نحوه‌ی کارگذاری خطوط لوله‌ی جمع کننده زیرزمینی در لنز ماسه‌ای اشباع و رسی خاک

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 8، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 8، شهریور 1396، صفحه 57-64   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v4i2.57803

نویسندگان

افسانه عالی نژادیان بیدآبادی^* ؛ محمد سلاخ پور؛ عباس ملکی

دانشگاه لرستان

چکیده

امروزه نقش مهم زهکش‌های زیرزمینی و تخلیه زه آب مزارع بر هیچکس پوشیده نیست. جهت طراحی واجرای این ساخته‌های زیرزمینی بایستی به یافته‌های تجربی با دید تخصصی‌تری نگریسته شود و از اطلاعات علمی در زمینه‌های مختلف به ویژه فیزیک خاک نیز استفاده شود؛ تا در حالات بحرانی تصمیم‌گیری نهایی سریع‌تر و استوارتر صورت ‌پذیرد. از این رو این پژوهش با هدف ارزیابی روش‌های مختلف کارگذاری لوله‌های جمع‏ کننده (کلکتور) زیرزمینی در شرایط بالای سطح ایستابی، زیر سطح ایستابی و بحرانی‌ترین حالت یعنی کار در لنزهای ماسه‌ای اشباع اجرا گردید به گونه‌ای که در خاک‌های رسی جهت تثبیت لوله‌های کلکتور، در عمق 60 تا 90 سانتی‌متر زیر لوله از قلوه سنگ و آهک استفاده شد. در خاک‌های دارای لنز ماسه‌ای و شرایط اشباع، در ابتدا تا بالای سطح آب زیرزمینی حفاری صورت پذیرفت. در مرحله بعد حفاری تا عمق کارگذاری خط پروژه به همراه پمپاژ همزمان آب زیرزمینی، انجام گردید. به جهت تثبیت دیواره‌های جانبی از مصالح تونان، آهک و سیمان استفاده شد. سپس نشیمنگاه مناسب به عرض 200 سانتی‌متر و عمق 75 سانتی‌متر جهت لوله‌های کلکتور که 60 سانتی‌متر از این عمق شفته سیمان و کوپال و 15 سانتی‌متر بالای آن بتن مگر بود، اجرا گردید. با توجه به تجربه کارگذاری لوله‌های کلکتور در شرایط مختلف، ساده‌ترین حالت در خاک‌های رسی بود که زمان و هزینه کمتری را در برداشت و پرهزینه‌ترین و سخت‌ترین حالت در لنز ماسه‌ای با شرایط اشباع به‌دست آمد و پیشنهاد می‌شود تمامی شرایط پایداری خاک در حالت بحرانی ذکر شده در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

خطوط لوله‌ی جمع کننده زیرزمینی؛ فیزیک خاک؛ لنز ماسه‌ای اشباع

مراجع

ابرار، د .1384 .بررسی مسائل و مشکلات اجرایی طرح‌های آبیاری و زهکشی. نخستین کنفرانس تجربه‏ های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

توحیدی، ح .1385 .مسائل و مشکلات اجرایی شبکه زهکشی زیرزمینی دشت دالکی. همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

جعفری، س .و ناصری، ع. 1388. ارزیابی و بررسی سیستم‌های زهکشی زیرزمینی و اثر آن‌ها بر روی تولید نیشکر در کشت و صنعت امیرکبیر .سومین کنفرانس ملی تجربه‏ های ساخت تاسیسات آبی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران.

رمضانپور، ع. ا. و شاهنظری، م. ر. 1378. تکنولوژی بتن، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.

ساکبی، س. ع. 1386. راهبردهای توسعه پایدار شبکه‌های آبیاری و زهکشی در خوزستان با اجرای طرح‌های زهکشی زیرزمینی. دومین کنفرانس ملّی تجربه‌های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

ساکبی، س. ع. 1389. آسیب شناسی کار با ترنچر، بررسی مشکلات بهره‏ برداری و نگهداری از زهکشی زیرزمینی و لزوم استفاده از ماشین جایگزینی در احداث زهکشی زیرزمینی. مجموعه مقالات سومین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی. اهواز.

صادقی، س. 1384. مشکلات و موانع اجتماعی در زمان ساخت شبکه آبیاری و زهکشی کوثر. نخستین کنفرانس تجربه‌های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

صراف‏شمس، ک. 1384. لزوم بسترسازی در خطوط جمع‌آوری کننده زهکش‌های زیرزمینی. نخستین کنفرانس تجربه‌های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

طاهرخانی، ک. و آل کثیر، ج. 1385. بررسی انسداد لترالهای زهکشی ناشی از توسعه ریشه علف‌های هرز در مزارع نیشکر استان خوزستان. اولین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران .

علیزاده. ا. 1387. زهکشی جدید، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.

کردانی، ع. و شهیدی، ع .1384 .معرفی حوضه زهره و مشکلات اجرایی طرح‏های آبیاری و زهکشی. نخستین کنفرانس تجربه‌های ساخت شبکه ‏های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

کرمی، ب .و برومندنسب، س .1385 .بررسی مسائل و مشکلات شبکه آبیاری و زهکشی دعبل خزاعی. همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

کریمی، ح. و بهرامی، ب. 1384. روش اجرای جمع‏کننده جمع‏کننده‌های زهکشی زیرزمینی در زمین‌های ماسه‌ای با سطح ایستابی بالا. نخستین کنفرانس تجربه‌های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

کشکولی، ح. و موسوی، س، ع. 1387. بررسی و شناخت مشکلات فنی زهکش زیرزمینی کشت و صنعت سلمان فارسی. دومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

محجوبی، آ. و بصیرزاده، ح. 1386. بررسی حذف ایستگاه پمپاژ زهکش اصلی شبکه آبیاری و زهکشی شرق شعیبیه و تخلیه ثقلی زهکش به رودخانه .دومین کنفرانس ملی تجربه‌های ساخت تأسیسات آبی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

میرزا اسکندری، م. 1384. نقدی بر فهارس بها و تاملی بر فهرست بهای آبیاری و زهکشی. نخستین کنفرانس تجربه‌های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.