خصوصیات فیزیولوژیک ارقام نخود زراعی (Cicer arietinum L.) تحت اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه آغازگر

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 4، دوره 3، شماره 1، خرداد 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1391i1.21033

نویسندگان

مراد شعبان^{* 1}؛ سیروس منصوری‌فر²؛ مختار قبادی²؛ سید حسین صباغ‌پور³

¹دانشگاه رازی بروجرد

²دانشگاه کشاورزی دانشگاه رازی

³مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان

چکیده

تنش خشکی مهم‌ترین عامل کاهش عملکرد گیاهان زراعی از جمله نخود بوده و باعث تغییر در میزان برخی ترکیبات درونی گیاه می‏شود. این تحقیق به‌منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کود نیتروژنة آغازگر روی برخی صفات فیزیولوژیک چهار رقم نخود انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت‌فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار تنش خشکی شامل سطح بدون تنش خشکی (آبیاری کامل)، سطح تنش خشکی متوسط (آبیاری در زمان کاشت و اوایل گلدهی) و سطح تنش خشکی شدید (بدون آبیاری) در کرت‏های اصلی قرار گرفت. تیمارهای کود نیتروژنه در دو سطح (مصرف کود و بدون مصرف کود) و رقم با چهار سطح (رقم آزاد، بیونیج، هاشم و ILC482) فاکتوریل شدند و در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر محتوای پرولین، میزان قندهای محلول، شاخص پایداری غشاء، محتوای نسبی آب برگ‏ها، میزان کلروفیل‏های a، b، کلروفیل کل و آب نسبی ازدست‌رفتة برگ‏ها، معنی‏دار شد. تأثیر کود نیتروژنه فقط بر شاخص پایداری غشاء معنی‏دار شد که سبب افزایش آن گردید. اثر رقم نیز بر محتوای پرولین، میزان قند محلول، کلروفیلa، کلروفیل کل، شاخص پایداری غشاء، محتوای نسبی آب برگ‏ها و آب نسبی ازدست‌رفتة برگ‏ها معنی‏دار شد. در نتایج حاصله مشخص شد که با افزایش تنش خشکی، میزان کلروفیل‌هایa، b، کلروفیل کل، محتوای نسبی آب برگ و شاخص پایداری غشاء در گیاه، کاهش یافته و میزان پرولین و قندهای محلول به‌ترتیب سه و دو برابر افزایش پیدا کردند که احتمالاً باعث تحمل بیشتر در برابر خشکی می‏شود.

کلیدواژه‌ها

پرولین؛ تحمل خشکی؛ کلروفیل؛ قند محلول