فرایند روش شناسی ترکیبی در برنامه ریزی راهبردی توسعه ی کالبدی مناطق روستایی ایران

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 2، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 17، اسفند 1390   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v9i17.13478

نویسندگان

عبدالرضا رکن الدین افتخاری¹؛ سیدعلی بدری^{* 2}؛ مهدی پورطاهری¹؛ حمدالله سجاسی قیداری¹

¹تربیت مدرس

²تهران

چکیده

طی دهه‌های اخیر، شواهد بسیار زیادی از تغییرات فزاینده‌ی اجتماعی، اقتصادی و محیطی در سطح کشور مشاهده شده است که عمدتاً به تغییرات فضایی منتهی شده اند. با توسعه‌ی فن آوری، انسان عناصر و شرایط طبیعی را به میزان قابل توجهی شناسایی کرده و چگونگی بهره برداری و شیوه‌ی مدیریت منابع طبیعی را تحول بخشیده و نیاز به برنامه-ریزی کالبدی را افزایش داده است. در این زمینه ساکنان نواحی روستایی نیز استثنا نبوده اند. بنابراین نیاز به فضا جهت انجام یک برنامه ریزی مدیریت کالبدی مبتنی بر اصول علمی و دیدگاه‌های نظریه ای توسعه‌ی پایدار، که متناسب با روش‌شناسی مناسب باشد، بیش از پیش ضرورت پیدا کرده است. بر این اساس در مطالعه‌ی حاضر برای اولین بار از یک روش شناسی ترکیبی (کمی- کیفی) برای برنامه ریزی و توسعه‌ی کالبدی مناطق روستایی کشور بهره گرفته شد، که از ویژگی های اساسی آن، استفاده‌ی همزمان از روش‌های کمی و کیفی مشارکتی در چارچوب برنامه ریزی راهبردی است، که از نگاه چندسطحی در برنامه ریزی و روش شناسی پیروی می کند. سؤال کلیدی مقاله این است که روش‌های ممکن برای برنامه ریزی کالبدی مناطق روستایی کدام‌اند و تلفیق این روش‌ها چگونه امکان‌پذیر است؟ و آیا روش شناسی ترکیبی مشارکتی به‌کار رفته، امکان دسترسی به اهداف برنامه ریزی کالبدی در مناطق روستایی را فراهم می سازد؟ نتایج به دست آمده نشان می دهد که تدوین یک نظام مدیریت و برنامه ریزی راهبردی کالبدی پایدار و اصولی با مشارکت سطوح مختلف برنامه ریزی (از سطح ملی تا محلی) و عاملان توسعه (مردم، سیاست‌گذاران و برنامه ریزان) با روش شناسی ترکیبی مشارکتی امکان‌پذیر است.

کلیدواژه‌ها

توسعه و برنامه ریزی کالبدی؛ برنامه ریزی راهبردی؛ روش شناسی ترکیبی؛ سکونت‌گاههای روستایی