معنی نام فریدون و ارتباط آن با سه نیروی او در سنّت‌های اساطیری و حماسی ایران

جستارهای نوین ادبی

مقاله 7، دوره 42، شماره 4 - شماره پیاپی 167، بهمن 1388، صفحه 151-175   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v42i4.4228

نویسنده

مولایی مولایی^*

چکیده

از بررسی مجموع اخبار و روایات مربوط به فریدون در منابع باستانی و متون دوران اسلامی، معلوم می‌شود که این پهلوان اژدرکش اساطیر ایران، از سه نیرو و قدرت شگفت، یعنی« توان رزمی »، « مهارت پزشکی»و « هنر افسونگری و جادو » برخوردار بوده است. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد معنی لفظی نام «فریدون» (که خود صورت تحول یافتۀ واژۀ اوستایی θraētaona- به شمار می‌رود) «دارندۀ سه نیرو و قدرت» بوده‌است؛ از این رو چندان بعید نیست که بین این دو مقوله، یعنی نیروهای سه‌گانۀ فریدون در روایات و معنی لغوی نام او، ارتباطی وجود داشته باشد. بررسی جزئیات گزارش های مربوط به فریدون در منابع مختلف هندی و ایرانی وجود چنین ارتباطی را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد لفظ فریدون، شاید در اصل صفتی بوده‌است که ایرانیان با آن یل اساطیری خود را به لحاظ داشتن سه نیروی یاد شده توصیف می‌کردند، امّا سپس‌تر در اثر تحوّل تدریجی اسطوره، صفت مذکور به عنوان اسم عَلَم، جانشین نام اصلی پهلوان (یعنی θrīta Āθwya *) شده و برای نامیدن او به کار رفته‌است.
کلیدواژه‌ها: فریدون، دارندۀ سه نیرو، توان رزمی، مهارت پزشکی، هنر افسونگری.