صدور کثرت از وحدت از دیدگاه حکمت متعالیه (بر اساس وحدت تشکیکی و شخصی)

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 2، دوره 46، شماره 2 - شماره پیاپی 93، دی 1393، صفحه 37-55   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v46i2.17564

نویسندگان

سید مرتضی حسینی شاهرودی؛ اعظم سادات پیش بین^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تبیین کثرت عالم و نحوه پیدایش آن از مبدأ هستی یکی از دغدغه‌های فیلسوفان و از جمله ملاصدرا بوده است. مبحث صدور کثرت از وحدت با توجه به ظاهر سخنان صدرا که قائل به وحدت تشکیکی وجود و نظریه خاص او که قائل به وحدت شخصی وجود و تشکیک در مظاهر است، کاملاً متفاوت خواهد بود. بر اساس وحدت شخصی وجود، کثرت واقعی وجود ندارد و آنچه که تحت عنوان کثرت درک می‌‌کنیم کثرت در ظهور است نه کثرت در وجود. بر این اساس اولین ظهور و تجلی حق تعالی «فیض منبسط» است که این فیض همه مراتب آفرینش را در بر می‌گیرد و در هر مرتبه با تعینی خاص همراهی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

کثرت؛ وحدت، صادر اول؛ فیض منبسط؛ ظهور؛ وحدت شخصی

مراجع

ابن رشد، محمد بن احمد، تهافت التهافت، بیروت، المکتبه العصریه، چاپ اول، ۲۰۰۵.

ابن سینا، حسین ابن عبدالله، اشارات و تنبیهات، شرح خواجه طوسی و فخر رازی، قم، النشر البلاغه، ۱۳۷۵.

ابن سینا، حسین ابن عبدالله، المباحثات، قم، انتشارات بیدار، چاپ اول، ۱۳۷۱.

ابن سینا، حسین ابن عبدالله، شفا، قاهره، انتشارات امیریه، ۱۳۸۰ ق.

ابن عربی، محمد بن علی، الفتوحات المکیه، بیروت، دارصادر، بی‌تا.

ارشد ریاحی، علی و دیگران، «قاعده الواحد در بوته نقد»، خردنامه صدرا، ش ۵۷، ۱۳۸۸.

آملی، حیدر بن علی، نقد النقود فی معرفه الوجود، انتشارات علمی فرهنگی انجمن ایران‌شناسی فرانسه، چاپ دوم، ۱۳۶۸.

جوادی آملی، عبدالله، تحریر تمهید القواعد، انتشارات الزهرا، چاپ اول، ۱۳۷۲.

جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، انتشارات اسرا، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵.

جوادی آملی، عبدالله، شرح حکمت متعالیه، انتشارات الزهرا، چاپ اول، ۱۳۶۸.

حسن‌زاده آملی، حسن، تعلیقه بر حکمت متعالیه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.

حسن‌زاده آملی، حسن، وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، اتشارات فجر، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۲.

خادمی، عین الله، «دیدگاه ملاصدرا درباره صادراول»، خردنامه صدرا، ش ۴۱، ۱۳۸۴.

شریف‌الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات مشهور، چاپ اول، ۱۳۷۹.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، (دوره ۳ جلدی)، بیروت، دارالحجه البیضا، چاپ اول، ۱۴۳۲ ق.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیه، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول، ۱۳۸۲.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المشاعر، به اهتمام هانری کربن، چاپ دوم، کتابخانه طهوری، ۱۳۶۳.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، مبدا و معاد، مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ چهارم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۷.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفی صدر المتالهین (رساله اجوبه المسائل النصیریه)، تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران، انتشارات حکمت، چاپ اول، ۱۳۷۵.

کاکائی، قاسم، وحدت وجود از دیدگاه ابن عربی و مایستر اکهارت، تهران، انتشارات هرمس، چاپ دوم، ۱۳۸۲.