ژئوشیمی ایزوتوپ های Rb-Sr و Sm-Nd، سن سنجی زیرکن U-Pb و پتروژنز باتولیت گرانودیوریتی- گرانیتی نجم آباد، گناباد

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 3، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5، بهمن 1390، صفحه 127-145   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v3i2.11436

نویسندگان

محراب مرادی نقندر^{* 1}؛ محمد حسن کریم پور¹؛ جی لنگ فارمر²؛ چارلز استرن²

¹فردوسی مشهد

²کلرادو

چکیده

منطقه مورد مطالعه در شرق ایران و جنوب شهر گناباد قرار گرفته است. این منطقه در شمال پهنه برشی گسل دشت بیاض و نواحی جنوبی گسل درونه واقع شده است. حرکات این دو گسل موجب جابه جایی و تغییر مکان نسبتاً زیاد این بلوک شده است. باتولیت گرانودیوریتی- گرانیتی نجم آباد با روند شرقی- غربی دارای رخنمونی در حدود 8×2 کیلومتر است. کانی سازی منطقه در ارتباط با توده های گرانیتی و مونزونیتی می باشد. آلتراسیون در این توده ها شامل پروپلیتیک، سرسیتی، آرژیلیک و سیلیسی می باشد. باتولیت گرانیت- گرانودیوریت نجم آباد به لحاظ شاخص آلومینیوم، از نوع متاآلومینوس است. نمودار عنکبوتی نرمالیزه شده نسبت به بخش تحتانی پوسته قاره ای غنی شدگی عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ (LILE) مانندRb، Cs، K و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) (La و Ce) و کاهیدگی عناصر Ba, Nb, Ta, Sr, Ti به خوبی دیده می شود. بر پایه پذیرفتاری مغناطیسی پایین (5 to 11× 10-5 SI units)، گرانیت و گرانودیوریت متعلق به سری ایلمنیت هستند. سن باتولیت براساس روش U-Pb در کانی زیرکن 85/161میلیون سال (ژوراسیک میانی کالووین) تعیین شد. براساس مقادیر ایزوتوپ اولیهNd = -6.51ε، نسبت ایزوتوپ 87Sr/86Sr اولیه 709131/0 و نسبت ایزوتوپ 143Nd/144Nd اولیه به میزان 512095/0، ماگمای گرانیت – گرانودیوریت نجم آباد از پوسته قاره ای منشأ گرفته است. در محدوده زمانی ژوراسیک میانی (قبل از کالووین) به دلیل تصادم و در نتیجه کوه زایی سنگهای تریاس فوقانی- ژوراسیک تحتانی تحت تأثیر دگرگونی ناحیه ای واقع شده اند. همزمان با کوهزایی ژوراسیک میانی (164-162 میلیون سال قبل) گرانیتوئیدهای احیایی (سری ایلمنیت ذوب پوسته قاره ای) در منطقه نجم آباد، شاه کوه و سرخ کوه تشکیل و در سنگ های دگرگونی ناحیه ای این مناطق نفوذ نموده اند.

کلیدواژه‌ها

نجم آباد؛ گرانیت؛ سن سنجی زیرکن؛ تصادم قاره؛ منشأ ماگما

مراجع

[1] Esmaeily D., "Petrology and geochronology of Shah- Kuh granite with special references to tin mineralization", unpublished Ph.D thesis, TarbiatModares University (2001) 296 p.

[2] Camp V., Griffis R., "Character, genesis and tectonic setting of igneous rocks in the Sistan suture zone, eastern Iran", Lithous, Issn 0024-4937 v 15 (1982) 221-239.

[3] Tirrul R., Bell I. R., Griffis R. J., Camp V. E., "The Sistan suture zone of eastern iran", Geolc. Soc. Am. Bull 94 (1983) 134-156.

[4] Jung D., Keller J., Khorasani R., Marcks C., Baumann A., Horn P., "Petrology of the Tertiary magmatic activity the northern Lut area, East of Iran", Ministry of mines and metals, GSI, geodynamic project (geotraverse) in Iran No 51 (1983) 285-336.

[5] Tarkian M., Lotfi M., Baumann A., "Tectonic, magmatism and the formation of mineral deposits in the central Lut, east Iran", Ministry of mines and metals, GSI, geodynamic project (geotraverse) in Iran No 51 (1983) 357-383.

[6] آقانباتی ع.، "زمین شناسی ایران"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1383) ٦٠٦ص.

[7] قائمی ف.، " نقشه زمین شناسی 1:100000 گناباد"، سازمان زمین شناسی کشور، (1384).

[8] داوود زاده اشمیت.، "گزارش زمین شناسی شرق ایران، بلوک لوت"، (1983).

[9] Berberian M., Jackson J. A., Qorashi M., Khatib M. M., Priestley K., Talebian M., Ghafuri-Ashtiani M., "The 1997 may 10 Zirkuh (Qaenat) earthquake (Mw 7.2): faulting along the Sistan suture zone of eastern Iran", Geophys. J. Int (1999) 671-694.

[10] Rowan L. C., Hook S. J., Abrams M. J., Mars J. C., "Mapping hydrothermally altered rocks at Cuprite, Nevada, using the Advanced Spaceborne Thermal Emission and Reflection Radiometer (ASTER), A new satellite imaging system",Economic Geology 98 no 5 p 1019-1027 (2003) DOI: 10.2113/98.5.1019.

[11] Yamaguchi Y., Rowan L. C., Tsu H., Kahle A. B., "Application of ASTER data to geological studies" Proceedings of the Eleventh thematic conference on geologic remote sensing; practical solutions for real world problems 11 (1996) I.77-I.86.

[12] Rowan L. C., Mars J. C., "Lithologic mapping in the Mountain Pass, California, area using Advanced Spaceborne Thermal Emission and Reflection Radiometer (ASTER) data" Remote Sensing of Environment, v. 84, no. (3), p. 350–366, 2003. DOI: 10.1016/S0034-4257 (02) 00127-X.

[13] Hubbard B. E., Rowan L. C., Dusel-Bacon C., Eppinger R. G., "Geologic Mapping and Mineral Resource Assessment of the Healy and Talkeetna Mountains Quadrangles, Alaska Using Minimal Cloud- and Snow-Cover ASTER Data.USGS Open-File Report", 2007–1046.

[14] Middlemost E. A. K., "Magmas and Magmatic Rocks" London: Longman, Naming materials in the magma/igneous rock system, Earth-Sciences Reviews 37 (1985)215–224.

[15] Shand S. J., "Eruptive Rocks; Their Genesis, Composition, Classification, and their Relation to Ore Deposits", with a chapter on Meteorites (revised second edition): Hafner Publishing Co., New York (1943) 444 p.

[16] Taylor S. R., McLennan S. M., "The Continental Crust; Its composition and evolution; an examination of the geochemical record preserved in sedimentary rocks", Blackwell, Oxford (1985) 312.

[17] Sun S., McDonough W. F., "Chemical and Isotopic Systematics of oceanic basalts: implications for Mantle Composition and Processes", Spec. Publ. Vol. Geol. Soc. Lond. No 42 (1989) 313-345.

[18] Burnham C. W., Ohmoto H., "Late- stage processes of felsic magmatism, in Ishihara", S. and Takenouchi, S. Ceds., Granitic magmatism and related mineralization: Mining Geology, Spec. Issue No 8 (1980) 1-11.

[19] Ishihara S., "The magnetite-series and ilmenite-series granitic Rocks", Mining Geology 27 (1977) 293-305.

[20] Garrido C. J., Bodinier J. L., Burg J. P., Zeilinger G., Hussain S., Dawood H., Chaudhry M. N., Gervilla F., "Petrogenesis of mafic garnetgranulite in the lower crust of the KohistanPaleoarcComplex (Northern Pakistan): Implications forintra-crustal differentiation of island arcs andgeneration of continental crust", Journal of Petrology 47 (2009) 1873–1914.

[21] Campbell I. H., Ballard J. R., "U-Pb Zircon Geochronology of Granitic Rocks from the Chuquicamata-El Abra Porphyry Copper Belt of Northern Chile: Excimer Laser Ablation ICP-MS Analysis", Economic Geology, Bulletin of th society of economic geologists 101 NO 7 (2006) 1327-1344.

[22] Esmaeily D., Nedelec A., Valizadeh M. V., Moore F., Cotton J., "Petrology of the Jurassic Shah-Kuh granite (eastern Iran), with reference to tin mineralization", Journal of Asian Earth Sciences 25 (2005) 961-980.

[23] Jung D., Keller J., Khorasani R., Marcks Chr., Baumann A., Horn P., "Petrology of the Tertiary magmatic activity the northern Lut area, East of Iran" Ministry of mines and metals, GSI, geodynamic project (geotraverse) in Iran No 51 (1983) 285-336.