کارکرد ارتباطی تغییرات آوایی نام‌های کوچک قرضی دوجزئی در گونه ترکی اسفیدانی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 10، دوره 11، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 261-284   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v11i1.78872

نویسنده

علی ایزانلو^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

 
تغییراتی که در یک سطح زبانی رخ می‌دهد مرتبط با دیگر سطوح زبان نیز می‌باشد. این نکته را می‌توان در تعاملات بین‌زبانی همچون وام‌گیری مشاهده کرد. نام‌ها از جمله نشانه‌های زبانی هستند که به هنگام وام‌گیری ترجمه نمی‌شوند. در عوض، هر زبان با توجه به محدودیت‌های آوایی خود، تغییراتی در صورت نام‌های وام گرفته می‌دهد. در این پژوهش، با بررسی 93 نام دوجزئی در گونه ترکی اسفیدانی، تلاش کرده‌ایم الگوهای آوایی و کارکردهای ارتباطی تغییرات انجام گرفته را تحلیل کنیم. برای این منظور، پس از گردآوری نام‌های کوچک دوجزئی تغییریافته، به مقایسه صورت آوایی هر یک از نام‌ها در زبان فارسی و گونه موردپژوهش پرداخته‌ایم. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد فرایندهای نرم‌شدگی، نیمه‌افراشتگی، افتادگی، و پیشین‌شدگی بسامد بالاتری نسبت به دیگر فرایندها دارند. علاوه بر این، کوتاه‌سازی واژگانی از طریق حذف یک آوا یا زنجیره آوایی یا هجایی، برجسته‌ترین فرایند آوایی است که به دلایل غیرآوایی رخ می‌دهد؛ بهینه‌سازی کارکرد ارتباطی زبان یکی از انگیزه‌های اصلی این نوع تغییرات است که در قالب رساترسازی نام‌ها نمود یافته است. همچنین، داده‌ها تبدیل صورت آوایی یک نام به صورت‌های مختلف را در گذر از فارسی به گونه موردپژوهش نشان می‌دهند. صورت‌های مختلف به وجود آمده در موقعیت‌های جداگانه‌ای به کار گرفته می‌شوند؛ برای نمونه، صورت‌های کوتاه‌تر یک نام در جهت نمایش و تثبیت رابطه فرا-فرودستی به کار می‌روند..

کلیدواژه‌ها

نام کوچک قرضی دوجزئی؛ فرایند آوایی؛ کارکرد ارتباطی؛ گونه ترکی اسفیدانی

مراجع

1. احمدخانی، محمدرضا و رشیدیان، دیانا. (1395). بومی‌سازی واجی و صرفی وام‌واژه‌ها در زبان ترکی آذربایجانی. زبان‌شناخت، 7(1)، 15-1.

2. ایزانلو، علی. (1397). الگوهای بومی‌سازی آوایی نام های کوچک قرضی تک‌جزئی در گونه ترکی اسفیدانی. در دست داوری.

3. حامدی شیروان و پهلوان‌نژاد، محمدرضا. (1392). بررسی و توصیف فرایندهای واجی در گویش ترکی شیروان. دومین همایش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور. تهران.

4. رضی‌نژاد، سیدمحمد. (1393). فرایند درج واکه در خوشه‌های همخوانی پایانی در زبان ترکی آذربایجانی. فصلنامه زبان و مطالعات گویش‌های غرب ایران. 2(7). 93-81.

5. علائی، بهلول. (1392). بررسی فرآیند هماهنگی واکه‌ای در زبان ترکی آذری منطقه مغان از دیدگاه واج‌شناسی خودواحد. پژوهش‌های زبان‌شناسی، 5(1)، 48-31.

6. کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و رنگین‌کمان، فرانک. (1388). بررسی واج‌شناختی زبان ترکی گونه زنجان. مجله علم و فناوری. 8(2-1)، 70-58.

7. کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه. (1385). واج‌شناسی: رویکردهای قاعده‌بنیاد. تهران: انتشارات سمت.

8. کرد زعفرانلو کامبوزیان، عالیه و رضویان، سید حسین. (1384). برخی از فرایندهای واجی در ترکی بیجار. زبان و زبان‌شناسی، 1(2)، 104-89.

9. مشکوه الدینی، مهدی. (1377). ساخت آوایی زبان. چاپ چهارم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

10. منصف، ماهرخ و کرد زعفرانلو کامبوزیان، عالیه. (1394). برخی از فرایندهای واجی در ترکی قشقایی. فصلنامه ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، 5(4)، 126-105.

11. ندیم، مصطفی. (1384). نظام نام‌گذاری غیررسمی عامه در میان جزیره‌نشینان قشم. نامه انسان‌شناسی، 4(7)، 160-147.

12. Blackledge, A. (2005). Discourse and power in a multilingual world. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

13. Botma, E. D. (2011). Sonorants. In Marc van Oostendorp, Colin J. Ewen, Elizabeth Hume, and Keren Rice (eds.), The Blackwell companion to phonology vol. 3: phonological processes (pp. 171-194). John Wiley & Sons, Ltd.

14. Butler, Ch. S. (2003). Structure and function: A guide to three major structural-functional theories. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

15. Calabrese, A. (2005). Markeness and economy in a derivational model of phonology. New York/ Berlin: Mouton de Gruyter.

16. De Lacy, P. (2007). The interaction of tone, sonority, and prosodic structure. In Paul De Lacy (ed.), The Cambridge handbook of phonology (pp. 281-307). Cambridge: Cambridge University Press.

17. De Stefani, E. (2016). Names and discourse. In Carole Hough (ed.), The Oxford handbook of names and naming (pp. 52-66). Oxford: Oxford University Press.

18. Gurevich, N. (2004). Lenition and contrast: The functional consequences of certain phonetically conditioned sound changes. New York & London: Routledge.

19. Gurevich, N. (2011). Lenition. In Marc van Oostendorp, Colin J. Ewen, Elizabeth Hume, and Keren Rice (eds.), The Blackwell companion to phonology vol. 3: phonological processes, (pp. 1559-1576). John Wiley & Sons, Ltd.

20. Kenstowicz, Michael. (1994). Phonology in Generative Grammar. Cambridge, MA: Blackwell.

21. Lass, R. (1998). Phonology: An introduction to basic concepts. Cambridge: Cambridge University press.

22. Nathan, G. (2008). Phonology: A cognitive grammar introduction. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

23. Ogiermann, E. (2009). On apologizing in negative and positive politeness cultures. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

24. Parker, Steve. (2012). Sonority distance vs. sonority dispersion- a typological survey. In Steve Parker (ed.), The sonority controversy (pp. 165-101). De Gruyter Mouton.

25. Parker, S. (2011). Sonority. In Marc van Oostendorp, Colin J. Ewen, Elizabeth Hume, and Keren Rice (eds.), The Blackwell companion to phonology vol. 3: phonological processes (pp. 1160-1184). John Wiley & Sons, Ltd.

26. Willems, K., & De Cuypere. (2008). Naturalness and iconicity in language. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.