مقایسة داستانهای مشترک مثنوی و منطق الطّیربا رویکرد روایت شناسیِ ساختگرا

جستارهای نوین ادبی

مقاله 1، دوره 42، شماره 2 - شماره پیاپی 165، تیر 1388، صفحه 1-26   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v42i2.4180

نویسندگان

پورنامداریان پورنامداریان^* ؛ بامشکی بامشکی

چکیده

داستان پردازی در «مثنوی معنوی» در مقایسه با آثار تعلیمی مشابه مانند مثنویهای سنایی و عطّار جایگاهی منحصر به فرد و کاملاً متمایز دارد و حتّی در دورة معاصر نیز برجسته است. بسیاری از داستانهای مثنوی ساخته و پرداختة خود مولوی نیست و ریشه در آثار پیشین خود دارد که یکی از مآخذ مهمّ آن، منطق الطّیر عطّار است. نوع ارتباط میان داستانهای مثنوی و منطق الطّیر از مقولة «فزون متنیّت» است و منظور از آن هر ارتباطی است که متن B (بیش متن) را به متن A (پیش متن) متصّل می‌کند. در این مقاله ساختار داستانهای مشترک میان مثنوی و منطق الطّیر را با استفاده از روش روایت شناسی ساختگرا با یکدیگر مقایسه می کنیم تا با نشان دادن شباهتها و تفاوتهای این دو اثر، توجّه و ذوق مثنوی به هنر داستان پردازی روشن شود. نتیجة به دست آمده این است که استفادة مثنوی از شگردهای داستان پردازی بسیار بیشتر از منطق الطّیر است و واقع گشتار داستانهای مثنوی نسبت به داستانهای منطق الطّیر گشتاری غیر مستقیم و پیچیده است.
کلیدواژه‌ها: روایت شناسی ساختگرا، مثنوی، مولوی، منطق الطّیر.