رابطه جهت‌گیری مذهبی و باورهای غیرمنطقی با گرایش به سوء‌مصرف مواد در بین نوجوانان

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 7، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 31، شهریور 1397، صفحه 169-187   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v15i1.67542

نویسندگان

محمد بهرامی^* ؛ مریم روشن

دانشگاه پیام نور، تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه جهت‌گیری مذهبی و باورهای غیرمنطقی با گرایش به سوء‌مصرف مواد در بین نوجوانان انجام شد. این پژوهش از نوع همبستگی است  که بر روی نمونه‌ای مشتمل بر 219 نفر از دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه دوم شهرستان شاهین دژ انجام شده است. روش نمونه‌گیری ترکیبی ( خوشه ای تصادفی ) و پرسش‌نامه‌های آمادگی اعتیاد زرگر (1385)، جهت‌گیری مذهبی آلپورت (1967) و باورهای غیرمنطقی اهواز (1384) بر روی نمونه انتخابی اجرا شد.نتایج نشان داد که گرایش به سوء‌مصرف مواد با جهت‌گیری مذهبی بیرونی و باورهای غیرمنطقی رابطه مثبت و معنادار و با جهت‌گیری مذهبی درونی رابطه منفی و معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که جهت‌گیری مذهبی بیرونی و درونی و باورهای غیرمنطقی در مجموع 41 درصد از واریانس گرایش به سوء‌مصرف مواد را پیش‌بینی می‌کنند.می‌توان گفت که  باورهای غیرمنطقی و نداشتن نگرش‌های دینی و مذهبی درونی از جمله عوامل زمینه‌‌ساز سوء‌مصرف مواد می‌باشند که باید در درمان و پیشگیری از سوء‌مصرف مواد مورد توجه قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

گرایش به مصرف مواد؛ جهت گیری مذهبی درونی؛ جهت گیری مذهبی بیرونی؛ باورهای غیر منطقی

مراجع

1. اصغری، فرهاد؛ کردمیرزا، عزت‌الله و احمدی، لیلا (1392). رابطه نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوء‌مصرف مواد در دانشجویان. فصل‌نامه اعتیاد پژوهی سوء‌مصرف مواد، 25، 113-103.

2. امین‌پور، حسن و احمدزاده، یاسین. (1390). بررسی و مقایسه وضعیت باورهای غیرمنطقی در افراد معتاد و عادی. فصل‌نامه اعتیاد پژوهی، 17، 120-107.

3. بختیاری شوهانی، محمود و بختیاری شوهانی، زینب. (1394). بررسی رابطه عملکرد خانواده و باورهای غیرمنطقی با گرایش به اعتیاد در بین دانش‌آموزان پسر متوسطه شهر ایلام. اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان، 9-1.

4. پروچسکا، جیمزلو و نورکراس، جان سی. (1388). نظریه‌های روان درمانی. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: انتشارات رشد.

5. خدایاری فرد، محمد؛ شهابی، روح‌الله و اکبری زردخانه، سعید. (1388). رابطه دینداری و خودکنترلی با گرایش به مصرف مواد در دانشجویان. مجله رفاه اجتماعی، 34، 130-115.

6. دستجانی فراهانی، اکرم؛ رحمانی، محمد علی و تیزدست، طاهر. (1392). اثربخشی گروه درمانی شناختی‌رفتاری بر باورهای غیرمنطقی و کیفیت زندگی افراد وابسته به آمفتامین. فصل‌نامه اعتیاد پژوهی سوء‌مصرف مواد، 28، 130-119.

7. زارعی دوست، الهام؛ عاطف وحید، محمدکاظم؛ بیان‌زاده، سید اکبر و بیرشک، بهروز. (1386). مقایسه منبع کنترل، شیوه‌های مقابله و باورهای غیرمنطقی در زنان روسپی و عادی شهر تهران، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 17 (13)، 20-13.

8. زرگر، یدالله. (1385). ساخت و اعتباریابی مقیاس ایرانی آمادگی به اعتیاد. دومین همایش انجمن روان‌شناسی ابران.

9. زرگر، یداله؛ نجاریان، بهمن و نعامی، عبدالزهرا. (1387). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی (هیجان‌خواهی، ابراز وجود، سرسختی روان‌شناختی)، نگرش مذهبی و رضایت زناشویی با آمادگی اعتیاد به مواد مخدر در کارکنان یک شرکت صنعتی در اهواز، مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 1، 120-99.

10. ساروخانی، باقر. ( 1368 ). دایره المعارف اجتماعی. تهران: نشر کیهان.

11. شهریاری، شیرین؛ دستجردی، رضا؛ حجت‌زاده، نسرین، کیخانی، راضیه و رمضانی، عباسعلی. (1392). نقش و کارکرد خانواده در گرایش دانشجویان به اعتیاد و سوء‌مصرف مواد. فصل‌نامه علمی‌پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زابل، 4، 67-59.

12. قاضی‎نژاد، م و سوالان‌پور، ا. (1388). بررسی رابطه طرد اجتماعی و آمادگی برای اعتیاد، مسائل اجتماعی ایران، 63، سال 13، 180-159.

13. قربانی، مریم؛ کاظمی، حمید و قربانی، طاهره. (1390). مقایسه باورها غیرمنطقی بیماران مبتلا به اختلال سوء‌مصرف شیشه و افراد عادی، دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 3 (45)، 38-31.

14. قریشی‌زاده، محمدعلی و ترابی، کتایون. (1381). بررسی عوامل مؤثر در وابستگی به مواد مخدر در مراجعه‌کنندگان به مرکز خود معرف تبریز، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۸ (۱): 28-۲1.

15. کریمی، عبدالله. (1393). اثربخشی رویکرد بازسازی شناختی بر باورهای غیرمنطقی و ناامیدی در افراد مبتلا به اختلا سوئ مصرف مواد. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مشاوره دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.

16. محمودی، حسین. (1392). بررسی رابطه باورهای غیر منطقی با تاب آوری و نگرش به مواد مخدر در دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

17. معتمدین، مختار؛ بدری، رحمان؛ عبادی، غلامحسین و زمانی، نیره. (1391). هنجاریابی آزمون باورهای غیرمنطقی اهواز (4IBT-A)، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 8، 87-73.

18. یعقوبی، ابوالقاسم؛ محققی، حسین؛ امیری، لادن و اسفندیاری، کیوان. (1394). رابطه بین نگرش به سوء‌مصرف مواد با باورهای غیرمنطقی و اهمال‌کاری تحصیلی. فصل‌نامه اعتیادپژوهی سوء‌مصرف مواد، 9 (36)، 19-9.

19. Allport, G. W., & Ross, I. M. (1967). Personal religions orientation and prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, 5(2), 432-433.

20. Arnold, R., Avants, S. K., Margolin, A., & Marcotte, D. (2002). Patient attitudes concerning the inclusion of spirituality into addiction treatment. Journal of Substance Abuse Treatment, 23(4), 319-326.

21. Avants, S. K., Warburton, L. A., & Margolin, A. (2001). Spiritual and religious support in recovery from addiction among HIV-positive injection drug users. Journal of Psychoactive Drugs, 33(1), 39-45.

22. Beythe-Maron., R., Austin, L. Fishchhoff, B., Palmgren, C., Jacobs-Quadtel, M. (1994). Percivevd consequences of risky behaviors, adults and adolescents. Developmental Psychology, 29(3), 549-563.

23. Edlund, M. J., Harris, K. M., Koenig, H. G., Han, X., Sullivan, G., Mattox, R., & Tang, L. (2010). Religiosity and decreased risk of substance use disorders: is the effect mediated by social support or mental health status? Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 45(8), 827-836.

24. Galanter, M. (2006). Spirituality and addiction: A research and clinical perspective. The American Journal on Addictions, 15(4), 286-292.

25. Gastfriend, D. R. (2005). Physician substance abuse and recovery: What does it mean for physicians—and everyone else? JAMA – The Latest Medical Research, Reviews, and Guidelines, 293(12), 1513-1515.

26. Gordon L, Flet P, Hewitt K, Blankstein R. (2008). Demintion of perfectionism and irrational thinking, Journal TOC, York University.

27. Homayouni, A. (2011). The role of personality traits and religious beliefs in tendency to addiction. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30(1), 851-855.

28. Jarusiewicz, B. (2000). Spirituality and addiction: Relationship to recovery and relapse. Alcoholism Treatment Quarterly, 18(4), 99-109.

29. Miller, W. R. (1998). Researching the spiritual dimensions of alcohol and other drug problems. Addiction, 93(7), 979-990.

30. Moss, W., Ray, E., & Woodruff, K. (2013). Relationship of spirituality or religion to recovery from substance abuse: A systematic review. Journal of Addictions Nursing, 24(4), 227-228.

31. Nooripour, R., Tavalaei, S. A., Hosseinian, S., Alikhani, M., Zademohammadi, A., & Pour Ebrahim, T. (2016). Relationship between religious attitude and mental health of addicts. Romanian Journal of Experimental Applied Psychology, 7(1), 8-17.

32. Regnerus, M. D., & Elder, G. H. (2003). Religion and vulnerability among low-risk adolescents. Social Science Research, 32(4), 633-658.

33. Sarvela, P. D., & McClendon, E. J. (1988). Indicators of rural youth drug use. Journal of Youth and Adolescence, 17(4), 335-347.

34. Tonato, T. (2008). Metacognition and substance abuse. Addictive Behaviors, 24(2), 164-174.

35. Waters, P., & Shafer, K. (2005, July). Spirituality in addiction treatment and recovery. Paper presented at the Southern Coast ATTC Beacon, Florida.