقه بندی اقلیمی کشاورزی و نیز شاخص‌های اقلیمی کشاورزی بر پایه این دو متغیر استوار می‌باشند. در شرایط تغییر اقلیم، شاخص‌های اقلیمی کشاورزی نیز تغییر کرده و با ارزیابی تغییر این شاخص‌ها امکان بررسی واکنش گیاهان زراعی به شرایط اقلیمی آینده میسر خواهد شد. از اینرو بنظر میرسد دو شاخص اقلیمی کشاورزی کمبود بارندگی و طول فصل رشد ابزار بسیار مناسبی برای ارزیابی پتانسیل تولید دیم در شرایط تغییر اقلیم می‌باشند. در این مطالعه ابتدا بر اساس داده‌های عملکرد گندم دیم کشور، مناطق اصلی تولید گندم دیم مشخص و داده‌های اقلیمی مناطق فوق جمع‌آوری شد. در ادامه بر اساس رطوبت قابل استفاده و بر اساس تعریف FAO در ایستگاههای مختلف در شرایط حاضر و در شرایط تغییر اقلیم برای سالهای 2025 و 2050 میلادی بر اساس نتایج مدل گردش عمومی UKMO طول فصل رشد محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده طول فصل رشد محاسبه شده بر مبنای درجه حرارت، مؤید افزایش طول فصل رشد در مناطق دیمکاری کشور است در حالیکه محاسبة طول فصل رشد بر اساس روش FAO و با احتساب رطوبت قابل استفاده گیاه، کاهش طول دورة رشد در مناطق تولید گندم کشور را نشان میدهد. میزان این کاهش در ایستگاههای مورد مطالعه برای سالهای 2025 و 2050 میلادی به ترتیب به میزان 36 – 8 و 55 – 19 روز خواهد بود. شاخص کمبود بارندگی در ایستگاههای مورد مطالعه برای سالهای 2025 و 2050 میلادی به ترتیب به میزان 7/17 – 3/8 و 3/32 – 1/21 میلیمتر خواهد بود. نتایج این تحقیق نشان داد که سطح زیر کشت گندم دیم در مناطق دیم خیز کشور برای سالهای 2025 و 2050 میلادی به ترتیب بمیزان 25-16 و33-23 درصد کاهش خواهد یافت.