بررسی دیدگاه نابیا آبوت در مقاله «وضعیت زن در صدر اسلام» با تکیه بر آیات و روایات

علوم قرآن و حدیث

مقاله 2، دوره 48، شماره 1 - شماره پیاپی 96، خرداد 1395، صفحه 53-81   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v48i1.41575

نویسندگان

زینب السادات حسینی¹؛ غلامرضا رئیسیان^{* 2}؛ زهره حبیبی²

¹دانشگاه مازندران

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مواجهه قرآن کریم و پیامبر اکرم (ص) با حضور زنان در عرصه‌های مذهبی- اجتماعی و سیاسی از موضوعات مهم و مورد توجه خاورشناسان است که نابیا آبوت آن را در مقاله‌ای با عنوان «وضعیت زن در صدر اسلام» بررسی کرده است. چگونگی دیدگاه وی با توجه به اطلاعات گسترده وی از قرآن و سنت پیامبر (ص) جای تأمل دارد. مقاله حاضر با بررسی آن به روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر قرآن و سنت پیامبر (ص) خصوصاً از منابع اهل سنت سامان یافته و به این نتایج دست یافته که او علیرغم آگاهی‌های گسترده و قابل تحسین، در برخی موارد مثل جایگاه زن نسبت به مرد، به منابع مورد استناد خویش نسبت تبعیض داده و در بررسی مسایل امامت جماعت زنان و احراز پست‌های کلان سیاسی توسط زنان، به دلیل عدم بررسی همه‌جانبه در منابع، به‌درستی از پس استنباط جامع و صحیح از آن‌ها برنیامده است و ناگزیر قائل به تبعیض و تغییر نگرش پیامبر (ص) نسبت به زنان به دلیل مشکلات خانوادگی شده است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ پیامبر (ص)؛ نابیا آبوت؛ زن

مراجع

قرآن‌کریم

ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، بیروت-لبنان: دارالمعرفه، 1418 ق/1997 م.

ابن بابویه، محمدبن علی، من لایحضره الفقیه، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، قم: موسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، 1414 ق.

ابن حجر العسقلانی، احمدبن علی، الإصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت- لبنان: دارالفکر، چاپ اول، 1421 ق/2001 م.

ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1413 ق/1993 م.

ابن سعد، محمد بن سعد، طبقات ‌الکبری، بیروت: دارصادر، 1903 م.

ابن‌ عبد البر، یوسف‌ بن‌ عبد الله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیه، 1412 ق/1992 م.

ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تصحیح احمد امین-احمد الزین- ابراهیم الابیاری، بیروت: دار الکتاب العربی، 1403 ق/1983 م.

ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، امامت و سیاست (تاریخ خلفاء)، مترجم سیدناصر طباطبایی، تهران: انتشارات ققنوس، 1380.

ابن هشام، عبد الملک بن هشام، السیره النبویه، تحقیق مصطفی السقا- ابراهیم الابیاری- عبدالحفیظ شلبی، بی‌جا، بی‌تا.

پارسا، فروغ، حدیث در نگاه خاورشناسان، تهران: ناشر دانشگاه الزهراء، چاپ اول، 1388.

خلیل‌بن‌احمد، کتاب العین، قم: انتشارات اسوه، 1404 ق.

ذاکری، علی اکبر، «تحقیق و بررسی حدیث مشهور لن یفلِحَ قوم ولّوا امرهم إمرأة»، مجله حوزه، فروردین 1391، شماره 163. (1391).

ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، بیروت- لبنان، موسسه الرساله، چاپ یازدهم، 1419 ق/1998 م.

رضایی هفتادر، حسن، «زیست‌شناخت برخی خاورشناسان»، مجله قرآن پژوهی خاورشناسان، پائیز و زمستان 1390، سال 6، شماره 11، صص 137-156، (1390).

زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التاویل، تحقیق عبدالرزاق المهدی، بیروت-لبنان: داراحیاءالتراث العربی-موسسه التاریخ العربی، چاپ دوم، 1421 ق/2001 م.

سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ ششم، 1371.

سعیدی روشن، محمدباقر، تحلیل زبان قرآن و روش شناسی فهم آن، قم- تهران: ناشران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ چهارم، 1389.

شهید اول، محمد بن مکی، لمعه دمشقیه، ترجمه و تبیین محسن غرویان – علی شیروانی، قم: انتشارات دارالفکر، چاپ دوازدهم، 1379.

طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1404 ق.

طبری، محمدبن‌جریر، تاریخنامه طبری گردانیده منسوب به بلعمی، تصحیح محمد روشن، تهران: انتشارات سروش، 1378.

علایی رحمانی، فاطمه، زن از دیدگاه نهج البلاغه، بی‌جا: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ سوم، 1372.

عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1384.

فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، بیروت- لبنان: دار الکتب العلمیه، چاپ اول، 1421 ق/2000 م.

فضل الله، محمد حسین، من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک، 1419 ق.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه ‌الاطهار، بیروت: موسسه الوفاء، چاپ دوم، 1404 ق.

مطهری، مرتضی، پانزده گفتار، تهران: صدرا، چاپ هفتم، 1386.

مطهری، مرتضی، سیری در سیره‌ی نبوی، تهران: صدرا، 1381.

مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتاب الاسلامیه، 1474 ق.

منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، تهران: نشر تفکّر، 1369.

مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اول، 1382.

یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، مترجم محمدابراهیم آیتی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1371.

Abbott, Nabia, "Women and the State in Early Islam", Journal of Near Eastern Studies, Vol. 1, No. 1 (Jan., 1942), pp. 106-126, Published by: The University of Chicago Press.

Mahdi, Muhsin, Nabia Abbott, Available from: http:/www.google.com/archive of oi.uchicago.edu. Accessed September 3,