تجزیة ژنتیکی زودرسی در نخود (Cicer arietinum L.)با استفاده از تجزیة میانگین نسل‌ها

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 5، دوره 2، شماره 2، دی 1390   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v2i2.19036

نویسندگان

عزت کرمی^{* 1}؛ سید حسین صباغ‌پور²؛ محمدرضا نقوی³؛ محمد تائب⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

²مرکز تحقیقات کشاورزی استان همدان

³گروه بیوتکنولوژی دانشگاه تهران

⁴گروه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحرد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

این آزمایش به منظور تعیین نحوة عمل ژن برای صفات تعداد روز تا 50درصد گل‌دهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن 100دانه، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه در بوته در نخود کابلی انجام گرفت. در این بررسی، ارقام ایرانی آرمان، هاشم و ارقام خارجی ILC588 ، ICCV2 و ILC3279 انتخاب و بصورت مستقیم با هم تلاقی داده شدند. چهار نسل حاصل از هر تلاقی (F1, F2, BC1, BC2) و والدین P1 و P2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید. برای والدین (P1, P2) و نتاج نسل اول (F1) 15 بوته، برای نسل‌های تلاقی برگشتی BC1) و (BC2 30 بوته و برای نتاج نسل دوم (F2) 60 بوته در هر تکرار، برای تمام صفات مورد ارزیابی قرار گرفت. از آزمون مقیاس وزنی و کای‌مربع برای برآورد عمل ژن استفاده شد. در بیشتر تلاقی‌ها، کای‌مربع مدل سادة سه‌پارامتری افزایشی-غالبیت برای اغلب صفات به‌جُز ارتفاع بوته معنی دار شد که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر آللی در توارث این صفات است. برای صفات تعداد روز تا 50درصد گل‌دهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه در بوته، هر دوی اثر ژنتیکی افزایشی [d] و غالبیت [h] معنی دار شد. حضور معنی دار اثر غالبیت[h] و اثرات متقابل غالبیت در غالبیت [l] با ارزش مقداری بالا در مدل‌ها‌ی برازش‌یافته برای این صفات، حاکی از اهمیت بیشتر اثرات ژنتیکی غیر افزایشی در توارث این صفات است، لذا انتخاب در نسل‌های اولیه برای این صفات، موفقیت‌آمیز نخواهد بود. برای صفات ارتفاع بوته و وزن 100دانه، اثرات ژنتیکی افزایشی نقش پُررنگ‌تری را ایفا می‌کنند. بدین لحاظ انتخاب در نسل‌های اولیه برای این صفات امیدوارکننده است.

کلیدواژه‌ها

اثرات افزایشی؛ اثرات غالبیت؛ تجزیه میانگین نسل‌ها؛ نخود