فشردگی، شکستگی و سیمانی شدن، رخدادهای اصلی دیاژنتیکی: مثالی از ماسه‌سنگ‌های بالایی سازند لالون، منطقه بینالود، ایران

رخساره‌های رسوبی

مقاله 3، دوره 9، شماره 1، شهریور 1395، صفحه 77-90   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v9i1.47044

نویسنده

مهدی رضا پورسلطانی^*

دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

چکیده

توالی رسوبی سیلیسی آواری سازند لالون (کامبرین پیشین) با ضخامت 70 متر، در منطقه چنار با یک سطح گسلی بر روی سازند دولومیتی سلطانیه (کامبرین پیشین) قرار گرفته است. این توالی توسط رسوبات آواری دانه درشت ائوسن به طور ناپیوسته پوشیده شده است. طی مطالعات صحرایی، دو واحد اصلی شیل در زیر و ماسه‌سنگ در بالای توالی شناسایی شده است. به طور عمده، ماسه‌سنگ‌ها از نظر کانی شناسی رسیده بوده و دارای بلوغ ترکیبی بالایی هستند و شامل کوارتزآرنایت، ساب آرکوز و ساب لیت آرنایت می‌باشند. بر اساس مطالعات پتروگرافی انجام شده فشردگی، شکستگی و سیمانی شدن (به طور عمده سیلیسی) مهم‌ترین رخدادهای دیاژنتیکی این رخساره‌های ماسه‌سنگی محسوب می‌گردند. بنابر رخدادهای دیاژنتیکی شناسایی شده، تاریخچه دیاژنتیکی ماسه‌سنگ‌های لالون در منطقه چنار شامل سه مرحله دیاژنز اولیه، دفنی عمیق و انتهایی است.

کلیدواژه‌ها

دیاژنز؛ سازند لالون؛ کامبرین پیشین؛ بینالود

مراجع

آقانباتی، س.ع.، 1383. زمین‌شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.

پورسلطانی، م.ر.، قطبی راوندی، م.ر.، 1393. تاریخچه دیاژنز رسوبات کامبرین زیرین در رخنمون گزوئیه، ایران مرکزی. پژوهش‌های چینه‌نگاری و رسوب شناسی، 4: 103-125.

درویش زاده، ع.،1380. زمین شناسی ایران. نشر دانش امروز، 901 ص.

شهرابی، م.، داود زاده، م.، 1365. نقشه زمین شناسی چهارگوش 250000 : 1 مشهد. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

نبوی، م.ح.، 1355. دیباچه‌ای بر زمین شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور. 109 ص.

Abdel Wahab, A., 1998. Diagenetic history of Cambrian quartzarenites, Ras Dib-Zeit Bay area, Gulf of Suez, eastern desert, Egypt. Sedimentary Geology, 121: 121-140.

Alavi, M., 1991. Sedimentary and Structural Characteristics of the paleotethys remnants in northeastern Iran. Geological Society of America Bulletin, 103: 983-992.

Alavi, M., 1992. Thrust Tectonic of the Binalood Region, NE Iran. Tectonics, 11: 360-370.

Baron, M., & Parnell, J., 2007. Relationships between stylolites and cementation in sandstone reservoirs: Examples from the North Sea, U.K. and East Greenland. Sedimentary Geology, 194:17-35.

Bennett, P., & Siegel, D.I., 1987. Increased solubility of quartz in water due to complexing by organic comounds. Nature, 326: 684-686.

Boles, J.R., & Franks, S.G., 1979. Clay diagenesis in Wilcox sandstone of southwest Texas: implications of smectite diagenesis on sandstone cementation. Journal of Sedimentary Petrology, 49: 55-70.

Boggs, S.J., 1992. Petrology of Sedimentary Rocks. Macmillan Publishing Co., New York, 596 p.

Berner, R.A., 1977. Mechanism of feldspar weathering: some observational evidence. Geology, 5: 369-372.

Dickinson, W.W., & Milliken, K.L., 1995. The diagenetic role of brittle deformation in compaction and pressure solution, Etjo sandstone, Nomibia. The Journal of Geology, 103: 339-347.

Eren M., & Kadir S., 2013. Colour origin of red sandstone beds within the Hüdai Formation (Early Cambrian), Aydıncık (Mersin), southern Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 22: 563-573.

Folk, R.L., 1980. Petrology of Sedimentary Rock. Hemphill Publishing Co., Texas, 182 p.

Friis, H., Sylvestersen, R.L., Nebel, L.N., Poulsen, M.L.K., & Svendsen, J.B., 2010. Hydrothermally influenced cementation of sandstone-An example from deeply buried Cambrian sandstones from Bornholm, Denmark. Sedimentary Geology, 227: 11–19.

Gazzi, P., 1966. Learenariedelfly schsopracretaceodell’ Appenninomodenese; correlazioni con ilflysch di Monghidoro. Mineralogy Petrography Acta, 12: 69–97.

Goldstein, R.H., & Rossi, C., 2002. Recrystallization in quartz overgrowths. Journal of Sedimentary Research, 72: 432-440.

Hartmann, B.H., Ramseyer, K., & Matter, A., 2000. Diagenesis and pore-water evolution in Permian sandstones, Gharif Formation, Sultana of Oman. Journal of Sedimentary Research, 70: 533-544.

Ketzer, J.M., De Ross, L.F., & Norberto, D., 2005. Kaolinitic meniscus bridges as an indicator of early diagenesis in Nubian sandstone, Sinai, Egypt-discussion. Sedimentology, 52: 3213-217.

Kim, Y., & Lee, Y.I., 2003. Diagenesis of shallow marine sandstones, the Lower Ordovician Dongjeom Formation, Korea: response to relative sea-level changes. Journal of Asian Earth Sciences, 23: 235-245.

Lander, R.H., Larese, R.E., & Bonell, L.M., 2008. Toward more accurate quartz cement models: the importance of euhedral versus noneuhedral growth rates. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 92: 1537–1563.

Liu, K.W., 2002. Deep-burial diagenesis of the siliciclastic Ordovician Natal Group, South Africa. Sedimentary Geology, 154: 177-189.

Mansurbega, H., Morada, S., Salemc, A., Marfild, R., El-ghalie, M.A.K., Nystuenf, J.P., Cajad, M.A., Amorosig, A., Garciah, D., & La Iglesia, A., 2008. Diagenesis and reservoir quality evolution of palaeocene deep-water, marine sandstones, the Shetland-Faroes Basin, British continental shelf. Marine and Petroleum Geology, 25: 514–543.

McBride, E.F., 1989. Quartz cement in sandstones: A review. Earth–Science Reviews, 26: 69 – 112.

McBbride, E.F., Land, L.S., & Mack, L.E., 1987. Diagenesis, Norphler Formation (Upper Jurassic), Rankin County, Mississippi, and Mobile County, Alabama. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 71: 1019-1034.

Milliken, K.L., 1989. Petrography and composition of authigenic feldspars, Oligocene Frio Formation, South Tesax. Journal of Sedimentary Petrology, 59: 361–374.

Molenaar, N., Cyziene, J., & Sliaupa, S., 2007. Quartz cementation mechanisms and porosity variation in Baltic Cambrian sandstones. Sedimentary Geology, 195: 135-159.

Ochoa, M., Arribas, J., Mas, R., & Goldstein, R.H., 2007. Destruction of a fluvial reservoir by hydrothermal activity (Cameros Basin, Spain). Sedimentary Geology, 202: 158–173.

Poursoltani, M.R., & Gibling, M.R., 2011. Composition, porosity and reservoir potential of the Middle Jurassic Kashafrud Formation, northeast Iran. Marine and Petroleum Geology, 28: 1094-1110.

Poursoltani, M.R., Gibling, M.R., & Pe-Piper, G., 2014. Petrography analyses of Lower Cambrian sandstones from central Iran. The Atlantic Geoscience Society, 40th Colloquium and Annual Meeting, Canada, 38-39.

Salem, A.M., Ketzer, J.M., Morad, S., Rizk, R.R., & Al-Aasm, I. S., 2005. Diagenesis and Reservoir-Quality evolution of incised-valley sandstones: Evidence from the Abu Madi Gas Reservoirs (Upper Miocene), The Nile Delta Basin, Egypt. Journal of Sedimentary Research, 75: 572-584.

Sawatzky, C.C., & Pe-Piper, G., 2013. Detrital quartz sources in the Scotian Basin, eastern Canada, using hot-cathode cathodoluminescence: Availability of coarse-grained sand for reservoirs. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 9807: 1503-1520.

Siebert, R.M., Moncure, G.K., & Lanhann, R.W., 1984. A theory of framework grain dissolution in sandstones, In: Clastic Diagenesis (Ed, D. A. McDonald and R. C. Surdan). Tulsa. Oklahama. U.S.A. American Association of Petroleum Geologists Memoir, 37: 163-176.

Schmid, S., Worden, R.H., & Fisher, Q.J., 2004. Diagenesis and reservoir quality of the Sherwood Sandstone (Triassic), Corrib Field, Slyne Basin, west of Ireland. Marine and Petroleum Geology, 21: 299-315.

Schmidt, V., & McDonald, D.A., 1979. The role of secondary porosity in the course of sandstone diagenesis. In: Scholle, P.A., Schluger, P.R. (Eds.), Aspects of Diagenesis. SEPM, Special Publication, 26: 175-207.

Stocklin, J., 1968. Structural history and tectonics of Iran; a review. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 52 (7): 1229-1258.

Tucker, M.E., 2001. Sedimentary Petrology: An Introduction to the Origin of Sedimentary Rocks, 2nd edition. Blackwell Scientific Publication, London, 262p.

Zhang, B., Zhang, J., Yan, S., Gu, Z., & Wang, X., 2012. Detrital quartz and quartz cement in Upper Triassic reservoir sandstones of the Sichuan basin: Characteristics and mechanisms of formation based on cathodoluminescence and electron backscatter diffraction analysis. Sedimentary Geology, 267-268: 104–114.

Zhang, B., Yan, S., Gu, Z., & Zhang, J., 2013. SEM/EBSD analysis of quartz cementation and compaction microstructures during diagenesis of sandstone. Science China: Earth Sciences, 56 (8): 1281–1293.