تبیین و نقد مفهوم «انسان اقتصادی» در رویکرد اقتصادی به حقوق

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 6، دوره 19، شماره 2، بهمن 1391   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v19i2.27379

نویسندگان

سید مرتضی نعیمی^{* 1}؛ محمد راسخ²

¹، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

²دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

مفهوم «انسان اقتصادی» یکی از پیش فرض های اصلی «رویکرد اقتصادی به حقوق» است. رویکرد یادشده، که مکتبی نوین و مطرح در حوزه فلسفه حقوق است، بر اساس این پیش فرض، به تبیین و پیش بینی رفتار فرد در برابر قوانین وضع شده در چارچوب نظام حقوقی پرداخته و در جهت بهبود اثرگذاری قوانین و مقررات بر رفتار افراد ، توصیه و رهنمود پیش می نهد.در این نوشتار، ضمن تبیین مفهوم انسان اقتصادی، دو ادعا مطرح می گردد: اول اینکه در ادبیات رویکرد اقتصادی به حقوق، یک تلقی واحد از انسان اقتصادی وجود ندارد و در حقیقت ما با چهار تلقی متفاوت از این مفهوم روبرو هستیم. دوم اینکه هرچند انسان اقتصادی، در علم اقتصاد و رویکرد اقتصادی به حقوق،همچنان پارادایم غالب است، لیکن با توجه به انتقاداتی که بر این مفهوم وارد است، برای اینکه، در حوزه علم حقوق، بتوان تبیین و پیش بینی دقیق تری از رفتار کنشگر حقوقی به دست داد، باید آن را با یافته های علوم انسانی دیگر مانند روانشناسی ، جامعه شناسی و ... ترکیب کرد.

کلیدواژه‌ها

انسان اقتصادی؛ رویکرد اقتصادی به حقوق؛ عقلانیت محدود؛ رفتارهای خلاف قاعده؛ التزامات