تحلیل دیدگاه اتفاق افق

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 5، دوره 45، شماره 3 - شماره پیاپی 94، مهر 1392، صفحه 85-104   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.14623

نویسنده

محمد جواد عنایتی راد^*

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ماه قمری با دیدن ماه آغاز می‌شود. مشهور فقیهان دیدن ماه را در افق ناظر و جمعی دیگر در هر افقی، نشان شروع ماه می‌دانند. یکی از دلائل مشترک هر دو دیدگاه، روایاتی است که در آن‌ها کلمات مطلقی مانند رویت، اهل مصر و بلد آخر آمده است. طرفداران اختلاف افق، مطلقات را منصرف به شهرهای همگن در افق و مدافعان اتفاق افق، انصراف را نپذیرفته‌اند. در این جُستار پس از نقل و شرح روایات، شواهد فقهی، کلامی و تفسیری بر عدم انصراف ذکر و در نتیجه از نظریه اتحاد افق دفاع شده است.

کلیدواژه‌ها

هلال ماه؛ افق؛ انصراف؛ رؤیت

مراجع

ابن کثیر، إسماعیل بن کثیر، تفسیر ابن کثیر، دار المعرفه، بیروت،1412ق.

اشتهاردی، علی‌پناه، فتاوی ابن الجنید، موسسه النشرالاسلامی، قم، 1416ق.

ابی داود،سلیمان‌بن اشعث، سنن ابی داود، دارالفکر، بیروت، 1410 ق.

ترمذی، محمد‌بن‌عیسی، سنن الترمذی، دارالفکر، بیروت، 1403 ق.

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، قم، 1414 ق.

حکیم، سید محسن، مستمسک العروه الوثقی، مکتبه المرعشی، قم، 1404 ق.

خزعلی، ابوالقاسم، حول رویه الهلال، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد‌رضا نعمتی، بوستان کتاب، قم، 1385

خمینی، روح الله، تهذیب الاصول، انتشارات دارالفکر، قم.

خوئی، سید ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، موسسه النشر الاسلامی، قم، 1419ق.

____________، منهاج الصالحین، مهر، قم، 1410 ق.

دارمی، عبد الله‌بن الرحمن الدارمی، سنن الدارمی، مطبقه الحدیثه، دمشق، 1349.

رازی، فخرالدین، تفسیر الکبیر، دارالکتب العلمیه، بیروت،1425ق.

زمانی قمشه‌ای، علی، هلال، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد رضا نعمتی ، بوستان کتاب، قم، 1385

سبحانی، جعفر، اشتراط وحده الافق، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد رضا نعمتی، بوستان کتاب، قم1385.

سبزواری، عبد الاعلی، مهذب الاحکام، دفتر سبزواری، نجف، 1416ق.

سید مرتضی، الناصریات، رابطه الثقافه والعلاقات الاسلامیه، تهران، 1417ق.

صفار، محمد‌بن حسن، بصائر الدرجات، منشورات اعلمی، تهران، 1404ق.

طباطبائی، محمد حسین، المیزان، موسسه النشرالاسلامی، قم.

طوسی، محمد‌بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیا التراث العربی، بیروت، بی‌تا.

______________، تهذیب الاحکام، دارالکتب الاسلامیه، خورشید، 1365.

طهرانی، سید محمد حسین، رساله حول مساله رویه الهلال، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد‌رضا نعمتی، بوستان کتاب، قم، 1385.

علامه حلی، حسن‌بن یوسف، تذکره الفقهاء، المکتبه المرتضویه، بی‌تا.

_________________، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، موسسه نشر اسلامی، 1413ق.

کلینی، محمد‌بن یعقوب، الکافی، بیروت، دارالضواء،1413ق.

گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، دارالقرآن، قم، بی‌تا .

مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دارالرضا، بیروت، 1403ق.

محقق داماد، سید محمد، اختلاف البلدان فی رویه الهلال، تقریر عبدالله جوادی آملی، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد‌رضا نعمتی، بوستان کتاب ،قم، 1385.

مختاری، رضا، رویت هلال، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحسن نوروزی، بوستان کتاب، قم، 1387.

مدنی، کفایه رویه الهلال فی البلاد البعیده، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری و محمد‌رضا نعمتی، بوستان کتاب، قم، 1385.

مسلم‌بن حجاج، الجامع الصحیح، دارالفکر، بیروت، بی‌تا .

منتظری، حسینعلی، افق او الافاق، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد‌رضا نعمتی، بوستان کتاب، قم، 1385.

نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1384

هاشمی شاهرودی، سید محمود، ثبوت الشهر برویه الهلال فی بلد آخر، در مجموعه رویت هلال، گرد‌آورنده رضا مختاری ومحمد‌رضا نعمتی، بوستان کتاب، قم، 1385.